البته اهميت معاينه فني براي خودرو‌ها به همين‌جا ختم نمي‌شود و اوج بحران زماني است كه شما با خيال راحت پشت ماشيني مي‌نشينيد كه بيش از يك سال سيستم‌هاي داخلي آن هيچ كنترلي نشده است و با سپردن جان خود و خانواده‌تان به‌دست آن راهي خيابان‌ها و جاده‌ها مي‌شويد. وقتي مي‌شنويم علت ۳۰ درصد از تصادف‌ها نقص فني‌خودرو بوده است و بيش از ۸۰ درصد آلودگي هواي تهران ناشي از منابع متحرك است، ديگر جاي ترديد براي شما استفاده‌كنندگان از خودروهاي شخصي فاقد معاينه فني باقي نمي‌ماند كه سوار بر مركب‌هاي مرگبار هستيد. خب، پس در اينكه بايد اتومبيلتان را به مراكز معاينه فني ببريد ترديدي نيست اما چه كار كنيم كه در اين مراكز مردود نشويم؟
- عامل مردودي اول: گازهاي خروجي
آمارهاي رسمي ستاد مركزي معاينه فني خودروهاي تهران مي‌گويد كه بيشترين عامل مردودي خودرو‌ها در مراكز، مربوط به گازهاي خروجي از اگزوز است. اين عمل در تستي كه به‌عنوان تست 4 گاز معروف شده، انجام مي‌شود. در تست 4 گاز ميزان گازهاي آلاينده زيست‌محيطي نظير مونواكسيدكربن، دي‌اكسيدكربن و هيدروكربن‌ها (HC) را در اگزوز خودرو مشخص مي‌كند.
- چكار كنيم؟
عدم‌تعويض يا عدم‌نصب قطعاتي مانند كاتاليست و كنيستر سبب مي‌شود كه ميزان گازهاي آلاينده در خودرو‌ها رو به افزايش بگذارد. قبل از رفتن به مراكز معاينه فني، از وضعيت اين ۲ قطعه مطمئن شويد. در ضمن تنظيم موتور هم در تنظيم گازهاي خروجي بسيار تأثيرگذار است. اين كار هم اگر قبل از معاينه فني براي خودرو انجام شود، شما را در اين مراكز روسفيد خواهد كرد.
- عامل مردودي دوم: عيوب ظاهري
شايد باورتان نشود ولي آمار مي‌گويد كه دومين علت شايع در مردود شدن خودرو‌ها در تست معاينه فني، عيوب ظاهري است. سالم نبودن شيشه جلو، شيشه عقب، چراغ خطر عقب، چراغ دنده عقب، چراغ راهنماي عقب و جلو، سپر جلو و عقب، اتاق خودرو، رنگ خودرو، روغن‌ريزي، برف پاك‌كن و شيشه شور، صاف بودن آج تاير و... مي‌تواند باعث مردود شدنتان شود.
- چكار كنيم؟
قبل از رفتن به معاينه فني، نگاهي به اوضاع چراغ‌هايتان بيندازيد. تعويض چراغ‌هاي سوخته كاري است كه خودتان هم به راحتي مي‌توانيد انجام دهيد. درخصوص لاستيك‌ها، حواستان باشد كه حداقل ۷۰ درصد آجشان بايد سالم باشد تا مردود نشويد. شيشه‌ها و آيينه‌ها و برف‌پاك‌كن‌ها هم كه عيوبشان با يك نگاه قابل تشخيص است. حتما آنها را برطرف كنيد.
- عامل مردودي سوم: هم راستايي چرخ ها
هم راستا نبودن فنر‌ها و نيز چرخ‌هاي جلو باعث مردود شدن شما در معاينه فني مي‌شود. اين مشكل باعث افزايش مصرف سوخت هم خواهد شد. در شرايط ايده‌آل ميزان اين انحراف براي هر چرخ بايد حداكثر ۷ متر در هر ۱۰۰۰ متر باشد؛ يعني اگر فرمان خودرو را رها كنيم پس از پيمودن ۱۰۰۰ متر فقط ۷متر منحرف شود.
- چكار كنيم؟
يكراست به يك مركز جلوبندي‌سازي و ميزان فرمان برويد و خودرويتان را اصطلاحا ميزان فرمان كنيد. اين كار بايد بعد از هر بار تعمير جلوبندي و تعويض قطعات آن انجام شود. هزينه ميزان فرمان ساده هم حدود ۱۰ هزار تومان است. براي جلوگيري از بروز چنين مشكلي مي‌توان به استفاده صحيح از تاير‌ها و عدم‌استفاده از رينگ‌هاي غيراستاندارد اشاره كرد.
- عامل مردودي چهارم: ترمزهاي معيوب
اهميت عملكرد درست ترمز خودرو كه نيازي به گفتن ندارد. اين تست در مراكز معاينه فني توسط دستگاهي صورت مي‌گيرد كه خودروهاي سواري و وانت‌بار‌ها را تا وزن ۴ تن مورد بررسي قرار مي‌دهد. در اين امتحان، عملكرد ترمز و ميزان قدرت ترمزگيري در تمامي چرخ‌ها و قدرت عملكرد ترمزدستي در خودروهاي سواري مورد بررسي قرار مي‌گيرد.
