توكيو شهري بزرگ است با بيش از 13 ميلون جعيت. خيابان‌هاي بزرگ و پهن، خيابان‌هاي بسيار باريك، خطوط اتوبوس و تاكسي و مترو و مبلمان شهري در اين شهر و دو شهر ديگري كه ديدم، يعين كيوتو و كانازاوا، با آنچه كه در تهران و ديگر شهرهاي كشور مي‌بينيم متفاوت است.
- شهرهايي بدون تابلوهاي پارك ممنوع
در شهرهايي كه من ديدم هيچ تابلوي پارك ممنوعي ديده نمي‌شود. دليل آن است كه اصولا هيچ وسيله نقليه‌اي در هيچ نقطه شهري حق پارك كردن در هيچ خياباني را دارد. در كشوري كه توليد كننده اتومبيل‌هاي متنوع است، رانندگان اجازه ندارند در خيابان پارك كنند به همين دليل خريد اتومبيل امري دشوار است.
كي‌اي كو(keiko) همراه جوان من در اين سفر مي‌گفت كه نمي‌تواند ماشين بخرد. او سه دليل داشت؛ قيمت اتومبيل به همراه ماليات آن بالاست. سوخت گران است. امكان خريد يا اجاره پاركينگ براي اتومبيل را ندارد.
ما در فارسي مثلي داريم كه مي‌گويد؛" اول چاه را بكن و بعد منار را بدزد." اين مثال حكايت خريد اتومبيل در ژاپن است. كسي كه مي‌خواهد اتومبيل بخرد پيش از هر اقدامي بايد بداند كه آيا مي‌تواند در محل زندگي خود و در محل كارش پاركينگي براي پارك اتومبيل خود بخرد يا كرايه كند؟ اتومبيل‌ها در ژاپن از پاركينگ خارج مي‌شوند و بايد در يك پاركينگ پارك شوند. فرق نمي‌كند چه شغلي داري بايد در محل كارت يا پاركينگي در آن نزديكي‌ها يا هرجاي ديگر يك محل پارك داشته باشي تا با ارائه سند آن بتواني اتومبيل داشته باشي. به طور كلي تنها اتومبيل‌هاي مستقر در كنار خيابان‌ها، تاكسي‌ها هستند كه درايستگاه‌هاي خود پشت سر هم قرار دارند و يا اتومبيل‌هاي حامل يك خدمت يا عرضه محصول.
- اتوبوس، دوچرخه، مترو
بعضي از شهرهاي ژاپن مثل كانازاوا مترو ندارند در اين شهرها و ديگر شهرهايي هم كه مترو دارند، مردم از اتوبوس براي رفت و آمد استفاده مي‌كنند. در ايستگاه‌ها خطوط مختلف شهري توقف دارند. ساعت حركت‌ها دقيقا مشخص است و با تقريب بسيار كمي اتوبوس‌ها در ايستگاه‌ها حاضر مي‌شوند. اتوبوس‌ها نيز بسيار مدرن و راحت هستند.
مردم كمتر از تاكسي استفاده مي‌كنند چون گران است. تعداد بسيار زيادي از شهروندان دراين شهرها از دوچرخه استفاده مي‌كنند. تصوير زنان و مرداني كه در سنين مختلف و با تيپ‌هاي مختلف حتي با لباس رسمي اداري با دوچرخه در حال تردد هستند يك امر طبيعي است. در زير باران مادراني را مي‌بينيد كه كودك خود را در ترك‌بند ايمن دوچرخه خود سوار كرده و حتي چتري در يك دست دارند و در حال حركت‌اند.
اما در توكيو مترو حرف اول را مي‌زند. شهر بسيار بزرگ است و گاه براي سفر از محل زندگي به محل كار، فرد بايد يك ساعت زمان صرف كند و دو يا سه بار خط مترو را عوض كند. در ابتداي روز، حضور مردم در مترو وحشتناك است و فشردگي در داخل واگن‌ها عجيب.
خطوط مترو توكيو بسيار پيچيده است و تقاطع‌هاي فراواني دارد از اين روي اكثر افراد از برنامه نرم‌افزاري خطوط مترو براي پيدا كردن مقصد‌هاي كمتر آشناي خود استفاده مي‌كنند.
خريد بليت نيز به صورت اتوماسيون است و برحسب مسافت و خطوط مختلف قيمت‌ها تفاوت دارد. داخل واگن‌ها نيز بسيار راحت و تميز و پر از تابلوها و بنرهاي تبليغاتي است.
بخشي از نقشه خطوط مترو توكيو
تمام ايستگاه‌هاي مترو شماره دارند و درون واگن‌ها قبل از رسيدن به هر ايستگاه از طريق بلندگو به زبان ژاپني و انگليسي نام ايستگاه اعلام مي‌شود همچنين تابلوهاي الكترونيكي داخل واگن‌ها ضمن نشان دادن نام ايستگاه‌ها به انگليسي و ژاپني، شماره ايستگاه‌ها را نيز به نمايش مي‌گذارند. با اين احوال احتمال اينگه يك ناآشنا به مترو توكيو در سفرهاي اول خود در ميان انبوه ايستگا‌ها و شماره‌ها گم شود بسيار زياد است.
- تابلوهاي راهنمايي
در شهرها با مشاركت پليس و شهرداي تابلوي متعدد راهنمايي و رانندگي در خيابان‌ها و بزرگراه‌ها نصب است تا رانندگان از دستورات، هشدارها و راهنمايي‌ها خبردار شوند. اما در شهرهاي ژاپن از جمله توكيو اين تابلوها بسيار نادراند. آنها بخش بزرگي از اين اطلاعات را به كف خيابان‌ها منتقل كرده‌اند، تا تصوير شهري كمتر مخدوش شود. تغيير محل تابلوها به سطح حتي در پياده‌روها نيز ديده مي‌شود. روي سنگ‌فرش پياده‌روها انواع اطلاعات در قابل تصويرهاي كليشه شده و رنگ‌ها نقش بسته تا عابران و دوچرخه‌سوارها بدانند كه چه رفتار ترافيكي داشته باشند.
چراغ‌هاي راهنمايي نيز به يك زنگ يا به تعبيري ملودي آرام بخش متصل هستند. با سبز شدن چراغ عابر اين ملودي ملايم پخش مي‌شود تا نابينايان بدانند كه اجازه حركت دارند.
كسي كه وارد اين شهرها مي‌شود باور نمي‌كند كه قدم در توكيوي13 ميليوني يا شهرهاي دو ميليوني گذاشته است. به غير از مراكز بزرگ خريد يا ايستگاه‌هاي زير زميني مترو، همه شهر آرام است. كمتر صدايي وجود دارد. مسلما در اين شهرها كارگاه‌ها و مراكزي است كه توليد صدا مي‌كنند ما صدايي شنيده نمي‌شود. حتي صداي خفيف اگزوز اتومبيل‌ها نيز آنقدر موثر نيست كه احساس صداي مزاحم كنيد. قدم زدن در شهر خيابان‌هاي ساكت كه مي‌توان صداي وزش باد در لابلاي برگ‌ها يا برخورد باران با سطوح مختلف را شنيد تجربه‌اي خوشايند است.