اين مشكلات البته براي همراهان بيماراني كه به‌دليل كمبود امكانات در شهرهاي‌شان مجبور مي‌شوند به كلانشهرها عزيمت كنند بيشتر است. هر چند بعد از اجراي طرح تحول سلامت، وضعيت اقامت و اسكان همراهان بيماران نسبت به سال‌هاي قبل بهتر شده اما هنوز غصه بيماري عزيزي، تنها غم اطرافيانش نيست. اين گزارش مرور يكي از اين مشكلات است...
- سختي‌هاي همراه بودن
همراه بيمار تعريفي شبيه تلفن همراه دارد و بايد هميشه در دسترس باشد؛ از لحظه پذيرش و پركردن فرم‌هاي متعدد مشخصات و رضايت‌نامه گرفته تا زماني كه برگه تسويه حساب و ترخيص در كنار آخرين عكس و آزمايش‌ها تحويل داده مي‌شود. در همين لحظه تسويه حساب است كه مبلغي بابت همراهي بيمار مطالبه مي‌شود، درحالي‌كه از كمترين خدمات خبري نيست. مهم‌ترين مشكل وضعيت تخت‌ها و صندلي‌هاست.
بيشتر تخت‌ها فرسوده هستند، چرم روي‌شان پاره شده، بوي كهنگي همراه با بوي عرق مانده از سال‌ها قبل آزار‌دهنده است و فنرهاي فرسوده اعصاب آدم سالم را به‌هم مي‌ريزد، بيمار كه جاي خود را دارد. پرده‌ها و پارتيشن‌هايي كه قرار بوده نقش حريم بين تخت‌هاي اتاق را داشته باشند، كاركرد‌شان را از دست داده‌اند. همراه يك بيمار مي‌گويد: «الان نسبت به سال قبل وضعيت بهتر شده، اوايل سال 93 كه براي بيماري همسرم از كردستان آمدم، وضعيت بدتر بود و در داخل ماشين مي‌خوابيدم. » در بعضي بيمارستان‌ها شرايط آنقدر بد هست كه ايستاده خوابيدن به خوابيدن روي تخت‌هايي كه گاهي بيشتر از يك صندلي زهوار دررفته نيستند، ترجيح دارد.
در يكي از بيمارستان‌هاي بزرگ، بيشتر اتاق‌ها از همان صندلي تختخوابشو هم بي‌بهره هستند و همراهان راه‌هاي ديگري مانند چسباندن چند صندلي به يكديگر و سر گذاشتن بر كنار تخت بيمار را امتحان مي‌كنند. اينجا آنقدر بيمار دارد كه نمي‌شود همه را كنترل كرد. در نتيجه قسمتي از ساختمان اصلي در طبقه دوم شبيه پارك‌هاي شهر‌هاي توريستي در ايام تعطيلات شده است. شام همراه بيمار هم تعريفي ندارد؛ معمولا با كيفيتي پايين‌تر از غذاهاي ادارات. شكل‌گيري رستوران‌ها و ساندويچي‌هاي متعدد كنار بيمارستان‌ها اصلا براي جبران همين كمبود است. بيماران مي‌پرسند، چرا بابت يك جاي خواب نامناسب و يك غذاي معمولي بايد مبلغي غيرمنطقي بپردازند و اصلا چرا كيفيت بهتر نمي‌شود؟
- هزينه‌هاي همراهي
مشاهدات خبرنگار همشهري نشان مي‌دهد 2 نوع قيمت جديد و قديم براي هزينه همراه بيمار وجود دارد كه در بيمارستان‌هاي دولتي اجرا مي‌شود. نرخ سال92 كه 21هزار تومان بود در سال93 به 38هزار تومان رسيد و چند‌ماه قبل اعلام شد كه در سال94 اين هزينه دوباره به نرخ قديم برخواهد گشت. البته اوضاع هنوز نابسامان است، براي مثال در بيمارستان‌هاي فارابي و هاشمي‌نژاد 38هزارتومان و بيمارستان‌هاي اختر و مسيح‌دانشوري 21هزار تومان به ازاي هر شب دريافت مي‌شود. در بيمارستان امام خميني(ره) هيچ هزينه‌اي دريافت نمي‌شود، چراكه به گفته كاركنانش خدماتي ارائه نمي‌شود كه پولي براي آن بگيرند.