- چه بايد كرد؟
قبل از رفتن به مركز معاينه فني، مي‌توانيد چرخ‌هاي جلو را باز كنيد و نگاهي به وضعيت لنت‌هايتان بيندازيد. استفاده از لنت‌هاي ترمز مناسب و استاندارد و نيز استفاده از روغن ترمزهاي استاندارد ازجمله مواردي است كه مي‌تواند شما را در سالم نگاه داشتن سيستم ترمز خودرويتان مطمئن كند. تعويض لنت ترمز هم كار چندان مشكلي نيست.
- عامل مردودي پنجم: جلوبندي نامناسب
فرمانتان موقع رانندگي مي‌لرزد؟ خب، به معاينه فني نرويد چون بلافاصله مردود مي‌شويد. تست مهمي كه در مراكز انجام مي‌شود كنترل وضعيت جلوبندي اتومبيل شماست. اين عمل توسط دستگاهي صورت مي‌گيرد كه مي‌تواند اتومبيل‌هاي سواري و وانت‌بار‌ها را تا وزن حداكثر 3/5 تن در هر محور به‌صورت جداگانه تست كند.
- چه بايد كرد؟
بايد به يك جلوبندي‌سازي برويد تا اگر قطعه‌اي آسيب ديده، آن را تعويض كنيد. اين يكي يك كار تخصصي است كه از عهده شما خارج است . يادتان باشد كه حمل بار اضافه - براي خودروهاي سواري ميزان بار مجاز معمولا ۲۰۰ كيلوگرم است- و همچنين حركت در جاده‌هاي خراب و افتادن در چاله چوله‌هاي معابر مي‌تواند باعث آسيب ديدن جلوبنديتان شود.
عامل مردودي ششم: تنظيم نبودن موتور
عامل آخر مردودي خودرو‌ها در مراكز معاينه فني، تنظيم نبودن موتور است. عدم‌تنظيم موتور مي‌تواند سبب عدم‌سوخت‌رساني مناسب و در نتيجه عدم‌احتراق مناسب شود كه خود باعث توليد آلايندگي مي‌كند. اگر موتور يك خودرو تنظيم نباشد، مسلماً احتراق در داخل آن به درستي انجام نمي‌شود. احتراق ناقص از يك طرف باعث آلودگي هوا مي‌شود و از طرف ديگر مصرف سوخت را بالا مي‌برد.
- چه بايد كرد؟
بعضي اتومبيل‌ها با يك تنظيم ساده موتور، از احتراق ناقص نجات مي‌يابند. يادتان باشد استفاده از روغن موتور‌هاي مناسب و استاندارد و نيز فيلتر هواي استاندارد در زمان مناسب و همچنين تعويض تسمه‌تايم خودرو سبب مي‌شود كه موتور خودرو در شرايط مناسبي به سر ببرد. البته مراجعه به تعميرگاه‌هاي مجاز براي تنظيم موتور قبل از مراجعه به مراكز معاينه فني الزامي است.
- چي با خودتان ببريد؟
اگر قصد داريد به مراكز معاينه فني مراجعه كنيد، يادتان باشد كه فقط داشتن كارت خودرو يا برگه سبز خودرو كفايت مي‌كند. بدون اين مدرك، با اصرار و پافشاري هم اتومبيل شما معاينه نمي‌شود.
- هزينه چقدر است؟
بابت معاينه فني كامل خودرويتان، فقط ۱۱ هزار تومان پرداخت مي‌كنيد كه با توجه به خدماتي كه به شما داده مي‌شود بسيار ناچيز است. يادتان باشد كه اگر خودرويتان مردود شود و دوباره بخواهيد به اين مراكز برگرديد بابت هر بار معاينه دوباره بايد ۲ هزار تومان ديگر پرداخت كنيد.
- كي بايد مراجعه كنيد؟
خودروهاي صفركيلومتر تا ۵ سال مي‌توانند به مراكز معاينه فني مراجعه نكنند. بعد از اين ۵ سال، انواع وسايل نقليه شخصي و دولتي سبك و موتورسيكلت بايد هر يك سال، يك‌بار به مراكز معاينه فني بروند. اين دوره زماني براي وسايل نقليه سنگين شش ماهه خواهد بود. همچنين دوره زماني معاينه فني براي انواع وسايل نقليه عمومي سبك مثل تاكسي‌ها و سنگين مثل اتوبوس‌ها اعم از درون‌شهري و برون‌شهري با عمر ۱۰ سال يا كمتر، شش ماهه و براي عمر بيشتر از ۱۰ سال، سه ماهه خواهد بود. در حقيقت براي خودروهايي كه سن بيشتري دارند دوره‌هاي معاينه فني كوتاه‌تر شده است. دوره زماني معاينه فني انواع وسايل نقليه فوريت‌هاي پزشكي و امدادي مانند آمبولانس، آتش‌نشاني و امداد خودرو‌ها اعم از سبك، سنگين و موتورسيكلت هم شش ماهه است.