آن زمان عكس انداختن تنها با خريد فيلم دوربين عكاسي ممكن مي‌شد و چاپ و نگهداري تصاوير نيز در حد همان چند آلبوم خانگي مرسوم بود. اما اين روزها با وجود دوربين‌هاي ديجيتال و تلفن‌هاي همراه هوشمند، راحت‌تر و كم‌هزينه‌تر عكسبرداري مي‌كنيم و به همين دليل، عكس‌هاي به‌مراتب بيشتري نيز توليد مي‌كنيم. گاهي اوقات دوست داريم برخي از اين تصاوير را با حفظ حريم شخصي خود به ديگران نيز نشان بدهيم و اينجاست كه استفاده از ابزارهاي ذخيره‌سازي اطلاعات ممكن است باعث دردسر شود. در اين مطلب قصد داريم به شما نكته‌هاي جزئي و دقيق محافظت از تصاوير محرمانه و شخصي را يادآوري كنيم تا با استفاده از اين نكات امنيتي هنگام انتقال فايل‌هاي تصويري تلفن همراه و تبلت خود احتمال بروز خطر را تا حد ممكن كاهش دهيد.
- فايل تصاوير را به هيچ‌كس ندهيد
اولين و مهم‌ترين توصيه ما اين است كه تنها به نشان دادن تصاوير خود روي موبايل يا رايانه خودتان به فرد مقابل اكتفا كنيد و حتي‌المقدور از ارسال فايل مربوطه براي ديگران حتي عزيزترين اقوام و دوستانتان خودداري كنيد. در اين حالت چون فرد مقابل به فايل عكس شما دسترسي ندارد، ديگر نياز نيست نگران اين موضوع باشيد كه او در نگهداري فايل تصاوير شما سهل‌انگاري كند يا خصومت به خرج دهد و تصوير خصوصي شما مورد سوءاستفاده قرار گيرد. از سوي ديگر تأكيد مي‌كنيم كه تا جاي ممكن تصاوير شخصي خود را روي تلفن همراه، حافظه‌هاي جانبي، لوح‌هاي فشرده و نظاير اينها از جايي به جاي ديگر منتقل نكنيد چرا كه ممكن است اين ابزارها را گم كنيد يا به سرقت بروند و در اين حالت است كه دردسر به سراغ شما مي‌آيد. پيشنهاد مي‌كنيم اگر امكان دارد از دوستان و آشنايان خود بخواهيد براي ديدن تصاوير مربوطه به منزل شما مراجعه كنند تا مجبور نباشيد تصاوير را هميشه با خودتان همراه داشته باشيد. اتفاقاً در اين حالت مي‌توانيد با استفاده از امكانات منزل و صرف چاي داغ و شيريني خوشمزه، فضاي آرام‌تر و دلچسب‌تري فراهم كنيد و تماشاي تصاوير را لذت‌بخش‌تر هم بكنيد. با اين كار يك عصر دلپذير با دوستان و اقوام خود را مي‌گذرانيد كه شما باني آن بوده‌ايد كه موجب تحكيم دوستي‌ها و صميميت بيشتر بين خانواده‌ها و وسعت رزق و روزي نيز مي‌شود.
- چهره افراد را محو كنيد
اما اگر حتما لازم است تصاوير را انتقال دهيد و در آن تصاوير چهره شما يا ساير اطلاعات محرمانه شما مشخص است، پيشنهاد مي‌كنيم درصورت امكان چهره خود و اطرافيان يا اطلاعات محرمانه ديگر را با استفاده از نرم‌افزار paint در ويندوز يا هر نرم‌افزار ويرايشگر تصاوير ديگري كه مي‌شناسيد محو كنيد يا عكس را طوري برش دهيد كه اين اطلاعات خصوصي در عكس مشخص نباشد.
- از كارت حافظه جانبي غافل نشويد
به ياد داشته باشيد كه رمزي كه روي تلفن همراه خود مي‌گذاريد با جلوگيري از دسترسي افراد متفرقه به تلفن همراه شما، فقط از اطلاعاتي كه روي حافظه اصلي تلفن همراهتان وجود دارد محافظت مي‌كند اما اطلاعاتي كه روي كارت حافظه جانبي تلفن همراه خود داريد از دست سارقان در امان نيست؛ چرا كه به‌راحتي مي‌توانند آن را از روي تلفن همراه شما برداشته و روي يك تلفن همراه ديگر يا رايانه نصب كرده و به اطلاعات آن دسترسي پيدا كنند. بنابراين اگر اطلاعاتي كه قصد انتقال آن را داريد روي كارت حافظه جانبي قرار دارد توصيه مي‌كنيم وارد بخش تنظيمات تلفن همراه خود شويد و از امكان حفاظت داده‌ها (Data Encryption) كه امروزه روي اغلب تلفن‌هاي هوشمند موجود در بازار وجود دارد براي حفاظت از اطلاعات روي كارت حافظه جانبي استفاده كنيد. در اين حالت، اطلاعات مربوطه فقط روي تلفن همراه شما نمايش داده مي‌شوند و روي هيچ سيستم رايانه‌اي يا موبايل ديگري در دسترس نخواهند بود. همچنين اگر از حافظه‌هاي جانبي رايانه كه انواع مختلف آنها را با نام فلش‌مموري‌ها يا هاردديسك‌هاي اكسترنال يا مموري استيك‌ها مي‌شناسيم براي انتقال تصاوير خود استفاده مي‌كنيد، باز هم به محافظت از اطلاعات خود با امكان حفاظت داده‌ها و رمزهاي عبور توجه داشته باشيد. درنظر داشته باشيد كه در اين حالت لازم است نرم‌افزارهايي را روي رايانه خود نصب كنيد.
