زمان زيادي نيست اما براي آتش كه هيچ زبان و منطقي سرش نمي‌شود، كافي است كه كار خود را در همين مدت كوتاه به بهترين نحو انجام دهد. كارشناسان مي‌گويند اگر زماني آتشي در خانه‌اي شعله‌ور شد، افراد حاضر در محل نبايد به تماشا بايستند و فقط چشم‌هاي منتظر خود را به پيچ كوچه بدوزند تا آتش‌نشان‌ها بيايند. هر شهروندي مي‌تواند در موقع حادثه و تا رسيدن امدادرسانان، خود يك امدادگر شود، به شرط اينكه آموزش‌هاي لازم را ديده باشد. اين مهارت‌ها در طرحي به نام آتش‌نشانان داوطلب به شهروندان شهرهاي بزرگ آموزش داده مي‌شود. آتش‌نشان‌هاي داوطلب مي‌توانند در هر خانه يا محلهاي باشند. آنها زماني خودي‌نشان خواهند داد كه حادثه‌اي روي داده و ممكن است انتظار براي رسيدن آتش‌نشان‌ها، حادثه را گسترش دهد و خطرناك‌تر كند. اگر مي‌خواهيد شما هم جزو آتش‌نشانان داوطلب قرار گيريد اطلاعات اين صفحه حسابي به كارتان مي‌آيد.
- چرا آتش‌نشان داوطلب شويم؟
آتش‌نشان‌ها حادثه‌هاي مهم شهري را به چند گروه تقسيم كرده‌اند كه اصلي‌ترين آنها عبارتند از: حوادث آتش‌سوزي، رانندگي، آوار، چاه و مسموميت گازي. حادثه‌هايي كه آسانسور‌ها پديد مي‌آورند و يا در كوهستان اتفاق مي‌افتند هم در رديف‌هاي بعدي جا مي‌گيرند. مقابله با حيوان‌هاي وحشي و موذي هم براساس آمار، در جايگاه‌هاي بعدي قرار دارد. حضور در طرح آتش‌نشان داوطلب كه با اسم طرح ايمن‌يار شهر هم شناخته مي‌شود، ۲ مزيت برايتان دارد؛ اول اينكه از طريق ارائه آموزش‌هاي ايمني به شهروندان، از وقوع خيلي از حادثه‌ها جلوگيري مي‌شود و دوم اينكه همين شهروندان كه مهارت‌هاي لازم براي مقابله با حادثه‌ها را آموخته‌اند، در مواقع لازم به‌عنوان نيروهاي مكمل آتش‌نشان‌ها، به امدادرساني مي‌پردازند. اين طرح از اوايل دهه ۸۰ آغاز شده و در تمامي استان‌هاي كشور در حال اجراست.
- چه كسي مي‌تواند داوطلب شود؟
خيلي شرايط پيچيده‌اي‌ندارد؛ تمامي خانم‌ها و آقاياني كه بين ۱۸ تا ۶۰ سال سن دارند مي‌توانند در اين طرح شركت كنند. يك نكته ضروري هم داشتن سلامت جسماني است، آن هم به ميزاني كه طرف توانش را براي مقابله با حادثه‌ها كافي‌ببيند و فكر كند كه كارهاي اينچنيني با روحيه‌اش سازگار است. يادتان باشد كه برخي مواقع مهارت‌هاي سنگيني در اين دوره به شما آموزش داده مي‌شود كه نياز به آمادگي جسماني خوبي دارد. حداقل كاري كه مي‌توانيد بكنيد اين است كه مشكلات جسمي‌تان را با مسئول آموزش‌دهنده در ميان بگذاريد تا شما را از بعضي آموزش‌ها معاف كنند. به غير از اين، محدوديت ديگري براي عضويت وجود ندارد. فقط زمان لازم براي اين آموزش‌ها را هم بايد داشته باشيد. اين دوره‌ها معمولا صبح‌ها برگزار مي‌شود و كل دوره حدود ۸۰ ساعت است.
