به‌خاطر توسعه

  با اين حساب و حالا كه قرار است اين ماليات‌‌ها توسط ما پرداخت شود، بايد به چه چيزهايي توجه كنيم و حواسمان بايد به چه مسائلي باشد؟

• ماليات مستقيم

ماليات‌هايي كه به فعالان اقتصادي تعلق مي‌گيرد ماليات‌هاي مستقيم هستند. براي اولين‌بار در سال 45، قانون جامع ماليات‌ها به تصويب رسيد. اين قانون بارها و بارها و در دفعات متعدد اصلاح شد تا اينكه در بهمن‌ماه سال92 نهايي شد.

1- حقوق: ميزان ماليات، تا مبلغ 4ميليون و 200هزار ريال، مشمول 10درصد ماليات است كه اين درصد، با افزايش ميزان درآمد به‌صورت پلكاني افزايش پيدا مي‌كند. در همين قانون، معافيت‌هايي براي برخي از درآمدهاي حقوقي مشخص شده: «حقوق بازنشستگي، مستمري و پايان خدمت؛ حقوق ايام مرخصي استفاده نشده كه در موقع بازنشستگي يا از كارافتادگي به حقوق‌بگير پرداخت مي‌شود؛ هزينه سفر و فوق‌العاده مسافرت مربوط به شغل، مسكن واگذارشده از طرف محل كارگاه يا كارخانه، عيدي سالانه يا پاداش آخر سال و پولي كه كارفرما بابت هزينه معالجه كاركنان يا افراد تحت تكفل آنها پرداخت مي‌كند.»

2- مشاغل: شايد بتوان نام آن را ماليات شغل‌هاي آزاد گذاشت. افراد زيادي در مشاغل متعدد براساس قانون، مشمول اين نوع ماليات مي‌شوند. ليست طولاني اين گروه، شامل مشاغل و افراد فراواني است؛ از دارندگان كارت بازرگاني، صادركنندگان، وارد‌كنندگان و كارخانه‌داران بگيريد تا هتلداران و صاحبان مؤسسات آموزشي. اين ماليات، براساس اين جدول بايد محاسبه شود.

البته نكات ديگري هم هست كه بايد به آنها توجه كنيد. اينكه به هيچ‌وجه نبايد اجازه دهيد ماليات شما به‌صورت علي‌الرأس محاسبه شود. حتما شما هم مي‌دانيد كه علي‌الرأس شدن، چيزي شبيه به فاجعه براي يك شركت است؛ بدين معني كه مميز مالياتي ميزان درآمد و به‌دنبال آن ماليات شما را خودش محاسبه مي‌كند؛ محاسبه‌اي كه هميشه در قياس با بهترين‌هاي بازاري كه شما در آن فعاليت مي‌كنيد تعيين مي‌شود اما در چه مواردي اداره ماليات، ماليات شما را به‌صورت علي‌الرأس محاسبه مي‌كند؟
1- درصورتي كه صورت سود و زيان‌ را در قالب دفاتر سالانه تا موعد مقرر به اداره ماليات تحويل ندهيد. 2- درصورتي كه دفاتر شما از نظر اداره ماليات، غيرقابل رسيدگي تشخيص داده شود.

• ماليات اشخاص حقوقي

شما نه كارمنديد و نه تاجر يا كاسب. شما به تنهايي يا با همراهي ديگران، يك شركت تاسيس كرده‌ايد و آن را اداره مي‌كنيد؛ تفاوتي ندارد كه شركت شما سهامي خاص است يا مسئوليت محدود، در تهران است يا در بوشهر. در هر صورت، شما بايد25درصد از سود خود را به‌عنوان ماليات بپردازيد. در مورد اين شركت‌ها هم بايد حواستان را جمع كنيد. در وهله اول، باز هم بايد مانع از علي‌الرأس شدن شويد. در مورد شخصيت‌هاي حقوقي هم اين علي الرأس بودن، در پي همان مواردي كه گفتيم اتفاق مي‌افتد.

• ماليات بر ارزش افزوده

وقتي كه در سال87 قانون ماليات بر ارزش افزوده تصويب و به اجرا گذاشته شد، بسياري از كسبه از همان ابتدا بناي مخالفت را با اين ماليات گذاشتند. استدلال آنها اين بود كه اگر قرار به دادن اين ماليات باشد، چيزي براي كاسب خرده‌پا نمي‌ماند؛ آن هم در شرايطي كه از همان ابتدا مقرر شده بود تا پايان سال94 اين مقدار هرساله يك درصد هم افزايش يابد. استدلال مجلس هم اين بود كه اين ماليات قرار نيست توسط فروشنده پرداخت شود. فروشنده، تنها مسئوليت گرفتن و پرداختن آن به دولت را دارد. استدلال دولت هم ساده بود. آنها مي‌گفتند، ماليات برارزش افزوده، از نامش پيداست كه بر ارزش افزوده اعمال مي‌شود به اين مثال توجه كنيد: تصور كنيد شما توليدكننده مبل هستيد.

