شايد بتوان يكي از وظايف مهم پدر و مادرها را خاطره‌سازي براي بچه‌ها دانست. خاطره‌هاي خوب دوران كودكي براي هميشه با بچه‌ها مي‌مانند و از همان دوران كودكي باعث رابطه بهتر، لذت‌بخش‌تر و حتي احترام‌آميز‌تر بين بچه‌ها و والدين مي‌شوند. خاطره‌هاي خوب گذشته، حس افراد را نسبت به‌خودشان و زندگي‌شان بهتر مي‌كند و اميد به زندگي و آينده بهتر را به آنها مي‌دهد. خاطره‌هاي خوبي مثل عيدي گرفتن، ديد و بازديد‌هاي عيد و سفرها، بچه‌ها را سازگار‌تر مي‌كند و احتمال موفقيت تحصيلي، زندگي كاري و خانوادگي بهتر و قدرت سازگاري در اجتماع را در آنها بالا مي‌برد. خاطره‌هاي خوب دوران كودكي، سهم زيادي در شادي آدم‌ها به‌عهده مي‌گيرند.
- چطور مي‌توان از عيدي خاطره ساخت ؟
براي اينكه مقوله عيدي را به يك اتفاق بهتر تبديل كنيد، ريزه‌كاري‌هاي مهمي وجود دارد كه اصلا ربطي به قيمت و ارزش اقتصادي عيدي مورد نظر ندارد. در اين زمينه پيشنهاد‌هاي زير خواندني است:لذت عيدي گرفتن را در چند ثانيه مثلا لحظه سال تحويل خلاصه نكنيد. از روزها قبل از سال نو مي‌توانيد خاطرات عيدي گرفتن دوران كودكي خودتان را براي بچه‌ها تعريف كنيد. داستان قديمي عمونوروز و عيدي‌هاي آن دوران هم مي‌تواند براي بچه‌ها جالب باشد. اين قصه‌ها علاوه بر اينكه لذت عيدي گرفتن را براي بچه‌ها بيشتر مي‌كند و عيدي در چشم آنها باارزش‌تر مي‌شود مي‌تواند در آموزش نكاتي در عيدي گرفتن يا نگرفتن هم به بچه‌ها كمك كند.
عيدي نوعي هديه است. اگر در خانه خود چند فرزند داريد يا مي‌خواهيد به چند كودكي كه در يك گروه سني هستند هديه بدهيد، بهتر است هديه‌ها از يك نوع و شبيه هم باشند. در توصيه‌هاي ظريف اسلام براي تربيت فرزند آمده است كه بهتر است در گروهي متشكل از دختران و پسران، هديه ابتدا به دختران و بعد به پسران داده شود.
فرق عيدي با يك خريد معمولي براي بچه‌ها در زمان و نوع هديه‌كردن آن است. اگر روز اول سال بگذرد و شما عيدي دادن را به بعدها موكول كنيد ديگر لطفي نخواهد داشت. عيدي بايد هيجان و لذتي را به همراه داشته باشد پس مي‌توانيد از بسته‌بندي‌هاي زيبا، نوشتن جمله‌هاي كوتاه روي آن و بستن چشم‌هاي بچه‌ها براي حدس‌زدن كادو استفاده كنيد. گاهي نوع هديه دادن خلاقانه شما مي‌تواند براي بچه‌ها شيرين‌تر و به يادماندني‌تر از خود عيدي باشد.
