چرا به او شاعر تهران و شاعر شهری میگویند؟
در میان بهترین شاگردان نیما يوشيج که علاوه بر اندیشه، در شیوهی سرودن هم به او و روشهايش وفادار ماندهاند؛ محمدعلی سپانلو نمونه است. همچنين ميتوان گفت سپانلو با حافظهای قوی و دقت و تیزبینی خاص خود، ذخیرهی عظیم تاریخ شفاهی بود. اتفاقات مهم تاریخ ایران در دورهی عمر 75 سالهی او، خاطرات دور و نزدیک را با هم پیوند زده است.
سپانلو دربارهی آدمهای مهم شهر و روابطشان و نمادهای شهری و ساختمانها و محلها، حرفهایی داشت که شاعرانگی در آنها موج میزد. او از نگاه یک شاعر، همهی این اتفاقها را میدید و تحلیل میکرد. اما نه فقط در نوشتهها و مصاحبهها و خاطرهگوییهایش، که بیشترین انعکاس این مضمونها را در شعرهای او میتوان جستوجو کرد. علاوه بر این، شناخت او از رگ و ریشههای شعر فارسی به اصیل بودن شعرش کمک فراوانی کرد. از جملهی مهمترین دستاوردهای او در زمینهی تحقیق و پژوهش، بازیافتن ابیاتی گمشده از غزل تاریخی و بسیار مهم و معروف رودکیست با مطلع:
بوی جوی مولیان آید همی
یاد یار مهربان آید همی
و به این ترتیب، شاید صحیحترین و کاملترین نسخهی دیوان رودکی (پدر شعر فارسی) را محمدعلی سپانلو به مخاطبان عرضه کرده است.
آشنایی او با زبانهای دیگر و بهخصوص تسلط بر زبان فرانسه (همچون نیما) چشماندازهای تازهاي از قلمروهای دیگر را نیز پیش چشم او گشود و باعث شد بعضی از آثار برجستهی متفکران، نویسندگان و شاعران سرزمینهای دیگر را ترجمه کند.
از جمله آثاراین شاعر میتوان به اين مجموعه شعرها اشاره كرد:
«خانم زمان»، «قایق سواری در تهران»، «پاییز در بزرگراه»، «ژالیزیانا» و «سرزمین من».
در اين روزها كه تازه اين شاعر بزرگ را از دست دادهايم، يكي از شعرهايش را اينجا برايتان ميآوريم:
ای روزهای فردا
ای فکرهای زیبا
ای واژههای زرین
ای آسمان لرزان
دریای باد و باران
بالای شهر تهران
در انتظار توفان
توفان سرد و سنگین
بهر تو میسرایم
از خود برون میآیم
لبهای بستهام را
یک لحظه میگشایم
ای سرزمین دیرین
یک شاعر پیاده
همراه جویبارت
با یک پیام ساده
خوش باد روزگارت
نه این زمان غمگین
از بیشههای گیلان
گنبدهای سپاهان
پسکوچههای شیراز
تا آتشهای اهواز
لبخندهای شیرین
بهر تو میسرایم
از خود برون میآیم
لبهای بستهام را
یک لحظه میگشایم
ای سرزمین دیرین
بلوار میرداماد
با لحظههای آزاد
پنجاه سال دیگر
از ما میآورد یاد
در روزهای رنگین
یک روز آفتابی
با آسمان آبی
آن سوی عصر غربت
تصویری از رفاقت...