- چطور در اين دوره ثبت‌نام كنيم؟
مراجعه به ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني محل سكونت و يا مراكز سازمان آتش‌نشاني و خانه‌هاي ايمني سراي محلات شهرداري، نخستين و آخرين گامي است كه بايد براي ثبت‌نام در طرح آتش‌نشان داوطلب پيموده شود. آنجا فرمي در اختيار متقاضي گذاشته مي‌شود كه سؤال‌هايي از اطلاعات فردي و وضعيت جسماني او مي‌پرسد و نشاني محل سكونت را نيز بايد در انتهايش نوشت. ارائه كارت ملي و ۲ قطعه عكس هم الزامي است. فرم ديگري هم بايد تكميل شود كه براساس آن، متقاضي تعهد مي‌دهد كه نسبت به جان و مال مردم احساس مسئوليت مي‌كند. پس از آنكه ثبت‌نام انجام شد و متقاضي در مرحله گزينش به موفقيت رسيد، بايد منتظر بماند تا از مركز آتش‌نشاني با او تماس بگيرند و زمان آغاز دوره آموزشي را بگويند. فاصله ثبت‌نام تا آغاز كلاس‌ها، بستگي به تعداد متقاضيان آن منطقه دارد.
- داوطلب چه مراحلي را مي‌گذراند؟
داوطلب‌ها بعد از آنكه مراحل گزينش را پشت سر گذاشتند، كارت شناسايي دريافت خواهند كرد كه در واقع مجوز حضورشان در كلاس‌هاست. دوره آموزشي معمولا كمتر از ۲ هفته زمان مي‌برد و تركيبي از مباحث تئوري و عملي است. پس از آنكه دوره به پايان رسيد، گواهينامه‌هاي آموزشي براي آتش‌نشان‌هاي داوطلب صادر خواهد شد اما كار در اينجا به پايان نمي‌رسد. مراكز آتش‌نشاني در پايان دوره‌هاي آموزشي، به اجراي مانور مي‌پردازند تا آتش‌نشان‌هاي جديد را در شرايط بحراني و فضاي عملياتي قرار دهند. معمولا تا چند هفته بعد از پايان دوره آموزشي، با آتش‌نشان‌هاي داوطلب تماس گرفته مي‌شود و آنها را براي شركت در كلاس‌هاي بازآموزي فرامي‌خوانند. در اين كلاس‌ها، تمرين‌هايي براي آمادگي جسماني داده مي‌شود. به هر حال حفظ شرايط داوطلب‌ها از لحاظ فكري و جسمي براي مقابله با حادثه‌ها اهميت دارد.
- چه مهارتي را كسب مي‌كنيد؟
اولين آموزش براي داوطلب‌هاي آتش‌نشاني، آشنايي با وظايف يك آتش‌نشان است. بعد در مورد تئوري حريق، ابزارهاي مهار آتش، امداد و نجات و كمك‌هاي اوليه آموزش‌هايي داده مي‌شود؛ مثلاً معرفي انواع كپسول‌هاي اطفاي حريق و شيوه‌هاي صحيح استفاده از آنها، از موضوع‌هاي دوره آموزشي است. به داوطلب‌ها ياد مي‌دهند كپسول‌هاي آتش‌نشاني كه به اسم خاموش‌كننده هم شناخته مي‌شوند، مطابق استانداردهاي بين‌المللي، ۵ نوع دارند كه متناسب با رنگ كپسول، محتواي درونشان با هم متفاوت است و هر كدام بايد در شرايط خاص خودش استفاده شود. آشنايي با ابزار‌ها و انواع ماشين‌هاي آتش‌نشاني و كمك‌هاي اوليه و مباحث مربوط به ايمني در خانه هم در اين دوره‌ها آموزش داده مي‌شود. و در مجموع، داوطلب‌ها مي‌آموزند كه اگر با حادثه‌اي مواجه شدند، مبهوت نمانند.