- به روايت وزير
وزير بهداشت بهترين كسي است كه مي‌تواند درباره وضعيت فعلي پاسخگو باشد. دكتر هاشمي با تأييد مشكلات همراهان بيمار به همشهري مي‌گويد: «من هم از اين قضيه ناراحت هستم. گزارش مي‌رسد كه در برخي بيمارستان‌ها كه همراهان بيماران اوضاع خوبي ندارند يا اينكه مثلا مجبور مي‌شوند ويلچر بيمارشان را حمل كنند. هرچند بخشي از مشكلات به‌دليل محدوديت ما در تأمين نيروي انساني است اما اين در ميزان رضايتمندي مردم از ارائه خدمات تأثير‌گذار است. قبول دارم كه خدمات ارائه شده با هزينه‌هاي دريافتي برابر نيست. براي همين دستور داديم كه اين ميزان به نصف تقليل يابد.»
وزير بهداشت درباره وضعيت همراهان در بيمارستان‌ها اشاره‌اي به همراهسراها مي‌كند و مي‌گويد: «خوشحالم كه درباره اين موضوع روزنامه همشهري از من سؤال مي‌كند. درباره همراهسراها، شهردار محترم تهران همت كردند و تعدادي همراه‌سرا را در كنار بيمارستان‌هايي كه به نوعي مهاجرپذير هستند، آماده كردند. به‌خاطر داريد كه تا سال گذشته مردمي كه از ساير نقاط كشور براي درمان كودكان خود به مركز طبي كودكان تهران مراجعه مي‌كردند مجبور بودند كه در كنار پياده‌روها چادر بزنند و پيگير درمان كودكان خود باشند اما دكتر قاليباف كمك كردند و همراه‌سرايي براي اين مركز فراهم شد. البته ايشان براي ايجاد 15همراه‌سرا هم قول دادند كه تعدادي از آنان ساخته شده و براي مابقي هم قول مساعد داده‌اند. اميدواريم بتوانيم در سال94 شرايط مطلوب‌تري را فراهم كنيم.»
- قيمت مصوب
اما ميزان تعرفه براي همراهان بيمار هم‌اكنون چقدر است و بابت چه خدماتي همراهان بيماران بايد هزينه كنند؟ اين سؤال را خبرنگارهمشهري از معاون درمان وزير بهداشت مي‌پرسد و دكتر محمد آقاجاني توضيح مي‌دهد: خدماتي را كه بيمارستان‌ها بابت همراه بيمار از آنان اخذ مي‌كنند، شامل 3 وعده غذا (صبحانه، ناهار و شام) است. به گفته او تعرفه همراه بيمار در بيمارستان‌هاي درجه يك دولتي 24هزار و 400 تومان، درجه2، 19هزار و 500تومان، درجه3، 14هزار و 600تومان و درجه4، 9هزار و 800تومان است و بيمارستان‌ها موظف هستند كه در قبال گرفتن اين ميزان هزينه از بيمار، 3 وعده غذا را براي همراهان تأمين كنند.
دكتر آقاجاني مي‌گويد: به بيمارستان‌هاي دولتي توصيه كرده‌ايم، علاوه بر تأمين 3 وعده غذا براي همراهان بيمار، صندلي يا كاناپه تختخوابشوي مناسب هم درنظر بگيرند. دكتر آقاجاني هم نارضايتي همراهان بيمار را تأييد مي‌كند و مي‌گويد: «وضعيت مناسب نيست و اين حق همراهان بيمار است كه از امكانات خوب بهره‌مند شوند. به همين دليل اين موضوع در برنامه ارتقاي كيفيت بيمارستان‌هاي دولتي ديده شده و به مرور خدمات مناسب به‌ويژه صندلي‌ها و كاناپه‌هاي تختخوابشوي مناسب طي سال 94، تكميل خواهد شد.