عيدي گرفتن براي بچه‌ها مهم است، بنابراين همزماني آن با موضوعات ديگر مي‌تواند به آن مسائل هم بار ارزشي و مهم بودن بدهد. فرض كنيد عيدي را در بشقابي داخل سفره هفت‌سين بگذاريد و از بچه‌ها بخواهيد عيدي خود را بردارند. اين روش مي‌تواند حداقل كاركرد خاطره خوب عيدي نوروز براي آينده بچه‌ها باشد اما با آن هيچ موضوع ديگري ارزش دوچندان پيدا نمي‌كند. حالا فرض كنيد همين عيدي با صداي دعوت هيجان‌انگيز و شاد مادر از بچه‌ها همراه شود كه «بچه‌ها زود بياييد كه بابا مي‌خواد عيدي بده». اين شادي صداي مادر، ولع بچه‌ها را براي محترم دانستن فردي كه مي‌خواهد عيدي بدهد بالا مي‌برد و جايگاه پدر كه در خانه نقش مدير را دارد بهتر مي‌كند. عيدي مي‌تواند به جاي پول‌هاي كهنه از پول نو تشكيل شود كه لاي كتاب باارزش قرآن قرار داده شده. در اين حالت انس به مفاهيم ديني همراه با لذت عيدي گرفتن دوچندان مي‌شود.
- عيدي‌هاي ماندني بدهيم
خاطره‌هاي خوب، ماندني‌اند اما نقش همه آنها در زندگي آينده بچه‌ها يكي نيست. عمر عيدي‌اي كه پول باشد به اندازه رفتن تا يك فروشگاه است اما بعضي هديه‌ها تا مدت‌ها بچه‌ها را سرزنده نگه مي‌دارد و اثر عمر طولاني آنها تا سال‌ها بعد هم با جزئيات كامل در ذهن بچه‌ها مي‌ماند.
كمي ذوق، وقت گذاشتن و دقت مي‌تواند همان عيدي نقدي را به عيدي‌هاي غيرپولي تبديل كند و بچه‌ها را در دنياي مادي‌گراي امروز، نكته سنج‌تر پيش ببرد؛ عيدي ماندني مثل چه؟
خلاقيت داشته باشيد:
عيدي بايد به دهان گيرنده خوش بيايد پس خوب فكر كنيد تا يكي از علايق به زمين مانده و انجام نشده فرزندتان را پيدا كنيد. خوشحال‌كردن بچه‌ها هميشه هم با هديه‌هاي گران و بزرگ نيست. نوجوان مرفهي يكي از خاطره‌انگيزترين هديه‌هاي عمرش را مجله مورد علاقه‌اش مي‌دانست كه قيمت چنداني نداشت اما ماه‌ها قبل چاپ شده بود و او از خريد آن جامانده بود. نمونه‌اي از وسايلي كه مي‌تواند مورد علاقه بچه‌ها باشد، انواع وسايل بازي فيزيكي است چراكه گاهي بازي‌هاي ديجيتال وقت بسياري از بچه‌ها مي‌گيرد و در كنار بي‌توجهي والدين، فرصت بروز استعداد‌ها و رشد توانايي‌هاي مهم كودكان را از آنها مي‌گيرد.
عيدي مي‌تواند وعده‌اي مكتوب مثلا بليت سفر مورد علاقه بچه‌ها باشد. اگر سفر طبق معيارهاي نياز دوران كودكي بچه‌ها باشد مي‌تواند عيدي جذابي شود مثلا همراه با جنب و جوش زياد و كشف طبيعت و اجازه داشته باشند كارهايي را انجام بدهند كه در آپارتمان كوچك خود نمي‌توانند انجام بدهند يا مثلا مكان جديدي كه روي نقشه ايران ديده‌اند.
شروع يك دوره جديد:
همه‌‌چيز به هنر شما بستگي دارد. خاطره خوب از يك عيدي حتي مي‌تواند مربوط به شروع يكي از اتفاق‌هاي دوست داشتني براي بچه‌ها باشد؛ مثلا قراردادي بين شما و بچه‌ها كه نشان مي‌دهد فرزندتان به سن دريافت پول توجيبي رسيده است و شما اين‌بار نخستين قسط آن را به او مي‌دهيد و بايد‌ها و نبايد‌هاي دريافت و خرج كردن پول توجيبي را هم به فرزندتان در قرارداد يادآور مي‌شويد.
عيدي براي بچه‌هاي عشق كتاب:
اگر فرزند شما مشتاق كتاب است و خواندن كتاب برايش بهترين سرگرمي است و يا حتي برعكس او اهل كتاب خواندن نيست، نوروز براي اين كار فرصت خوبي است.