- چه وظايفي بر عهده شماست؟
براساس محاسبات تخميني كارشناسان، ۲ درصد از جمعيت هر جامعه‌اي، بايد به گروه آتش‌نشان‌هاي داوطلب بپيوندند تا آن جامعه براي مقابله با حادثه‌ها مجهز باشد؛ مثلا در شهري مثل تهران با جمعيتي نزديك به ۱۲ميليون نفر، بايد ۲۴۰ هزار نيروي داوطلب وجود داشته باشد. نيروهاي داوطلب به شركت در عمليات‌هاي مخاطره‌آميز دعوت نمي‌شوند، چون يك آتش‌نشان حرفه‌اي لااقل ۶ماه آموزش مي‌بيند. آتش‌نشان‌هاي داوطلب در وهله اول وظيفه دارند كه از وقوع حادثه‌ها در محل زندگي خود جلوگيري كنند؛ مثلا اگر آسانسوري را ديدند كه نشانه‌هايي از غيرايمن بودن دارد، از كنار آن به راحتي نگذرند. رساندن كمك‌هاي اوليه به مجروحان حادثه و آماده‌سازي فضا براي ورود نيروهاي حرفه‌اي آتش‌نشاني، از ديگر وظايف آتش‌نشان‌هاي داوطلب محسوب مي‌شود.
- آنچه داوطلبان مي‌دانند
توصيه‌هايي براي ايمني بيشتر در خانه
اينجا به چند نكته مهم اشاره شده كه در دوره‌هاي آموزشي آتش‌نشانان داوطلب، به شهروندان گفته يا آموزش داده مي‌شود. شما فعلا مي‌توانيد همين چند توصيه را آويزه گوشتان كنيد.
آتش‌نشان‌هاي داوطلب مي‌آموزند كه بيش از ۶۰ درصد از آتش‌سوزي‌ها، در آشپزخانه‌ها شكل مي‌گيرد.بنابراين توجه ويژه‌اي به آشپزخانه خواهند داشت و مثلا به كودكي كه به تنهايي در آشپزخانه است، بي‌توجهي نخواهند كرد.
داوطلبان اگر ببينند كه بار اضافه‌اي بر پريزهاي برق تحميل شده، واكنش نشان خواهند داد، چون به آنها آموخته شد كه هر پريز، تحمل يك 2 شاخه را دارد و بس.
آتش‌نشان‌هاي داوطلب مي‌دانند كه در ساعت‌هاي بين ۲۲ شب تا ۸ صبح، بيشترين آمار آتش‌سوزي‌ها روي مي‌دهد. بنابراين زماني‌كه افراد خانواده خواب هستند و هوشياري كامل وجود ندارد، هر عامل خطرزايي بايد دفع شود.
داوطلبان مي‌دانند با داشتن يك كپسول خاموش‌كننده حريق در خانه مي‌توان از بروز يك فاجعه بزرگ جلوگيري كرد. آنها كپسول خاموش‌كننده حريق را در محلهاي قابل رويت و در دسترس همگان قرار دهند.
داوطلبان ياد مي‌گيرند كه بسياري از تلفات ناشي از گازهاي سمي در اثر عدم‌استفاده از دودكش مناسب براي وسايل نفتي و
گاز سوز بوده است. دودكش‌ها مهم‌ترين نقش را در خوب سوختن و انتقال گازهاي كشنده دارند. آنها باز بودن مسير دودكش‌ها را به‌صورت دوره‌اي كنترل مي‌كنند.
به آنها گفته مي‌شود كه استفاده از بنزين براي لكه‌گيري لباس و پارچه، آمار حريق‌ها را افزايش داده است. اينگونه حريق‌ها معمولا با تلفات جاني همراه است.
انفجار آبگرمكن‌ها هر ساله خسارات جاني و مالي قابل‌توجهي به شهروندان وارد مي‌كند. به داوطلبان گفته مي‌شود كه علت اصلي اين حوادث عدم‌وجود سيستم شير اطمينان و يا نقص فني در آبگرمكن است.