البته بيمارستان‌ها از عملكرد خودشان دفاع مي‌كنند و اين خبر حداكثر تا يكي‌دو روز ديگر مورد توجه خواهد بود، اما از كنار عفونت بيمارستاني كه هرازگاهي به جان بيماران بيمارستان‌هاي كشور مي‌افتد و آنها را به‌جاي درمان به گام مرگ مي‌كشد، نبايد به سادگي گذشت.همين چند‌ماه قبل بود كه تعدادي از بيماران قلبي يك بيمارستان دولتي تهران در بخش مراقبت‌هاي ويژه اين بيمارستان دچار عفونت بيمارستاني شدند. عفونت بيمارستاني انگار در بيمارستان‌هاي كشور جا خوش كرده است و ظاهرا عزمي براي مقابله با آن به هر دليلي وجود ندارد.
- داستان 9كودك
روز پنجشنبه خبري منتشر شد مبني بر اينكه 9نوزاد در بخش NICU بيمارستان ولي عصر(عج) مجتمع بيمارستاني امام خميني تهران به‌دليل عفونت بيمارستاني، فوت شدند. به‌دنبال انتشار اين خبرروابط عمومي دانشگاه علوم پزشكي تهران، در اطلاعيه‌اي اعلام كرد كه مرگ‌ومير نوزادان در بخش NICU بيمارستان ولي عصر بيش از استانداردهاي جهاني نيست. در اين اطلاعيه آمده است كه عامل اين مسئله، ميكروب واحد (آسينتوباكتر) بوده و اين درحالي است كه در شرايط معمول عامل عفونت‌ها در بخش‌هاي ويژه گونه‌هاي متنوعي است.بعد هم تأكيد شده است كه با تشخيص اين امر سريعاً جلسات فوق‌العاده كميته كنترل عفونت بيمارستاني تشكيل شود و با توجه به شيوع ميكروب مورد نظر NICU تعطيل و ضدعفوني و پس از منفي شدن كليه كشت‌ها و رفع كامل عفونت مطابق با دستورالعمل‌هاي معتبر علمي باز گشايي شد.
دكتر محمد حاجي‌آقاجاني، معاون وزير بهداشت هم خبر فوت را تكذيب نمي‌كند اما وقوع مرگ در بخش مراقبت‌هاي ويژه و شيوع عفونت را يك اتفاق طبيعي دانسته و تأكيد مي‌كند كه مرگ ٩ نوزاد بستري در بخش مراقبت‌هاي ويژه بيمارستان امام خميني مربوط به يك روز نبوده و برخلاف شايعات، اين اتفاق در مدت طولاني رخ داده و يكباره نبود و يك اتفاق عادي است.
در اين ميان، مديركل نظارت و اعتباربخشي امور درمان وزارت بهداشت هم مي‌گويد كـــوتاهي شده و توضيح مي‌دهد: خانواده‌هاي ٩ نوزاد فوت‌شده درصورت قصور مسئولان بيمارستان، مشمول دريافت ديه و خسارت مي‌شوند، حق دارند كه براي بررسي بيشتر علت فوت فرزندشان درخواست رسيدگي كنند و متخلفان هم به دادسراي انتظامي نظام پزشكي و دادگاه جرايم پزشكي معرفي مي‌شوند اما در گزارش‌هايي كه به‌دست من رسيد قصوري صورت نگرفته بود.
نسرين كاظميان، جانشين مسئول بخش مراقبت‌هاي ويژه نوزادان بيمارستان امام خميني مي‌گويد: هر‌ماه ممكن است در بخش مراقبت‌هاي ويژه نوزادان چندين فوت اتفاق بيفتد. علت فوت ٩ نوزادي هم كه پيش از عيد فوت كردند و كشت خون 3نفر از آنها درباره ابتلا به عفونت بيمارستاني آسينتوباكتر مثبت بود در پرونده پزشكي درج و جلسه‌اي هم براي بررسي علت فوت آنها تشكيل شد. به‌طور معمول كمتر از 2ساعت پس از تولد نوزاداني كه بايد در بخش مراقبت‌هاي ويژه بستري شوند، كشت خون از آنها انجام مي‌شود تا ميزان سديم و پتاسيم و ساير اطلاعات اندازه‌گيري شود. به محض آنكه نخستين كشت خون نوزاد از آلودگي به آسينتوباكتر مثبت شد براي ضدعفوني بخش اقدام كرديم و منتظر نبوديم تا به نتيجه سوم و چهارم هم برسيم. اما بخش هم فعال بود و به‌كار خود ادامه مي‌داد. ولي با دريافت نتيجه كشت سوم پذيرش بخش محدود شد و نوزادان مبتلا به عفونت از ساير نوزادان NICU جدا شدند.