براي توليد يك دست مبل، به 3 ماده اوليه اصلي نياز داريد؛ چوب و رنگ و متعلقات. براي خريد چوب يك‌ميليون‌ تومان مي‌پردازيد، براي رنگ 500هزار تومان و براي متعلقاتي مانند پارچه و ميخ و چسب هم 500هزار تومان؛ در مجموع 2ميليون تومان. بنابراين ماليات شما برابر است با 8درصد ×2/000/000 كه مي‌شود 160هزار تومان. شما اين ماليات را از طريق كساني كه از آنها چوب و رنگ و پارچه خريده‌ايد پرداخت مي‌كنيد؛ يعني اين مبلغ روي فاكتور خريد شما ثبت شده است. شما آن را به فروشنده پرداخت كرده‌ايد و او نيز موظف است كه آن را به سازمان امورمالياتي پرداخت كند. شما با استفاده از همان چوب و رنگ و پارچه، مبل را مي‌سازيد و آن را به قيمت 2/500ميليون تومان به فروش مي‌رسانيد. در اين مرحله نيز بايد 8درصد ×2/500 كه برابر است با 200هزار تومان را از خريدار دريافت كنيد. در نگاه اول، مالياتي كه به اداره ماليات پرداخت مي‌شود، 200+160هزار تومان است؛ يعني يك‌بار كه شما160هزار تومان ماليات به فروشنده مواداوليه پرداخته‌ايد ويك‌بار ديگر كه شما 200هزار تومان از اين مبلغ را از خريدار خود دريافت‌ كرده‌ايد و بايد به‌حساب اداره ماليات واريزكنيد. اما اداره ماليات ازشما، مابه‌التفاوت ماليات محصول نهايي، با ماليات مواداوليه‌اي كه خريده‌ايد را دريافت مي‌كند؛ يعني همان ارزشي كه به كالاي مورد نظر افزوده شده است. در اين مثال، مقدار ماليات كالاي نهايي، 200هزار تومان است اما چون شما هنگام خريد مواداوليه، 160هزار تومان ماليات را به فروشنده‌هاي قبلي پرداخته‌ايد، در مرحله دوم، 40هزارتومان مي‌پردازيد و نه 200هزار تومان. در واقع اين مشتري نهايي است كه 200هزار تومان ماليات ارزش افزوده‌اش را به شما داده تا به اداره ماليات بدهيد، نه شما.

• شفاف باشيد و راستگو

اسپانيايي‌ها مي‌گويند «سروانتس»، نويسنده مشهورشان روزگاري گفته: «بهترين سياست، صداقت است». حتما مثال‌هاي زيادي را رديف مي‌كنيد كه صادق نبوده‌اند اما پيشرفت كرده‌اند. همين‌ها هم، هر روز هزار و يك‌راه به شما پيشنهاد مي‌دهند تا بتوانيد درآمدتان را از مميز مالياتي مخفي كنيد و ماليات كمتري بدهيد؛ راه‌هايي كه 2 دفتره كردن سيستم حسابداري، معمول‌ترين آنهاست. اما بنا به آموزه‌هاي ديني و همچنين به گواه تجربه و سخن كارشناسان مالي و حسابداري، ما هم حرف سروانتس را در مورد صداقت تكرار مي‌كنيم و مي‌گوييم، بهترين سياست مالياتي، صداقت است؛ اينكه همه درآمدهايتان را به‌موقع و البته به ميزان واقعي اعلام كنيد و ماليات‌تان را واقعي بپردازيد. دلايل هم مشخص است. حتي اگر صرفا به‌صورت مادي به مسئله نگاه كنيم، درست است كه شما با پنهان‌كاري، ماليات كمتري مي‌دهيد و پول بيشتري به‌دست مي‌آوريد اما با مخفي كردن درآمدتان، منافع آينده و بلندمدت خود را نيز ازدست مي‌دهيد. براي مثال، تصور كنيد شما يك شركت داريد. براي آنكه بتوانيد ماليات كمتري بپردازيد، مجبوريد درآمد خود را كمتر از ميزان واقعي اعلام كنيد يا در برخي مواقع شركت خود را زيان‌ده اعلام كنيد.

اين مسئله، از ديد حسابرس بيرون از شركت شما به اين معني است كه شركت شما ضعيف است و عملكرد خوبي ندارد وگرنه يك شركت خوب نمي‌تواند زيان‌ده باشد. تصور كنيد در آينده، موقعيتي پيش مي‌آيد كه مي‌توانيد در يك مزايده شركت كنيد؛ مزايده‌اي كه مي‌تواند وضعيت مالي شركت شما يا خود شما را به‌عنوان پيمانكار دگرگون كند. طبيعتا سازمان برگزار‌كننده مزايده نمي‌تواند به يك شركت زيان‌ده اعتماد كند و به همين راحتي شما درآمد سرشاري كه قرار بود به آن دست يابيد را از دست داده‌ايد.

• كد اقتصادي بگيريد

اين مورد هم مانند شفافيت مالياتي است؛ امري كه اجراي آن، دركوتاه‌مدت ممكن است باعث كاهش سود شما شود اما در بلند‌مدت، قطعا به نفع شماست. با گرفتن كد اقتصادي، تمام معاملات شما رسمي مي‌شود و در سيستم اقتصادي قابل رديابي است. اين رسمي شدن مانند اعلام صادقانه سود، باعث مي‌شود كه شما بتوانيد با سازمان‌هاي بزرگ و دولتي وارد معامله شويد؛ چرا كه براساس قانون، تمامي معاملات و فاكتورهاي صادره بايد معاملات و فاكتورهاي رسمي باشند. پس، درخواست كد اقتصادي بدهيد و خيال خودتان را راحت كنيد.

• مشاوره بگيريد

تلاش كنيد تا از حضور يك مشاور مالي يا حسابداري استفاده كنيد. اين مسئله باعث مي‌شود تا شما نسبت به قوانين موجود، آگاهي خوبي داشته باشيد. مهم‌تر از آن، مانع از وقوع اشتباهاتي مي‌شود كه وقوع آن مي‌تواند هزينه زيادي براي شما داشته باشد. نترسيد! قرار نيست يك مدير مالي يا يك حسابدار براي فروشگاه خود استخدام كنيد، يك صحبت كوتاه با يك حسابدار يا يك كارشناس مالي هم كفايت مي‌كند.