همه مردم در سراسر جهان، احتياج‌هاي معمول و مشابهي براي استفاده از آب تصفيه‌شده شهري دارند. با اين حال، روش‌هاي استفاده از آب، درست بودن الگوي مصرف اين مايع حياتي را نشان مي‌دهد. آمارها مي‌گويند كه هر شهروند ايراني به‌طور متوسط در هر شبانه‌روز حدود 240ليتر آب مصرف مي‌كند، درحالي‌كه همين آمار در كشورهاي توسعه‌يافته كمتر از 150ليتر در روز است. از آنجا كه كشور ما، برخلاف آنچه همواره تصور مي‌شود، جزو كشورهاي كم‌آب به شمار مي‌رود لازم است كه فرهنگ و عادت‌هاي استفاده از آب را تغيير بدهيم و با اين كار، به يكي از دستورات ديني كه اسراف نكردن است جامه عمل بپوشانيم. در اين گزارش با چند راهكار ساده براي كاهش مصرف آب در خانه و محل كار كه توسط كارشناسان سازمان آب توصيه شده آشنا خواهيد شد.
- جايي چكه نمي‌كند!
بررسي وضعيت اتصالات و شيرهاي آب را در دستور كار هفتگي‌تان قرار بدهيد. حتي نشتي‌هاي ريز يا چكه‌كردن‌هايي كه به چشم نمي‌آيند در طول‌ماه مي‌تواند مقدار زيادي از آب را هدر بدهند. اگر ديديد كه شير آب چكه مي‌كند، با تعويض واشر آن مي‌توانيد از هدرروي آب جلوگيري كنيد. دستور كار هم خيلي ساده است. ابتدا فلكه مربوط به شير را ببنديد، بعد با يك پيچ گوشتي دوسو، سر پلاستيكي دستگيره شير را باز كنيد. بعد پيچ متصل به بدنه را خيلي راحت باز كنيد تا مغزي شير به راحتي بيرون بيايد. حالا كافي است تا واشر خراب را با يكي از واشرهايي كه در جعبه ابزار خانه‌تان داريد تعويض كنيد. اگر هم واشر مربوطه را نداريد، بهتر است همان واشر خراب را به مغازه ببريد تا يك نمونه نو مطابق با سايز آن را تحويل‌تان بدهند. واشر را سرجايش قرار مي‌دهيد و مغزي را دوباره مي‌بنديد. براي آنكه عمر شيرها و واشرهايتان هم بالاتر برود، هر كجا كه آب بند آمد ديگر شير را نپيچانيد و آن را زيادي سفت نكنيد.
- آمار آشپزخانه را داشته باشيد
بخش قابل توجهي از آب مصرفي خانوار به امور آشپزخانه اختصاص پيدا مي‌كند. با رعايت چند نكته كوچك مي‌توانيد ماهانه بالاي هزار ليتر آب صرفه‌جويي كنيد؛ نخستين نكته، تغيير روش ظرف شستن شماست. به جاي اينكه شير آب را از ابتدا تا انتهاي ظرف شستن باز بگذاريد مي‌توانيد ظرف‌ها را در ظرف مناسبي كه با آب و مايع ظرفشويي پر شده بچينيد و پس از آنكه ظرف‌ها را شستيد، تنها با مقدار اندكي آب، آنها را آبكشي كنيد. اگر ظرف‌هايتان خيلي چرب است يا مواد غذايي به ته قابلمه‌ها چسبيده، بهتر است بلافاصله پس از صرف غذا، شستن ظروف را با آب گرم شروع كنيد چرا كه بعداً شستن اين ظرف‌ها مقدار بيشتري از آب نياز خواهد داشت. هنگام ظرف شستن هم دقت داشته باشيد كه از مايع ظرفشويي كمتري استفاده كنيد تا آبكشي آنها هم آسان‌تر شود. اگر در خانه‌تان ماشين ظرفشويي داريد تا هنگامي كه ظرفيت آن كامل نشده، از آن استفاده نكنيد. اگر مي‌خواهيد يخ مواد غذايي منجمد را باز كنيد، آن را زير آب نگيريد. بهترين راه براي اين كار آن است كه چند ساعتي گوشت و مواد منجمد را در هواي آزاد قرار بدهيد. چنانچه عجله داريد تا يخ گوشت باز شود، يك ظرف مناسب را برداريد و آن را با آب گرم پر كنيد و گوشت را داخل آن قرار دهيد. بعداً از همين آب هم مي‌توانيد براي آب دادن گل‌ها و گياهان خانه‌تان استفاده كنيد تا دور ريزي نداشته باشد. همينطور، هر وقت شير آب را باز كرده‌ايد تا آب گرم پايين بيايد، يك ظرف زير شير بگذاريد و از آن آب هم براي نظافت حياط يا آب دادن گياهان بهره ببريد.