براي بچه‌هاي علاقه‌مند به كتاب، خريد كتابي جديد يا كتابي كه او مدت‌هاست منتظر آن است يا هديه كردن اشتراك يك‌ساله مجله مورد علاقه او و حتي كارت‌عضويت در يك كتابخانه هديه خيلي باارزشي است.اما اگر فرزند شما به مطالعه علاقه‌اي ندارد همراه با كتابي كه مي‌خواهيد به او عيدي بدهيد، وسيله ديگري براي او تهيه كنيد كه مورد علاقه او است.
حواستان به ديگران هست؟:
گاهي شما به‌عنوان عمو، خاله، دايي، عمه و... مي‌خواهيد به بچه‌هاي اقوام عيدي بدهيد. اينجا هم نمي‌شود سرسري عمل كرد و با يك عيدي دم دستي مثل پول، بهترين هديه را به بچه‌ها داد. شما هم در تربيت بچه‌هاي اقوام مهم و اثر‌گذار هستيد. اگر از كمي قبل‌تر به داشته‌ها و نداشته‌هاي كودك اقوام خود دقت كنيد مي‌توانيد هديه‌اي كاربردي و ماندني به او بدهيد. مي‌توانيد از چند هفته قبل از نوروز به فكر بيفتيد و براي اين كار برنامه‌ريزي كنيد. آماري از بچه‌هاي فاميل تهيه و با خودتان فكر كنيد با همان پول عيدي كه قرار است به بچه‌ها بدهيد چه هديه‌هاي فرهنگي مؤثري مي‌توانيد تهيه كنيد؟ انواع سي‌دي‌هاي آموزشي و كتاب‌هايي با آموزش‌هاي خاص و يا حتي تهيه يك سجاده ساده براي بچه‌هاييكه به سن تكليف رسيده‌اند و... مي‌تواند عيدي جذاب‌تري باشد.
فراموش شدگان:
چيزي كه اغلب فراموش مي‌شود عيدي كساني است كه طعم داشتن خانواده را نچشيده‌اند. پرورشگاه‌ها يكي از همين محل‌هايي است كه شما و فرزندانتان مي‌توانيد با اندكي پس‌انداز و خريد عيدي به آنجا برويد حتي اگر هديه شما غيرمستقيم به‌دست بچه‌ها برسد. بهتر است اجازه بدهيد بچه‌ها در شادي و مراقبت از احساس ديگران، سهيم باشند.
- يك بام و دو هواي عيدي‌هاي پولكي
كنترل عيدي‌گرفتن بچه‌ها دست پدر و مادر نيست و گاهي دوستان و آشنايان با دادن عيدي‌هاي نقدي خود موجب دردسر ناخواسته‌اي مي‌شوند. اين دردسرهاي ناخواسته هم البته مي‌تواند با مديريت پدر و مادر در مسير درست قرار بگيرد چراكه در غيراين صورت بچه‌ها به عادت‌هاي اخلاقي نامناسبي گرفتار مي‌شوند. بچه‌هايي كه بدون حساب و در مدت زمان كوتاهي مثل عيد نوروز پول دريافت مي‌كنند اگر مديريت نشوند مي‌توانند گرفتار آسيب‌هاي اخلاقي مانند تغيير در سطح توقعات مالي و ناديده گرفتن احترام بزرگ‌ترها به‌خاطر ندادن عيدي و يا قدرنشناسي شوند.
از فرصت عيدي گرفتن بچه‌ها در عيد نوروز مي‌توانيد به اين شكل‌ها استفاده كنيد:
از آنجا كه امروزه اتفاق دور از انتظاري نيست كه فاميل و دوستان به بچه‌هاي شما به‌عنوان عيدي پول بدهند، شما مي‌توانيد پيش‌دستي كنيد. موقع سال تحويل با ايجاد يك فضاي هيجاني مانند اينكه «تو ديگه بزرگ شدي و يكي از نشونه‌هاي بزرگ شدن هم داشتن حساب بانكي است» يك دفترچه حساب شخصي به فرزندتان هديه كنيد. در نخستين فرصت با هم به بانك برويد تا او پول‌هايش را براي كارهاي مهم آينده‌اش پس‌انداز كند. به فرزندتان راه‌هاي چك‌كردن موجودي حساب‌اش را ياد دهيد و از كارمند بانك بخواهيد شرايط حساب را به او بگويد.
