در اینجا مروری بر ترکیبات متفاوت در انواع شامپوها و ایمن بودن یا نبودن آنها می‌کنیم.
- کراتین
یک پروتئین مو شکل صناعی آن در برخی از شامپوها به کار می‌رود. کراتین سمی نیست، اما شیوه »کراتینه کردن موها» اغلب شامل ترکیبات شیمیایی است که تولید فرمالدئید می‌کنند.
در گزارش جدید کار گروه محیط زیست اروپا، یک آزمایشگاه مستقل نشان داد در محصولات ۱۵ برندی که روی برچسب‌های‌شان ادعا می‌کردند که محصولشان دارای میزان کم یا فاقد فرمالدئید است، حاوی پیش‌ساز‌های فرمالدئید است. برای اینکه در نهایت در معرض فرمالدئید قرار نگیرید، حواستان به وجود این پیش‌سازها مثل متیلن گلیکول یا فرمالین در محصول باشد.
- فتالات
ماده‌ای است که برای نرم‌کردن پلاستیک‌ها و طولانی کردن مدت رایحه‌دار بودن به کار می‌رود و در همه محصولات مو با عنوان »رایحه» (fragrance) وجود دارد.
فتالات‌ها گروه بزرگی از مواد شیمیایی هستند که بسیاری از آنها موجب اختلال در غدد درون‌ریز می شوند. هرچند پژوهش‌های بیشتری باید انجام شود، ولی بررسی‌ها ارتباط میان فتالات با اوتیسم، ضریب هوشی پایین، آسم، چاقی، دیابت نوع ۲ و سرطان پستان را نشان داده است.
کارخانه‌های مجبور نیستند كه استفاده از فتالات را روی برچسب محصولات خود قید کنند. پس برای اینکه احتمال قرار گرفتن در معرض این ترکیب را کاهش دهید، از محصولاتی که »رایحه» (fragrance) یکی از ترکیبات آنها است و محصولاتی که در پلاستیک‌های بازیافتی کد 3 بسته‌بندی می‌شوند، استفاده نکنید.
- کلرید سدیم
این ترکیب در بیشتر شامپوها وجود دارد و همان نمک خوراکی است. این ماده خطر بهداشتی ندارد و به اجتناب از آن هم نیازی نیست.
- اسید سیتریک
این ماده اسید به دست آمده از مرکبات است و در محصولات مو برای پایین آوردن تعادل PH استفاده می‌شود. این ترکیب هم خطر بهداشتی ندارد و به اجتناب از آن نیازی نیست.
- کورن‌واتر (آب ذرت)
این ماده با نام پروپاندیول نیز شناخته می‌شود. کورن‌واتر حلالی مشتق از ذرت است که در برخی از محصولات مو برای ایجاد قوام مناسب استفاده می‌شود.
این ترکیب طبیعی خطر بهداشتی ندارد و جایگزین خوبی برای حلال‌های مضری مانند گلیکول و پلی‌سوربات است.
- دایمتیکون و سیلیکون
این دو ماده هر دو پلیمرهایی هستند که به عنوان عایق رطوبت (برای موهای خشک) عمل می‌کنند.
این ترکیبات ضرورتا سمی نیستند، ولی می‌توانند موجب نازک شدن موها و خارش پوست سر شوند، به خصوص در افرادی که پوست‌های حساس دارند.
برای اجتناب از آنها، باید از جایگزین‌های طبیعی مانند روغن جوجوبا (روغنی از دانه گیاهی بومی صحراهای آمریکا و مکزیک استخراج می‌شود)، روغن آرگان (از دانه میوه درخت آرگان استخراج می‌شود) ، روغن بادام شیرین، روغن زیتون یا کره شی (Shea Butter) (چربی که از میوه درخت شی آفریقایی گرفته می‌شود)استفاده کرد.
- پارابن
پارابن یک نگهدارنده صناعی که در اغلب شامپوها و نرم‌کننده‌ها استفاده می‌شود.
بررسی‌ها نشان می‌دهند پارابن‌ها قابلیت سرطان‌زایی دارند. برای اجتناب از این ماده در خواندن برچسب‌ها باید حواسمان به ترکیباتی باشد که به پارابن (Paraben) ختم می‌شوند. هرچند بیشتر این ترکیبات از رده خارج شده‌اند، ولی بسیاری از کارخانه‌ها پارابن‌ها را با سایر نگهدارنده‌های صناعی جایگذین کرده‌اند که باز هم خطرناک هستند. پس اگر عبارت »فاقد پارابن» روی محصولی زده شده بود، بی‌خطر بودن آن را تضمین نمی‌کند.
- سدیم لوریل اتر سولفات (یا سدیم لورت سولفات)
این ترکیب یک افزودنی شیمیایی که از روغن نارگیل به دست آمده است و برای تمیز کردن و کف کردن، در محصولات مو استفاده می‌شود.
فرایند اتوکسیلاسیون که در تولید لورت استفاده می‌شود، موجب تولید محصول جانبی به نام ۱ و ۴ دیوکسان می‌شود که ترکیبی سرطان‌زا است.
بسیاری از شرکت‌ها این ترکیب را با آمونیم لورت سولفات جایگذین کرده‌اند، که موجب برطرف شدن مشکل نمی‌شود. برای پرهیز از این ماده بر روی بر چسب به دنبال گلوکز و ترکیبات گلیکوزیدی مانند سدیم لوریل گلوکز یا لوریل گلوکز بگردید.
- قطران
قطران به طور رایج معمولا در رنگ موها از آن استفاده می‌شود، به خصوص در رنگ موهای آرایشگاهی.
این ماده یک سرطان‌زای شناخته شده است. استفاده از آن در اروپا قدغن شده است.
برای دوری از این ماده، اگر موهای خود را در آرایشگاه رنگ می‌کنید، از آرایشگر فهرست اجزای رنگ مورد استفاده‌اش را بخواهید تا تا مطمئن شوید که این رنگ فاقد قطران است.
- فرمالدئید
فرمالدئید یک محصول جانبی ترکیبات شیمیایی به کار رفته در صاف‌کننده‌های مو-متیلن گلیکول یا فرمالین- است، به خصوص در محصولات آرایشگاهی است، از جمله در روش صاف کردن موی برزیلی.
سرطان‌زایی این ترکیب در انسان به وسیله آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان تأیید شده است.
برای اجتناب از این ماده، از صاف کردن موهای خود در آرایشگاه‌ها، به خصوص از روش کراتینه کردن موی برزیلی پرهیز کنید.
منبع: The Guardian
ترجمه: مهسا شیرانی