در وصف زندگي او بسيار نوشته‌اند و بسيار گفته‌اند و انصاف اين است كه تا زماني كه مردمي به زبان فارسي روزگار مي‌گذرانند اين كار ادامه يابد. تحقيق و تفحص در احوال فردوسي حتي دروازه‌اي است راهگشا براي فهم بهتر شاهنامه. گويي اين دو موضوع چنان در هم آميخته‌اند كه شناخت دقيق از اين دو توامان حاصل مي‌شود.
زندگينامه فردوسي و سرگذشت شاهنامه كتابي است تحقيقي [این کتاب را دکتر محمد دبیر سیاقی تدوین کرده‌اند.] شيوه كاوش درباره اين موضوع بديع است. نويسنده در هر كدام از 6بخش، نگاهي جديد به موضوع دارد. در فصل اول اشارات تاريخي به شاهنامه را در متون هم‌عصر يا پس از آن بررسي كرده و در فصلي، تاريخ‌نگاري تقرير شاهنامه را مدنظر داشته و در فصول ديگر به نشانه‌ها و رفتارهاي گوناگوني كه از شخصيت‌ها سر مي‌زند نگاهي انداخته و دلالت‌هاي تاريخي اين رفتارها را رمزگشايي كرده است. تاليفاتي از اين دست، در پرتو يافته‌هاي نوين و از منظرهاي جديد، شيوه‌اي است ضروري براي بهره گرفتن از گنجينه زبان فارسي.