همچنين ايجاد همراهسراها جزو تكاليف بيمارستان‌ها نيست، توصيه شده كه با كمك شهرداري‌ها، خيرين و ساير نهادها در زمينه ايجاد همراهسراها تلاش كنند و محل‌هايي را در مجاورت بيمارستان‌هاي دولتي يا در محوطه بيمارستان‌ها ايجاد كنند. برخي از دانشگاه‌هاي علوم‌پزشكي و بيمارستان‌ها اين اقدام را انجام داده‌اند اما كافي نيست. از خيرين و شهرداري‌ها درخواست مي‌كنيم كه باز هم وزارت بهداشت را ياري كنند. »
معاون وزير درباره اينكه چرا برخي خدمات به بيمار را همراهان‌بيمار انجام مي‌دهد هم مي‌گويد: « بله درست است و اين هم به‌دليل كمبود نيروي انساني در بيمارستان‌هاي دولتي است. خدماتي كه همراهان بيمار به بيمار ارائه مي‌دهند شامل خدمات تخصصي پرستاري نيست و خدمات عمومي است كه البته آن هم از وظايف همراه بيماران نيست اما به‌دليل كمبود نيروي انساني، آنها فداكاري مي‌كنند و ما هم از بزرگواري آنها سپاسگزاريم اما قول مي‌دهيم با تكميل نيروي انساني اين مشكلات را برطرف كنيم.»
هر چند توسعه همراهسراها در آينده وضعيت همراهان بيماران را سامان خواهد داد اما وضعيت فعلي همراه با دشواري‌هاي زيادي روبه‌رو است. غم بيماري آنقدر زياد هست كه همراه بيمار سختي خوابيدن روي صندلي فرسوده و خوردن غذاي سرد را تحمل كند، اما پاي درددل هر كدام كه بنشيني دلي پر درد دارند...
- توسعه همراه‌سرا
به‌نظر مي‌رسد در كنار مديريت بهتر براي حل مشكلات قابل حل در اين زمينه، «همراه‌سرا» كليد حل مشكل اصلي باشد و البته بودجه بيمارستان‌ها كفاف ساخت چنين مراكزي را نمي‌دهد. به اين ترتيب تنها راهي كه مي‌ماند مشاركت خيران است. قائم‌مقام وزير در امور مشاركت‌هاي اجتماعي، سازمان‌هاي مردم‌نهاد و خيريه‌هاي حوزه سلامت كشور توضيح مي‌دهد كه چگونه مي‌توان اين مشكل را حل كرد: «يكي از دغدغه‌هاي جدي بيماران و همراهان آنان اسكان آنهاست.
اين مشكل به‌دليل اين است كه بيمارستان‌هاي مرجع و تخصصي و بيشتر پزشكان متخصص هم در كلانشهرها استقرار دارند. براي حل اين مشكل در تهران تعامل بسيار خوبي بين شهرداري و وزارت بهداشت به‌وجود آمده و محل‌هاي اقامتي با عنوان همراه‌سرا پيش‌بيني شده است و البته خيرين هم كمك‌هاي خوبي كردند. » دكتر سيدمحمدهادي ايازي در توضيح بيشتر اين جزئيات مي‌گويد: «در بيمارستان‌هاي شريعتي و امام‌خميني(ره) اين مهم انجام شد و در بيمارستان‌هاي امام حسين(ع) و حضرت رسول(ص) هم در آينده به بهره‌برداري خواهد رسيد.
در مشهد هم با كمك خيرين و شهرداري مشهد، براي بيمارستان شيخ اين اقدام انجام شد. در برخي ديگر از شهرستان‌ها هم براي ايجاد همراهسراها خيرين كمك كردند. اگر افرادي بخواهند براي اين امر خداپسندانه ياري رسان ما باشند وزارت بهداشت هم به آنها كمك خواهد كرد. » به گفته دكتر ايازي همراهان بيماران براي چگونگي بهره‌مندي از خدمات همراهان بيمار در بيمارستان‌ها مي‌توانند به دفاتر مددكاري اجتماعي در بيمارستان‌ها مراجعه كنند.