- از رمز عبور استفاده كنيد
درصورتي كه از تلفن همراه براي انتقال تصاوير استفاده مي‌كنيد حتما روي تلفن همراه خود رمز بگذاريد تا اگر موبايل خود را گم كرديد كسي نتواند از اطلاعات شما سوءاستفاده كند. در ساده‌ترين حالت و درصورتي كه تلفن همراه شما اين قابليت‌ها را داشته باشد، مي‌توانيد از الگوهاي رسم‌كردني يا پين‌كد كه نوعي رمز عددي 4رقمي است يا از تصوير چهره خود استفاده كنيد؛ اما توصيه ما استفاده از رمزهاي حرفي‌عددي و اثر انگشت است چرا كه اولي را به‌راحتي نمي‌توان حدس زد و دومي هم كه تقريبا غيرقابل‌جعل كردن است و به همين دليل رمزهاي حرفي‌عددي و اثر انگشت بهترين انواع رمز هستند.
- بعد از نمايش يا انتقال تصاوير را حذف كنيد
توصيه مهم ديگر اين است كه بعد از نمايش تصاوير به ديگران، حتما آنها را از روي تلفن همراه يا حافظه جانبي حذف كنيد. براي فراموش نكردن اين موضوع مي‌توانيد يادداشتي روي تقويم كاغذي منزل يا نرم‌افزار تقويم تلفن همراه و رايانه خود بنويسيد كه به شما يادآوري كند بعد از نمايش تصاوير به اقوام خود، آنها را از روي تلفن همراه يا حافظه جانبي حذف كنيد؛ مثلا اگر قرار است روز سه‌شنبه صبح تصاوير را به اقوام خود نشان دهيد، تقويم را طوري تنظيم كنيد كه ظهر همان روز به شما بابت حذف تصاوير يادآوري كند. براي اين كار مي‌توانيد از نرم‌افزارها و اپليكيشن‌هاي يادآوري و برنامه‌ريزي روزانه استفاده كنيد. اگر تلفن همراه اندرويدي داريد پيشنهاد ما استفاده از تقويم باد صباست و اگر كاربر رايانه هستيد استفاده از تقويم گوگل را به شما توصيه مي‌كنيم.
- به اينترنت و ايميل و شبكه‌هاي اجتماعي اعتماد كامل نداشته باشيد
هيچ‌گاه تصاوير شخصي و محرمانه خود را از طريق ابزارهاي مختلف اينترنتي مانند ايميل، شبكه‌هاي اجتماعي و... براي ديگران ارسال نكنيد. اگرچه ممكن است بگوييد ايميل فقط براي فرد مربوطه ارسال مي‌شود و فرد ديگري آن را نمي‌بيند اما اين نكته را درنظر بگيريد كه ممكن است ايميل يا اكانت شبكه اجتماعي شما يا فرد مقابل توسط افرادي هك شود و به اطلاعات محرمانه شما دسترسي يابند و آن زمان ديگر كنترل اوضاع در دست شما نخواهد بود! ضمن آن كه سرويس‌هاي ايميل و ساير خدمات اينترنتي هميشه يك نسخه از ايميل شما را پيش خود نگه مي‌دارند. اما اگر ريسك اين موضوع را پذيرفته‌ايد و مي‌خواهيد از ابزارهاي اينترنتي براي انتقال تصوير خود استفاده كنيد، لااقل از رايانه شخصي خود اقدام به اين امر كنيد و از مكان‌هاي عمومي مانند رايانه محل كار يا كافي‌نت براي اين موضوع به هيچ وجه استفاده نكنيد.
