اگر اهل بازی هستید، آن هم از نوع اکشن یا اهل کارهای گرافیکی سنگین، به ویژه از نوع سه بعدی یا اهل برنامه‌های علمی سنگین هستید یا در کل به هر دلیل دیگری به کارایی زیاد سیستم کامپیوتری خودتان وابسته باشید، حتما تجربه کرده‌اید پردازنده‌هایی که سرعت کلاک آنها بیشتر است، به سریع‌تر شدن اجرای برنامه‌های شما کمک فراوانی می‌کنند.
اما مشکل ازآنجا شروع می‌شود که هرقدر یک پردازنده سریع‌تر باشد قیمت آن هم بیشتر است. می‌خواهید بدون اینکه پول زیادی خرج کنید، سرعت پردازنده‌تان را بالا ببرید؟ این گزارش با معرفی ساده OverClocking این امکان را روبه‌روی شما می‌گذارد.
- OverClocking چیست؟
یکی از معیارهایی که می‌توان با آن کارایی سیستم‌های کامپیوتری را مقایسه کرد؛ سرعت کلاک پردازنده سیستم‌هاست. هر پردازنده‌ای که از بازار می‌خرید یا وقتی یک لپ‌تاپ را می‌خرید که از قبل پردازنده‌ای روی آن نصب‌شده است، یک ویژگی به نام «سرعت کلاک» دارد.
مقدار این کلاک را شرکت سازنده پردازنده (که عموما Intel با AMD است) بسته به قیمت، میزان برقی که قرار است مصرف کند، کارایی سیستم خنک‌کننده، فناوری ساخت پردازنده و چندین پارامتر دیگر، مشخص می‌کند و آن را در جایی به نام firmware سیستم می‌نویسد.
وقتی از firmware استفاده شود به این معنی است که این مقدار قطعی نیست و می‌توان آن را تغییر داد. اگر کلاک پردازنده را از آنچه شرکت سازنده تعیین کرده بیشتر کنید، می‌گوییم OverClocking انجام داده‌اید.
تمام مبحث OverClocking یعنی همین. با Overclocking درواقع مصرف و توان را بالا می‌بریم و گرمای بیشتری تولید می‌کنیم تا در نهایت کارایی بهتری به دست بیاوریم.
اگر برعکس این عمل را انجام دهیم، یعنی با پایین آوردن کلاک، در ازای کاهش کارایی پردازنده، توان مصرفی و گرمای تولیدشده را پایین بیاوریم، عمل UnderClocking انجام داده‌ایم.
بسیاری از سخت‌افزارهای امروزی عمل UnderClocking را به صورت خودکار به هدف کاهش مصرف برق و درنتیجه افزایش طول عمر باتری، انجام می‌دهند. در ضمن، کاهش توان مصرفی و تولید گرمای کمتر، به افزایش طول عمر مفید پردازنده هم کمک زیادی می‌کند.
- OverClocking4 در کارت گرافیک و RAM
این واقعیت که سرعت کلاک می‌تواند بیشتر از مقدار پیش‌فرض کارخانه سازنده باشد؛ تنها در مورد پردازنده‌ها صادق نیست. کارت‌های گرافیکی هم‌چنین قابلیت‌هایی دارند.
حتی کارت‌های گرافیک را ساده‌تر می‌توان OverClock کرد. کافی است نرم‌افزاری را که شرکت سازنده کارت گرافیک ارائه کرده ( که معمولا همراه با درایور کارت گرافیک نصب می‌شود) بازکنید و دنبال «performance»، «overclocking» یا گزینه‌ای مشابه بگردید و کلاک را از همان‌جا دست‌کاری کنید.
حافظه اصلی یا RAM را هم می‌توان OverClock کرد. تنظیمات مربوط به RAM معمولا کنار تنظیمات CPU در BIOS سیستم قرار دارد. به هنگام OverClock کردن CPU می‌توانید تنظیمات RAM را هم دست‌کاری کنید.
نکته: هر پردازنده‌ای را نمی‌توان OverClock کرد. تنها تعداد محدودی از یک سری از پردازنده‌های Intel که آخر نام‌شان حرف K وجود دارد و دو سری از پردازنده‌های AMD که شامل FX و A است، امکان تغییر کلاک را به کاربر می‌دهند. شرک Intel ابزاری به نام XTU دارد که OverClocking را ساده تر می‌کند.
- چگونه Overclocking کنیم؟
کافی است سیستم را ریست کنید و وارد تنظیمات BIOS شوید. بین بخش‌های موجود دنبال «Frequency/Voltage Control» ،«OverClocking» یا گزینه‌های مشابه بگردید.
اگر چنین گزینه‌ای وجود نداشت یا اینکه اجازه انتخاب و تغییر آن را نداشتید، به این معناست که پردازنده موجود را نمی‌توان OverClock کرد.
یکی از گزینه‌های موجود، «front side bus» نام دارد که بسته به سیستم می‌تواند نام‌های دیگری مانند «bus speed» یا «base clock» داشته باشد.
مقداری عددی که روبه‌روی آن نوشته‌شده در عددی ضرب می‌شود که آن عدد را هم به نام «Multiplier Factor» یا نامی مشابه می‌توانید بیابید.
با ضرب این دو عدد، سرعت کلاک پیش‌فرض پردازنده به دست می‌آید. با دست‌کاری این دو مقدار می‌توان مقدار کلاک پردازنده را دست‌کاری کرد.
مقدار «front side bus» را می‌توانید برای نمونه پنج درصد زیاد کنید. در این صورت کلاک پردازنده پنج درصد بیشتر می‌شود. برای اینکه کلاک را بیشتر کنید، بهترین روش این است که کلاک پردازنده را به‌صورت پله‌ای زیاد کنید.
