هشتم اسفند‌ماه قرار است انتخابات شوراياري‌هاي تهران برگزار شود و اينطور كه ستاد اين انتخابات اعلام كرده تا ظهر روز گذشته بيش از 14هزار داوطلب براي نامزدي در اين انتخابات ثبت‌نام كردند. در اين بين خبر مي‌رسد كه تعداد داوطلبان با سطح سواد بالا در اين دوره نسبت به دوره‌هاي قبل بسيار بيشتر است و تا جايي كه آمار نشان مي‌دهد حدود 60درصد از ثبت‌نام‌كنندگان داراي مدرك ليسانس يا بالاتر هستند.
اينكه نخبگان در انتخابات شوراياران براي ارتقاي سطح كيفي و نظارت آنها بر شهر بيشتر حضور يابند، مورد تأكيد مديران شهري و اعضاي شوراي شهر به‌خصوص مرتضي طلايي، رئيس ستاد هماهنگي شوراياري‌هاي تهران هم بوده است. بر همين اساس انتظار مي‌رود كه شهروندان نيز حضور جدي‌تري نسبت به دوره‌هاي گذشته در انتخابات شوراياري‌هاي محلات خود داشته باشند و با چشماني باز به افراد داراي صلاحيت رأي دهند.
به‌هرترتيب اگرچه طي چند‌ماه گذشته حرف و حديث‌هاي فراواني در مورد جايگاه شوراياريها از يكسو و قانوني بودن انتخابات آنها از سوي ديگر مطرح شده اما با توجه به آنچه در قانون اساسي آمده و رايزني‌هاي اعضاي شوراي شهر با وزارت كشور و نمايندگان مجلس، تا چندي ديگر انتخابات شوراياري‌هاي محلات تهران رنگ واقعي به‌خود مي‌گيرد. دوشنبه‌شب هم جلسه‌اي ميان استاندار و فرماندار تهران، رئيس شوراي شهر تهران و معاون وزير كشور با مسئولان ستاد شوراياريها برگزار شد كه مرتضي طلايي سرانجام آن‌را مثبت ارزيابي كرد و گفت كه مقرر شد طي جلساتي ديگر شيوه‌نامه برگزاري انتخابات شوراياريها تدوين شود.
مهدي چمران رئيس شوراي شهر تهران نيز درباره جلسه برگزار شده اظهار داشت: در اين جلسه شيوه‌نامه جديدي براي چگونگي نحوه اجراي انتخابات و فعاليت شوراياري محلات در دستوركار قرار گرفت. به گفته وي مقرر شد شيوه‌نامه جديد تا چند هفته آينده توسط اعضاي اين جلسه بررسي شود.
- قانون درباره شوراياريها چه نظري دارد؟
مقننين قانون اساسي در اصل هفتم قانون اساسي به صراحت به نقش شوراهاي محلي يا همان شوراياريها در اداره امور كشور اشاره مي‌كنند و آن‌را ركني از اركان تصميم‌گيري و اداره كشور مي‌دانند. در اين خصوص اصل هفتم قانون اساسي اشعار مي‌دارد كه: «طبق دستور قرآن كريم: ‹‹و امرهم شوري بينهم›› و ‹‹شاورهم في الامر» شوراها، مجلس شوراي اسلامي، شوراي استان، شهرستان، شهر، محل، بخش، روستا و نظاير اينها از اركان تصميم‌گيري و اداره امور كشورند. » موارد، طرز تشكيل و حدود اختيارات و وظايف شوراها را اين قانون و قوانين ناشي از آن معين مي‌كند.
- شوراياريها از ديروز تا امروز
نخستين دوره تشكيل شوراياري به سال 79بر مي‌گردد كه در اين سال انتخابات شوراياريها در 87محله از 13منطقه شهر تهران برگزار شد. در دوره قبل يعني دوره سوم نيز 3740نفر در 374محله پايتخت به عضويت شوراياريها درآمدند كه 463نفر آنها از بانوان بودند. البته در انتخابات آن دوره بيش از 12هزار نفر ثبت نام كردند كه تقريبا همه آنها هم تأييدصلاحيت شدند. در آن دوره بيش از 56درصد نامزدها داراي مدرك ديپلم و زير ديپلم بودند ولي در اين دوره تنها 18درصد از شهروندان داراي مدرك ديپلم و زير ديپلم ثبت‌نام كرده‌اند.
- شوراياري‌هاي تهران الگويي براي ساير شهرها
اگرچه انتظار مي‌رود كه شوراياري‌هاي محلات تهران در دوره جديد به بلوغ مدنظر برسند اما هنوز شوراياريها يا در بسياري از كلانشهرهاي كشور تشكيل نشده‌اند يا از جايگاه واقعي، فاصله بسيار دارند. شايد موفق‌ترين نمونه شوراياريها در كشور پس از تهران، در پايتخت معنوي كشور برگزار شده باشد؛
آنگونه كه از 156محله مشهد، بيش از 100محله داراي شوراهاي اجتماعي محلات فعال هستند و طي سال‌هاي گذشته نيز محلاتي مثل اميريه، نوغان، امام خميني(ره)، 4برج، اكبرآباد و شهرك مهرگان نيز داراي شوراي محل شده‌اند. در تبريز اما طرح شوراياريها و شكل‌گيري انجمن‌هاي محله سال‌هاست كه مسكوت مانده است. در اصفهان نيز وضعيت بهتر از اين نيست. البته انتخابات شوراياري‌هاي تهران با نگاه مثبت دولت و حضور حداكثري مردم آن، مي‌تواند الگوي مناسبي براي ساير كلانشهرها و استان‌ها باشد.
- دولت‌هاي محلي كمكي بزرگ به دولت‌ها در ديگر كشورها
با استناد به مطالعه پژوهشي با عنوان شوراهاي محلي در ايران و چند كشور دنيا كه انتشار پيدا كرده است مي‌توان گفت كه تشكيل شوراي محلي در پاريس به سال 2002ميلادي بازمي‌گردد. اين شهر داراي 20منطقه و 122شوراي محلي است. در انگلستان نيز حدود 26هزار شوراي حكومت محلي وجود دارد كه تشكيل آن به اوايل دهه 70 يعني سال 1974برمي‌گردد.
درقوانين آلمان نيز 5سطح براي دولت تعريف شده است كه دولت محلي و شوراياريها يكي از آنهاست. حتي در اين كشور در رابطه با شوراي شهر مركزي (Council) نيز اينطور آمده كه شورا مي‌تواند بخشي از وظايف خود را با ديگران و شوراهاي محلي به اشتراك بگذارد. مالزي، تركيه، كانادا، ژاپن، و... هم داراي شوراهاي محلي هستند كه با شرح وظايف و اهداف متفاوتي در سطوح مختلف محلي و منطقه‌اي شكل گرفته‌اند و به فعاليت مي‌پردازند.