روز زمين يا روز زمين پاك، هر چه باشد تفاوتي نمي‌كند، حال زمين خوب نيست؛ به‌ويژه وضعيت زمين در كشور ما نگران‌كننده است. دكتر حسين آخاني، استاد دانشگاه تهران مي‌گويد: تخريب زمين در كشور ما آنقدر سرعت گرفته كه از همين امروز بايد براي آن چاره‌اي انديشيد، فردا دير است.
اين پژوهشگر گياه‌شناس در گفت‌وگو با همشهري، با تأكيد بر اينكه تك تك ساكنان زمين در هر نقطه‌اي از كره خاكي نسبت به حفظ زمين مسئولند، خاطرنشان مي‌كند: بزرگ‌ترين معضل كشور ما فرسايش خاك است. آخاني، چراي بي‌رويه دام، دخالت در نظام آبي كشور و تغيير كاربري اراضي را 3عامل اصلي تخريب سرزمين و فرسايش خاك معرفي مي‌كند و مي‌گويد كه چراي بي‌رويه دام باعث تخريب پوشش گياهي در سراسر كشور شده است.
او درباره دخالت غيرمسئولانه در نظام آبي كشور هم تصريح مي‌كند كه طي چند دهه اخير ساخت سدهاي بدون ارزيابي زيست‌محيطي و نيز حفر ده‌ها هزار چاه مجاز و غيرمجاز باعث عريان‌شدن زمين و فرسايش خاك شده است كه پيامد آن اكنون به‌صورت ريزگرد در مناطق مختلف كشور بروز مي‌كند. تغيير كاربري اراضي بدون رعايت معيارهاي زيست‌محيطي كه اغلب به بهانه معدنكاوي، شهرسازي و توسعه كشاورزي صورت مي‌گيرد، به تخريب سرزمين در گستره كشور دامن زده به‌طوري كه اكنون كشور ما از نظر فرسايش خاك در جهان ركورددار است.
آخاني يادآور مي‌شود: وضعيت بحراني سرزمين نشان از آن دارد كه ما در مسير توسعه مرتكب اشتباه فاحشي شده‌ايم. نشان مي‌دهد كه ما بي‌توجه به معيارهاي زيست‌محيطي دست به آباداني زده‌ايم درحالي‌كه اين آباداني نتيجه معكوس داشته است. بر اين اساس، بايد با قبول اين خطاها، در نحوه اجراي طرح‌هاي عمراني تجديدنظر كنيم. بايد به محيط‌زيست، به طبيعت و به زمين احترام بگذاريم و براي نجات سرزمين و به‌خاطر فرزندانمان، استانداردها و معيارهاي زيست‌محيطي را در اجراي طرح‌هاي عمراني بي‌هيچ كم وكاستي اجرا كنيم.
اين استاد دانشگاه تهران به تجارب جهاني اشاره مي‌كند و مي‌گويد: در دهه 40ميلادي آمريكايي‌ها با مشكل فرسايش خاك و ريزگرد مواجه شدند اما آنها با وضع قوانين و اجراي آن توانستند مشكل ريزگرد را برطرف كنند. ما هم اگر به اين باور برسيم مي‌توانيم با اجراي قوانين زيست‌محيطي از تخريب سرزمين جلوگيري كنيم.
- اقدامات نمادين براي حفظ زمين كارساز نيست
دكتر اسماعيل كهرم اما از دريچه ديگري به روز زمين و مناسبت آن پرداخت. او به همشهري گفت كه روز زمين، در واقع با هدف يادآوري ارزش‌هاي زمين نامگذاري شده و اين روز مثل ساير روزهاي خاص، يك روز نمادين است.
اين استاد محيط‌زيست درباره پيشينه روز زمين يادآورشد: نخستين بار، عده‌اي جوان علاقه‌مند به محيط‌زيست در آمريكا كه به‌شدت از تخريب‌هاي محيط‌زيست نگران شده بودند، روز زمين را با هدف حفاظت از زمين نامگذاري كردند. آنها در يك روز توانستند 18ميليون نفر را مجاب به ايجاد يك زنجيره انساني كنند و بدين‌ترتيب روز زمين در تقويم ثبت شد.
آنطور كه كهرم مي‌گويد در سال‌هاي گذشته، يك‌بار به مناسبت روز زمين پاك، 18ميليون دانش‌آموز، انشايي با موضوع زمين پاك نوشتند، با وجود اين، تخريب‌ها همچنان ادامه پيدا كرد. وي با اشاره به اينكه طي همه اين سال‌ها حركتي انجام نداديم كه شايسته اين روز باشد، گفت: اقداماتي چون رايگان‌بودن بازديد از موزه‌هاي مرتبط با محيط‌زيست و برگزاري نمايش در پارك‌ها با حضور كودكان و نوجوانان لازم است اما كافي نيست، زيرا اكنون تخريب‌هاي محيط‌زيست سرعت گرفته است، آلودگي هوا بيداد مي‌كند، معضل بي‌آبي دامن كل دشت‌هاي كشور را گرفته و به همين دليل اقدامات نمادين نمي‌تواند پاسخگوي اين معضلات باشد. كهرم مي‌گويد كه اگر تمام سال هم به زمين پاك اختصاص داده شود كافي نيست چه برسد به اينكه در يك روز مراسم نماديني براي زمين برگزار شود.
كهرم گفت: اجراي نمايش شايد براي 40سال پيش كارساز بود اما اكنون براي مقابله با بحران‌هايي كه دامنگير طبيعت و سرزمين ما شده است، كارايي ندارد.