در سال‌هاي اخير اگرچه دولت‌هاي دهم و يازدهم طرح‌هاي فراواني براي كنترل و رفع آلودگي هوا ارائه كرده‌اند، اما هنوز گام عملي براي زدودن غبار ذرات معلق از هواي تهران برنداشته‌اند. شهروندان پايتخت اين روزها در قالب طرح‌هاي مردم‌محور، مطالبه آسمان آبي را در بزرگ‌ترين شهر كشور يكصدا سرداده‌اند، ولي هنوز اقدامي از سوي مسئولان در رابطه با كاهش آلودگي هوا مشاهده نكرده‌اند. اين در حالي است كه رئيس جمهور همزمان با هفته هواي پاك كه با مترو سفر كرد، اظهار داشت: مترو وسيله خوبي است كه در اختيار مردم قرار گرفته و ساليان بسياري براي راه اندازي آن تلاش شده است. رئيس سازمان محيط زيست هم هفته گذشته گفت: در حال توسعه حمل و نقل عمومي و مترو هستيم.
نگاهي به قوانين تعيين مسئوليت نهادها درخصوص مديريت آلودگي هوا به آساني مشخص مي‌كند كدام نهاد درخصوص معضل آلودگي هوا گام عملي برداشته است. طبق انبوه قوانين مصوب در حوزه كاهش آلودگي هوا، بندهايي نظير توسعه حمل ونقل عمومي، افزايش كيفيت سوخت، از رده خارج كردن خودروهاي فرسوده و افزايش ظرفيت معاينه فني در كشور به‌عنوان وظيفه دولت و وزارتخانه‌ها مشخص شده اما در همين نمونه اخير راه‌اندازي سامانه يكپارچه معاينه فني خودروهاي كشور كه قرار بود در روز هواي پاك به بهره‌برداري برسد، به زمان ديگري موكول شده است.
- كدام 82.5 درصد؟
قوانين زمين مانده در حوزه كنترل آلودگي هوا البته كم نيست. ماده 7قانون توسعه حمل ونقل عمومي و مديريت مصرف سوخت مصوب اول دي1386 تصريح مي‌كند كه «دولت موظف است سياست‌هاي بخش حمل‌ونقل همگاني شهري را به‌گونه‌اي تنظيم كند كه از ابتداي سال1391 درمجموع 75درصد سفرهاي درون شهري پوشش داده شود. در شهر تهران نيز بايد نسبت حمل‌ونقل عمومي از كل سفرهاي درون شهري براي اتوبوسراني 25درصد، تاكسيراني 20درصد و مترو 30درصد باشد.»
بدين‌ترتيب مشخص مي‌شود كه دولت بايد سه‌چهارم گام‌هاي كنترلي آلودگي هوا در بخش حمل‌ونقل عمومي را بردارد اما قوه مجريه چه سهمي در حمل‌ونقل عمومي تهران دارد؟ قانون توسعه حمل‌ونقل عمومي و مديريت مصرف سوخت در بند ديگر تأكيد مي‌كند كه «دولت بايد معادل 82.5درصد قيمت اتوبوس را به‌عنوان كمك بلاعوض پرداخت كند و شهرداري‌ها نيز تنها 17.5 درصد از قيمت اتوبوس را بايد پرداخت كنند.» اين درحالي است كه به گفته محمد باقر قاليباف شهردار تهران در مراسم بهره‌برداري از 88 واگن مترو كه شهريور ماه امسال انجام شد، متأسفانه 4 سال است كه تهران حتي يك اتوبوس از سهم خود كه مربوط به اعتبارات عمومي است را دريافت نكرده است.
در بودجه سال93 حمل‌ونقل شهري تنها 5هزار ميلياردتومان براي حمل‌ونقل كل كشور درنظر گرفته شد كه شامل 80ميليارد تومان براي اتوبوسراني كل كشور (معادل 80 اتوبوس دوكابين)، 195.5ميليارد تومان براي مترو (معادل 20كيلومتر مترو) و 245ميليارد تومان هم براي يارانه بليت بود. اين درحالي است كه خط متروي فرودگاه امام به عنوان يكي از مهم‌ترين خطوط متروي تهران تاكنون حدود 55 درصد پيشرفت داشته و به گفته شهردار تهران، چنانچه دولت تعهد خود براي ساخت اين خط را پرداخت كند، در 7 ماه آينده شاهد راه‌اندازي اين خط خواهيم بود.
- مديريت يكپارچه، تنها راه‌حل
براساس آخرين بررسي‌هاي علمي صورت گرفته در نهادهاي علمي كه در پي نخستين همايش ملي «آلودگي هوا، پايش، اثرات و اقدامات كنترلي در ايران» در ارديبهشت92 صورت گرفت، گرچه طرح جامع كاهش آلودگي هواي تهران و نيز كلانشهرها مصوب سال1379 در حال اجراست، اما كاهش آلودگي هوا مستلزم داشتن يك مديريت اجرايي يكپارچه است.