- تجربه يكي از خوانندگان
پس از برگزاري مراسم ازدواجم قصد داشتم تصاوير لباس عروسي را كه تهيه كرده بودم به دوست هم‌دانشگاهي‌ام نشان بدهم. به همين‌خاطر تعدادي از عكس‌هاي مراسم را روي تلفن همراه خود ريختم و صبح زود عازم دانشگاه شدم. كمي خسته بودم و به همين‌خاطر در تاكسي خوابم برد. وقتي به دانشگاه رسيدم متوجه شدم تلفن همراه خود را در تاكسي جا گذاشته‌ام. يادم افتاد كه روي تلفن همراهم رمز نگذاشته‌ام و هركسي كه گوشي را پيدا كند به‌راحتي مي‌تواند تصاوير درون آن را ببيند. واقعا مستأصل شده بودم و نمي‌دانستم چه بايد بكنم. موضوع را به همسرم گفتم. او نيز از اين موضوع بسيار ناراحت و نگران و كلافه شده بود. خود تلفن برايم ارزشي نداشت اما اصلا دوست نداشتم عكس‌هايم در لباس عروس به‌دست افراد نامحرم بيفتد يا احتمالا از آنها سوءاستفاده شود. دائم خودم را سرزنش مي‌كردم و بسيار ناراحت و دل‌نگران بودم. تا عصر كه به منزل برگشتم همين احساس را داشتم، واقعا حالم بد شده بود. تا اينكه بالاخره راننده پا به سن گذاشته تاكسي با تلفن همراه همسرم تماس گرفت و گفت كه تلفن همراهم را زير صندلي خودرو پيدا كرده است و مي‌خواهد آن را تحويل دهد. تلفن همراهم را تحويل گرفتم ولي اين تجربه را هيچ‌وقت فراموش نكردم.
- جواب اين سوال‌ها را مي‌دانيد؟
1- اگر روي فايل‌هاي تلفن همراه خود رمز بگذارم و كارت حافظه را نيز رمزگذاري كنم، درصورت به‌سرقت رفتن تلفن همراه، آيا سارق مي‌تواند به اطلاعات داخل تلفن همراه يا كارت حافظه آن دسترسي داشته باشد؟
دقت كنيد كه استفاده از رمزهاي عبور و اطلاعات انحصاري تا حد زيادي از اطلاعات شما در برابر سارقاني كه اطلاعات چنداني درباره هك كردن رمزهاي عبور و بازيابي اطلاعات ندارند محافظت مي‌كند اما نمي‌توان مطمئن بود كه اين شيوه‌ها 100درصد بي‌نقص هستند. بارها مشاهده شده است كه سارقان خبره در امور فناوري اطلاعات توانسته‌اند با شيوه‌هاي خاص و پيچيده به اطلاعات افراد دست پيدا كنند بنابراين توصيه همان است كه ابتدا گفتيم: «سعي كنيد اطلاعات محرمانه را روي تلفن همراه خود نريزيد!»
2- متوجه شدم كه تصاويري كه با دوربين موبايلم مي‌گيرم به‌صورت خودكار روي فضاي اينترنت قرار گرفته‌اند. اين اتفاق چگونه رخ داده است؟
امكاني به نام همسان‌سازي اطلاعات بين موبايل، رايانه و اكانت‌هاي اينترنتي در تلفن‌هاي هوشمند وجود دارد كه اگر اين امكان براي تصاوير فعال باشد، تصاوير ما به محض عكاسي و ثبت‌شدن در دستگاه تلفن همراه به‌صورت خودكار روي شبكه‌هاي مجازي كه در آنها عضو هستيم قرار مي‌گيرد. البته اين امكان در حالت پيش‌فرض غيرفعال است اما براي اطمينان، حتما زماني كه تلفن همراه خود را خريداري مي‌كنيد به گزينه «Accounts and sync» در بخش تنظيمات تلفن همراه خود مراجعه كرده و گزينه auto-sync data را غيرفعال كنيد.
3- زماني كه تلفن همراه خود را براي تعمير و خدمات پس از فروش ارسال مي‌كنم، آيا فقط كافي است كه اطلاعات خود را از روي آن پاك كنم؟
خير. اين كار كافي نيست! پيشنهاد مي‌كنيم درصورت امكان، علاوه بر حذف تمامي اطلاعات شخصي و خصوصي خود با استفاده از گزينه delete، تلفن همراه خود را كاملا RESET كنيد. براي انجام اين كار بايد به بخش تنظيمات تلفن همراه مراجعه كرده و به بخش Backup and Reset برويد و اطلاعات روي تلفن همراه و حافظه جانبي را به‌طور كامل reset يا format كنيد. اين كار اطمينان بيشتري درباره عدم‌امكان بازگرداندن اطلاعات شما براي سوءاستفاده از آنها ايجاد مي‌كند.
4- به‌تازگي در نرم‌افزارهاي پيام‌رسان مشاهده كرده‌ام كه تصاوير پروفايل افراد به‌صورت استيكر (برچسب‌هاي تصويري) قابل استفاده است. چطور چنين چيزي ممكن است؟
تصاوير پروفايل افراد در نرم‌افزارهاي پيام‌رسان در حافظه موبايل افراد ذخيره مي‌شود و به همين دليل به‌راحتي در دسترس است. جالب است بدانيد شما هنگام نصب اين نرم‌افزارها با تيك زدن گزينه «پذيرش قوانين و مقررات استفاده از نرم‌افزار» در واقع با اين موضوع موافقت مي‌كنيد و با اين كار، حق هرگونه اعتراض نسبت به استفاده از تصوير شخصي خود توسط ديگران را از خود سلب مي‌كنيد. بنابراين پيشنهاد مي‌كنيم از تصاوير شخصي براي پروفايل خود استفاده نكنيد.