اکران «رخ دیوانه» در جشواره فجر امسال تازه‌ترین دور همی جوانان امروزی در یک فیلم سینمایی است؛ اتفاقی که به ندرت در آثار کارگردانان ایرانی رد و نشانی از آن دیده می‌شود.
معمولا در سینمای شخصیت محور ایران که بیشتر بر پایه قهرمان و ضد قهرمان می‌چرخد، دور همی جوان‌ها یا برای پر کردن فضاهای خالی فیلم است یا نهایت بار دراماتیکی که دارد پارتی‌های شبانه(!) یا مهمانی‌هایی است که شخصیت‌های اصلی قرار است اولین بار یا آخرین بار آنجا همدیگر را ببینید.
اما در 20 سال گذشته بوده‌اند کارگردانانی که پایشان را از جمع‌های دو سه نفره بیرون گذاشته‌اند و کل داستان فیلم یا بخش تعیین کننده‌ای از آن را نصیب جوان‌ها کرده‌اند. در این جمع‌ها عموما دیالوگ‌های مهمی بین جوان‌ها رد و بدل می‌شود که به نوعی نشانگر شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی همان روز جامعه ایران است.
این گونه فیلم‌ها درست یا غلط، ضعیف یا قوی و صادقانه یا سفارشی، سعی می‌کنند از جوان‌های روز جامعه تصویری متناسب با موضوعی که دارند نشان دهند.
در این تصویر‌ها هم معمولا طیف‌های ظاهری و فکری مختلفی حضور دارند. جمع‌ها همگون نیستند و گاهی آدم‌هایی با ۱۸۰ درجه تفاوت در کنار هم قرار می‌گیرند و همین تضاد‌ها جرقه‌های اولیه درام داستان را شکل می‌دهند.
گاهی کل داستان دور همان اتفاق می‌گردد،گاه سرنوشت یکی دو نفر از آن جمع، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و داستان به سمت آنها کشیده می‌شود و گاه در میانه فیلم، این جمع تشکیل می‌شود و پس از تاثیرگذاری‌اش بر داستان به دست فراموشی سپرده می‌شود.
قاعدتا با توجه به ظرفیت بالای جامعه ایران و جوان‌هایش، فیلم‌هایی از این دست باید بیش از این ساخته شوند اما به دلایل زیادی که الان وقت بیان آنها نیست، تعداد فیلم‌هایی که در آنها جوان‌ها دور هم جمع می‌شوند با هزار مدل ارفاق به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد.
به بهانه موفقیت فیلم رخ دیوانه در بین مردم و منتقدان نگاهی انداختیم به مهم‌ترین جمع‌های جوان‌محور سینمای ایران!
رخ ديوانه
ابوالحسن داودي
- چرا دور هم جمع شده‌اند؟
آنها که فیس بوک دارند به خوبی از معنی اصطلاح «قرار فیس‌بوکی» مطلع هستند.
- در چه شرایطی جمع شده‌اند؟
آنها شش جوانی هستند که دو به دو، هیچ ربطی به هم ندارند، تنها وجه مشترکشان این است که بی‌پدر و مادر هستند و همین باعث نزدیک شدن آنها به هم می‌شود. آنها بر اثر یک اتفاقی دور هم جمع می‌شوند اما فقط تا اینجای ماجرا دست خودشان است و بعد از این است که لایه‌های متفاوتی از جوان‌های امروزی طبقه‌های مختلف جامعه دیده می‌شود و بعد آنچه نباید بشود می‌شود.
- سرنوشتشان چه شد؟
سرنوشت یک شوخی احمقانه چه می‌تواند باشد؟ سرنوشت جوان‌های بیکار و بی‌هدفی که برای خلاص شدن از مشکلات روحی و مالی خود به شبکه‌های اجتماعی پناه برده‌اند، چه خواهد بود؟ این گونه جمع‌ها عموما آخر و عاقبت خوبی ندارند؛ چراکه پایه این جمع شدن‌ها دارای اصالت کافی نیست.
«رخ دیوانه» به آن بخش از جامعه جوان‌های امروز می‌پردازد که بیشتر از آنکه فاصله طبقاتی یا معضلات جامعه گریبانگیرشان باشد، نرسیدن به بلوغ کافی، بی‌هدف بودن و بی‌انگیزگی برایشان دردسر درست می‌کند؛ جوان‌هایی که در حال تبدیل شدن به بخش عظیمی از جامعه جوان ایران هستند.
- نتیجه این دورهمی در نظر مخاطبان
تا اینجا که خیلی‌ها به تازه‌ترین اثر ابوالحسن داودی روی خوش نشان داده‌اند. باید دید سرنوشت فیلم در اکران چه می‌شود.
- چرا «رخ ديوانه» فيلم خوبي است و بايد آن را دوست داشته باشيم؟
مهم‌ترین امتیاز رخ دیوانه فیلم‌نامه دقیق و مینیاتوری آن است. در شرایطی که همه از ضعف فیلم‌نامه در سینمای ایران می‌نالند، ابوالحسن داودی قصه‌ای پیچیده را با تردستی مهندسی کرده و از عهده روایت یک داستان چندوجهی برآمده است.
اگر کوچک‌ترین جابه‌جایی در قطعات این پازل پیچیده اتفاق می‌افتاد شاید فیلم دچار لطمه‌ای جدی می‌شد. اصلاً بدی این ساختار همین است که با یک اشتباه ساده فیلم از دست می‌رود.