برای نمونه به‌این‌ترتیب که بار اول پنج درصد. بار دوم ۱۰ درصد و الی‌آخر. افزایش کلاک را تا جایی ادامه بدهید که سیستم توانایی درست کار کردن را از دست ندهد.
حتما توجه کنید که اگر کلاک را بیش از اندازه زیاد کنید، باعث خواهد شد سیستم حتی عمل بوت شدن را هم درست انجام ندهد. اگر چنین بلایی سر خودتان آوردید، تنها راه‌حل این است که سیستم را از برق جدا کنید، بازش کنید و باتری روی MotherBoard را جدا کرده و دوباره وصل‌اش کنید. با این کار، BIOS سیستم به حالت پیش‌فرض بر خواهد گشت و مانند روز اول خواهد شد.
- حواس‌تان باشد
حتی با فرض اینکه کلاک پردازنده را بیش‌ازحد تغییر نداده باشید، بازهم معنی‌اش این نیست همه‌چیز بدون اشکال است. یعنی حتی اگر وقتی سیستم را ریست می‌کنید درست بوت بشود، بازهم به این معنی نیست که پردازنده شما تحت هر شرایطی کارایی خود را حفظ خواهد کرد.
شاید برنامه‌ها را سریع‌تر انجام دهد، اما تضمینی نیست تحت فشار کاری زیاد نیز بتواند برنامه‌ها را درست اجرا کند.
برای اینکه بفهمیم OverClocking تا چه اندازه ممکن است اثر منفی روی پردازنده داشته باشد، تعدادی نرم‌افزار وجود دارند. برای نمونه یکی از این نرم‌افزارها LinX است.
مورد دیگر به نام Prime95 به‌صورت مجانی نیز در دسترس است. این برنامه‌ها، سیستم شما را تحت‌فشار قرار داده و عکس‌العمل سیستم را زیر نظر می‌گیرند. اگر مشکلی هرچند کوچک پیش بیاید این نرم‌افزارها آن را نشان می‌دهند.
به‌این‌ترتیب مشخص می‌شود آیا سیستم شما تحت‌فشار می‌تواند درست کار کند یا خیر؛ درنتیجه می‌توانید بفهمید که زیاد کردن کلاک، احتمالا چه اثری روی پردازنده گذاشته است.
- اورکلاک، خوب یا بد؟
- فواید: از خوبی‌های این کار این است که با OverClocking می‌توان یک سخت‌افزار قدیمی را برای کاربردهای جدید استفاده کرد. برای مثال بازی‌های جدید را با همان سخت‌افزار قدیمی اجرا کرد. ممکن است برخی افراد سخت‌افزاری با قیمت کمتر را خریده و با OverClocking، به کارایی سخت‌افزار گران‌تر برسند و به‌این‌ترتیب به‌نوعی بتوانند در هزینه‌ها صرفه‌جویی کنند.
- مضرات: اول اینکه اگر سرعت اجرا با این روش زیاد می‌شود، چرا همه کاربران از OverClocking استفاده نمی‌کنند؟
اگرچه واضح است که با روش OverClocking سرعت اجرا افزایش می‌یابد، اما در همه کاربردها سرعت بیشتر هدف اصلی نیست.
مثلا اگر در حال وبگردی هستید یا اینکه در حال چت کردن با دوستان‌تان باشید، حجم کارتان آن‌قدر کم است که کم یا زیاد بودن سرعت پردازنده اثری روی سرعت کار شما نخواهد داشت و متوجه آن‌هم نخواهید شد.
حتی پردازنده‌های قدیمی هم برای چنین کاربردهایی کافی هستند و امروزه با گوشی همراه هم می‌توان همه این کارها را انجام داد. پس توجیهی ندارد برای هر کاری OverClocking کنیم.
در ضمن با OverClocking برق بیشتری مصرف می‌شود. در کل فقط هنگامی که کارایی بالا موردنیاز باشد OverClocking می‌تواند ارزش خود را نشان دهد.
دیگر اینکه این کار مصرف برق پردازنده را به‌شدت افزایش می‌دهد. ضمنا نباید انتظار معجزه داشته باشید. برای مثال اگر کلاک پردازنده را ۱۰ درصد بیشتر کنید، گرچه سرعت اجرای برنامه‌ها قدری بیشتر خواهد شد، اما به این معنی نیست که سرعت اجرای هر برنامه دقیقا ۱۰ درصد بیشتر خواهد شد.
به این دلیل که به غیر از پردازنده، اجزای دیگری نیز در هر سیستم کامپیوتری وجود دارند (مثل کش، حافظه اصلی، حافظه جانبی) که سرعت آنها هنوز تغییری نکرده است.
سوم اینکه زیاد کردن کلاک باعث خواهد شد پردازنده OverClock شده گرمای بیشتری تولید کند و زودتر داغ شود؛ پس باید توجه ویژه به بخش خنک‌کننده سیستم داشته باشید.
فن سیستم باید آن‌قدر خوب باشد که بتواند پردازنده را حتی پس از OverClock شدن خنک کند. اگر حواس‌تان به این موضوع نباشد معلوم نیست چه بلایی بر سر سیستم‌تان خواهد آمد.
یک راه‌حل این است که هنگام خرید، سیستم خنک‌کننده‌ای را انتخاب کنید که قدرت‌اش کمی بیشتر از مقدار موردنیاز برای پردازنده در حالت عادی باشد.باوجود تمام این مشکلات، OverClocking امروزه طرفداران خودش را دارد و همین موضوع نشان می‌دهد یادگرفتن OverClocking به دردتان خواهد خورد.
نويسنده:سید صابر نبوی لاریمی/منبع:همشهري‌دانستنيها