گاهي سن بچه‌ها براي انتظار‌هاي طولاني مدتي مثل باز كردن حساب تا سن قانوني و... كافي نيست. مي‌توانيد به‌عنوان عيدي يا همراه با عيدي به او قلكي زيبا ولي بدون قفل يا كيف پول بدهيد. اگر با فرزندتان روزي را مشخص كنيد كه خيلي هم دور نباشد تا او با پول‌هايش به خواسته مورد علاقه‌اش برسد، احتمالا موفق مي‌شويد.
بچه‌ها گاهي علاقه‌مند هستند مثل خيلي از دوستانشان يا بچه‌هاي اقوام با شما به فروشگاه بروند و خريد كنند. اگر راهنمايي شما به كمك آنها بيايد مي‌توانند از پول‌شان به درستي استفاده و مديريت مالي را از امروز تمرين كنند. جالب است بدانيد بچه‌هايي كه در كودكي تمرين مديريت پس‌اندازهايشان را مي‌كنند در آينده هم پخته‌تر عمل مي‌كنند. براي كمك به فرزندتان لازم است كه اختيارات او در دايره اختيار شما باشد؛
براي مثال فكر كنيد و فهرستي از وسايل مورد علاقه و البته مورد نياز فرزندتان را تهيه كنيد. در شرايطي كه فرزندتان علاقه به خريد داشت، فهرست را به او بگوييد و او را مختار كنيد تا يك يا 2 تا از موارد فهرست را انتخاب با پول خودش آنها را تهيه كند. طبيعتا تعداد انتخاب‌هاي او به اندازه مقدار پولش خواهد بود اما در اين پيشنهاد والديني موفق‌تر خواهند بود كه از قبل با بازي‌هاي مختلف و يا مرور درس‌هاي رياضي كودك ارزش هر پول و ارزش هر كالا را به فرزند آموخته باشند.
سرمايه‌اي كه حالا با لطف دوستان و بدون كنترل شما از راه عيدي به‌دست فرزندتان رسيده به هر حال به‌گونه‌اي كه روحيه او اقتضا مي‌كند بايد مصرف شود. اگر راه‌هاي بالا مورد علاقه فرزند شما نبود مي‌توانيد از اهميت خاطره‌سازي براي فرزندتان استفاده كنيد و به او بگوييد مثلا «امشب قرار است به پارك برويم. من به تو فقط بليت يك بازي را مي‌دهم، براي استفاده از وسايل بازي، مسابقه يا خوراكي بيشتر مي‌تواني از عيدي‌هايت استفاده كني». عيدي بچه‌ها مي‌تواند در طول يك سفر حتي خرج تهيه سوغات براي خودش، پدر بزرگ و مادر بزرگ و... شود.
مهم است كه با گفت‌وگو‌هاي درون خانواده و پرهيز از ملامت ديگران براي دادن ميزان پول كمتر به فرزندتان ياد بدهيد كه عيدي دادن بزرگ‌ترها اجباري نيست و ما وظيفه داريم به همه احترام بگذاريم. به هرحال هيچ‌چيزي مهم‌تر از تربيت درست فرزند شما نيست. اين شما هستيد كه بايد با خودتان كمي فكر كنيد كه چگونه با بروز خلاقيت خودتان از فرصت عيدي گرفتن بچه‌ها به نفع تربيت درست استفاده كنيد. تربيت درست و ايجاد روحيه قناعت و مناعت طبع و قدرداني از ديگران و... پس‌اندازهاي اخلاقي بسيار باارزشي براي بچه‌ها هستند.
كارشناس ارشد روانشناسي