اما داودی از عهده روایت داستان دشوارش برآمده و ساختاری مدرن را برای فیلمش انتخاب کرده است. کلاً رخ دیوانه فیلمی است که از فیلم‌سازی جوان‌تر و نزدیک‌تر به سینمای روز جهان انتظارش را داریم، نه از یک کارگردان قدیمی مثل داودی.
اما او با ساخت این فیلم نشان داده که چقدر جوان‌سرانه به سینما نگاه می‌کند و چه ایده‌های جالب و مدرنی برای روایت داستان‌هایش دارد.
دومین امتیاز رخ دیوانه این است که مخاطب را با خود همراه می‌کند. در جشنواره فجر امسال خیلی‌ها از فراوانی فیلم‌های سرد و بدون جاذبه شاکی‌اند و می‌گویند این فیلم‌ها با همه ارزش‌های کیفی و سینمایی‌شان قابلیت جذب تماشاگر را ندارند و اکرانشان با دردسر همراه خواهد بود.
رخ دیوانه این خوبی را دارد که هم تماشاگر عادی سینما را راضی می‌کند و هم استانداردهای کیفی و سینمایی را در حد بالایی در نظر می‌گیرد.
اینکه فیلم به این سرعت در صدر جدول نظرسنجی‌های مردمی نشسته و درصد رضایت تماشاگرانش در سالن‌های مردمی بالاست، نشان‌دهنده اهمیتی است که کارگردان برای سینمارو‌ها و مخاطبان معمول سینما قائل بوده و به نظر می‌رسد با استقبالی که از رخ دیوانه می‌شود مزدش را هم گرفته است.
و آخرین نکته اینکه رخ دیوانه از ذهن مخاطبانش کار می‌کشد و آنها را به مشارکت در گره‌گشایی از داستان دعوت می‌کند.
همین که تماشاگر دچار تردید می‌شود، فرضیه مطرح می‌کند، با بغل‌دستی‌اش درباره اتفاق بعدی فیلم حرف می‌زند و منتظر پایان‌بندی قصه است، یعنی رخ دیوانه توانسته نوعی مشارکت فعال در تماشاگرانش ایجاد کند و آنها را درگیر قصه و شخصیت‌ها کند.
برای یک فیلم سینمایی، این دستاورد کمی نیست.
جوانانه‌ترین فیلم جشنواره امسال چه ویژگی‌هايی داشت؟ وجوه مثبت و منفی‌اش چه بود، قهرمان‌هایش چه حال و هوایی داشتند و چرا فیلم توانست مورد توجه مخاطبان جشنواره قرار بگیرد؟
۱. پیش بینی اینکه «رخ دیوانه» فیلم جوانانه جشنواره امسال شود، زیاد هم سخت نبود، ترکیب جوان بازیگران فیلم و خلاصه داستانی که از آن منتشر شده بود، کاملا حال و هوای جوانانه‌اش را مشخص می‌کرد.
فیلم جوانانه‌ای که اتفاقا فیلم خوب و محکمی هم از کار درآمده، آنقدر خوب که مردم به آن رای داده‌اند و توانسته در صدر جدول آرای مردمی قرار بگیرد. با این حال در خصوص خوب بودن یا بد بودن فیلم بین منتقدان و اهالی رسانه یک مقدار اختلاف نظر وجود دارد.
همان‌قدر که موافق دارد، مخالف هم دارد، در همین تحریریه خودمان دو نفر مخالف سرسخت فیلم هستند؛ یکی از آنها احسان عمادی است که دلیل مخالفتش با فیلم را به شکل کامل در ادامه می‌خوانید، یکی دیگر هم اسمش فعلا محفوظ می‌ماند تا اکران عمومی.
۲. ابوالحسن داودی بعد از ماجراهای «زادبوم»، شش هفت سالی فیلم نساخت تا اینکه امسال رخ دیوانه را کلید زد؛ فیلمی درباره درگیری‌های امروز جوان‌ها، از سودای مهاجرت به خارج تا عضویت در شبکه‌های اجتماعی و حتی شیشه که البته همه بهانه‌ای است برای روایت یک قصه پرتب و تاب و جذاب و تا حدودی هم بامزه.
۳. رخ دیوانه قهرمان ندارد، شش ماجراجو دارد که هرکدام تکه‌ای از پازل فیلم راتشکیل می‌دهند. هر کدام از این شش نفر هم به نوعی نماینده یک قشر از جوان‌ها هستند که حالا با قرار گرفتن در موقعیت‌های مختلفی که نویسنده و کارگردان برایشان خلق می‌کنند، بخشی از ویژگی‌های رفتاری نسلشان را بروز می‌دهند.
۴. در این پرونده جمع و جور ضمن گفت‌و‌گو با دو بازیگر جوان فیلم که با اغماض می‌توانیم آنها را به واسطه سن و سال واقعیشان نماینده نسل چهارم در جشنواره امسال بدانیم، با دو یادداشت، یکی مثبت و دیگری منفی، وجوه مختلف فیلم را بررسی کرده‌ایم. در بخش دیگری از پرونده هم سراغ فیلم‌هایی رفته‌ایم که قهرمان‌هایشان چند جوان بوده‌اند.
منبع:همشهري جوان