- پيشگيري از عفونت بيمارستاني
پيشـگـــيري‌از عفـــونــت‌هاي بيمارستاني نيازمند يك برنامه به هم پيوسته كنترل شده است. محدود كردن انتقال ميكروب‌ها بين بيماران در مراقبت مستقيم از بيمار از طريق شست‌وشوي كافي دست‌ها و استفاده از دستكش، جداسازي، استريليزاسيون و فعاليت‌هاي ضدعفوني كردن و رختشويخانه، محافظت بيماران با استفاده مناسب از ضدعفوني كننده‌هاي پيشگيري‌كننده، تغذيه و واكسيناسيون، نظارت و كنترل عفونت‌ها، پيشگيري از عفونت در پرسنل، افزايش تعداد پرسنل مراقبت‌كننده از بيمار و اجراي آموزش مداوم براي پرسنل از راهكارهاي مقابله با عفونت بيمارستاني است، اما به‌راستي چقدر اين موارد رعايت مي‌شود ؟ براي پاسخ به اين سؤال اظهارات دكتر مسعود مرداني، فوق تخصص بيماري‌هاي عفوني به همشهري قابل تامل است.
او مي‌گويد: «اگر پزشكان و پرستاران در بيمارستان‌ها دستورالعمل‌هاي راهنماهاي باليني را رعايت كنند، ميزان عفونت‌هاي بيمارستاني به حدود يك‌سوم كاهش مي‌يابد. در ايران كميته كشوري كنترل عفونت‌هاي بيمارستاني وجود دارد اما متأسفانه نظارت‌ها و كنترل‌ها كم است. 2تا 3درصد عفونت‌ها در ايران به‌دليل عفونت‌هاي بيمارستاني است. پرستاران و پزشكان بايد وقتي در آي‌سي‌يو قرار مي‌گيرند بعد از هر دفعه معاينه، دست خود را با آب و صابون خوب بشويند.اين مهم حتي در آمريكا هم رعايت نمي‌شود چه برسد به ايران. در ايران پزشكان و پرستاران و به‌خصوص جراحان درحالي‌كه از صبح تا شب بيماران زيادي را معاينه مي‌كنند، فقط وقتي به خانه مي‌روند آن هم براي جلوگيري از انتقال عفونت به خانواده خود دست‌هايشان را مي‌شويند. دكتر حسين معصومي اصل، مدير برنامه عفونت‌هاي بيمارستاني وزارت بهداشت هم چندي قبل و در گفت‌وگو با همشهري با اعلام اينكه در ايران، سالانه بين 8تا 10درصد از بيماران در بيمارستان‌هاي كشور به عفونت بيمارستاني مبتلا مي‌شوند، از تشكيل كميته كنترل عفونت‌هاي بيمارستاني در تمام بيمارستان‌ها خبر داد و گفت: «براي كنترل عفونت‌هاي بيمارستاني طبق دستورالعمل‌ها‌يي كه وجود دارد تمام بيمارستان‌ها موظف هستند كميته كنترل عفونت‌هاي بيمارستاني داشته باشند. اين كميته كار بيماريابي، شناسايي و ثبت بيماران را بر عهده دارد و اقدامات كنترلي را انجام مي‌دهد تا عفونت بيمارستاني در بيمارستان رخ ندهد و اگر رخ داد چگونه مبارزه و كنترل شود. اين كميته‌ها همچنين كار نظارت را به‌منظور جلوگيري از عفونت بيمارستاني برعهده دارند و به اين منظور به پزشكان و پرستاران نكات لازم را گوشزد مي‌كنند.» ماجراي مرگ اين 9كودك كه خانواده يكي از آنها چندين سال چشم به راه فرزند‌دارشدن بوده‌اند البته بايد در مراجع قانوني بررسي شود اما به‌نظر مي‌رسد نظارت‌ها و كنترل‌ها براي پيشگيري از عفونت بيمارستاني در كشور چنان كه بايد جدي گرفته نمي‌شود.
- قابل كنترل و پيشگيري
تأكيد بر طبيعي‌بودن اين ماجرا در حالي است كه عفونت بيمارستاني بايد كنترل شود چرا كه نه‌تنها مي‌تواند سبب مرگ بيماران شود بلكه ممكن است منجر به افزايش مدت اقامت بيمار در بيمارستان شود و هزينه‌هاي بيمارستاني را افزايش دهد. همچنين اين معضل، منجر به ازدست رفتن كارايي بيمارستان از نظر تخت‌هاي بيمارستاني مي‌شود و از همه بدتر پرسنل نيز در معرض خطر هستند. ميزان عفونت‌هاي بيمارستاني در بخش‌هاي مراقبت ويژه 5 تا10برابر بخش‌هاي عمومي است. بيشترين محل شيوع عفونت‌هاي بيمارستاني بخش‌هاي ويژه (آي‌سي‌يو) و (سي‌سي‌يو) گزارش شده است. اصولا بيماراني در بخش‌هاي ويژه بستري مي‌شوند كه از وضعيت وخيم تري برخوردارند و اورژانسي هستند. بنابراين، اگر مسائل بهداشتي از سوي پرستار و پزشك رعايت نشود و همچنين هوا و محيط و وسايلي كه براي اين بيماران استفاده مي‌شود، آلوده باشد، باعث بروز عفونت خواهد شد. معمولا فوت بيماران بستري در بخش‌هاي ويژه، به‌علت بيماري اصلي نبوده و ناشي از عفونتي است كه درگير آن شده‌اند.