- زمان استحمام را كوتاه كنيد
اين هم عادت بدي است كه خيلي از ما دچار آن هستيم، يعني از زماني كه وارد حمام مي‌شويم تا وقتي كه بيرون بياييم عادت داريم كه دوش آب را باز بگذاريم. وقتي كه داريم بدنمان را مي‌شوييم، سرمان را شامپو مي‌زنيم نياز نيست كه آب حتماً باز باشد، ضمن اينكه بايد مدت‌زمان حمام كردنمان را هم كاهش بدهيم تا آب بيشتري صرفه‌جويي شود. امروزه دوش‌هاي جديد كه مجهز به كاهنده مصرف آب هستند با قيمت مناسب در همه‌جا به فروش مي‌رسند، بهتر است يكي از همين‌ها را جايگزين سردوش قديمي‌تان كنيد. وقتي مي‌خواهيد دماي آب را تنظيم كنيد، اين كار را با كم‌كردن جريان آب سرد و گرم انجام بدهيد و نه زياد كردن آن. همان ابتدا هم كه منتظريد تا آب گرم از لوله‌ها خارج شود تا استحمام‌تان را شروع كنيد، فرصت را از دست ندهيد. يك لگن زير شير آب بگذاريد و از آب جمع‌شده براي شست وشو يا آب دادن باغچه و گياهان‌تان استفاده كنيد.
- حياط را جارو كنيد نه آبكشي!
عادت غلط ديگري كه ميان ما رايج است، استفاده از جريان آب به جاي جارو براي شستن حياط و بالكن است. اين كار ميزان مصرف آب را به‌شدت افزايش مي‌دهد. براي نظافت حياط بهتر است ابتدا آن را جارو بزنيد و بعد با حجم كمتري از آب، شست‌وشو را ادامه دهيد. همچنين بهتر است كه خودرويتان را در كارواش بشوييد تا از آب شهري براي اين كار استفاده نشود اما اگر مجبور به شستن ماشين شديد، ابتدا با يك سطل آب سطح آن را خيس كنيد و پس از شست‌وشو نيز با چند سطل آب ديگر كار را به اتمام برسانيد. استفاده از شلنگ آب براي شست‌وشوي اتومبيل بدون اينكه محسوس باشد ميزان مصرف آب را به‌شدت بالا مي‌برد.
- مسواك زدن با يك ليوان آب
باور كنيد براي اينكه كاملا دندان‌هايتان را مسواك بزنيد، بيشتر از يكي دو ليوان آب نياز نداريد. وقتي مي‌خواهيد اين كار را انجام بدهيد، به جاي اينكه شير آب را تا آخر باز كنيد و اجازه بدهيد تا چند دقيقه‌اي آب هدر برود، يك ليوان پلاستيكي را پر از آب كنيد. همين داستان براي مواقعي كه مي‌خواهيد وضو بگيريد هم صادق است. براي كاهش مصرف آب فلاش‌تانك‌ها و مخازن آب داخل دستشويي هم راهكار ساده‌اي وجود دارد. مي‌توانيد يك آجر تميز يا مثلا يك بطري پر آب را داخل مخزن قرار بدهيد، بدون اينكه به اجزاي عمل‌كننده تانكر آسيبي وارد شود. حجم اين بطري يا آجر به جاي حجم آب عمل مي‌كند و هر‌ماه از هدرروي مقدار قابل توجهي آب جلوگيري مي‌كند. نشت احتمالي فلاش تانك توالت را با افزودن مواد رنگي به آب آن بيابيد تا رفع كنيد. اگر فلاش‌تانك داراي نشت باشد، ماده رنگي ظرف مدت كوتاهي از محل نشت پديدار مي‌شود. به محض اينكه آزمايش انجام شد، فلاش‌تانك را بكشيد چون ممكن است ماده رنگي به مخزن آب آن آسيب برساند. فلاش تانك‌هايي كه نشتي دارند آب را به داخل كاسه دستشويي هدر مي‌دهند.
- شست وشوي لباس با آب كمتر
ماشين‌هاي لباسشويي معمولا مقدار زيادي آب مصرف مي‌كنند. بنابراين اگر از تعداد دفعات كاربرد ماشين لباسشويي بكاهيد، عملا در مصرف آب صرفه‌جويي كرده‌ايد. نيازي نيست كه از ميزان شست‌وشوي لباس‌ها بكاهيد بلكه فقط صبر كنيد تا مقدار لباس‌هاي كثيف به اندازه ظرفيت كامل ماشين برسد. يادتان نرود كه بيشتر لباسشويي‌هاي جديد مجهز به برنامه‌اي هستند كه مدت زمان شست وشو را هم به شكل استاندارد كاهش مي‌دهند. مثلا اگر برنامه معمول شست‌وشو يك ساعت و 10دقيقه باشد، با فشردن دكمه مربوطه، مدت زمان شست‌وشو به زير 55دقيقه مي‌رسد و اين به كاهش مصرف آب كمك خواهد كرد. جدا كردن لباس‌هاي روشن و تيره و استفاده از برنامه جداگانه براي هر يك از لباس‌ها هم مي‌تواند حجم آب مصرفي ماشين‌هاي لباسشويي را كاهش بدهد. اگر قرار است فرش، لباس يا پرده را خودتان در خانه بشوييد هم به ميزان مصرف آب آن توجه داشته باشيد و هيچ وقت شلنگ آب را به‌صورت دائم باز نگذاريد.
- سايه‌باني براي كولرهاي آبي
هنوز كه هنوز است، بيشتر سيستم‌هاي خنك‌كننده خانه‌ها يا محيط كار به‌عهده كولرهاي آبي است. استفاده از اين نوع كولرها ميزان مصرف آب را در ماه‌هاي گرم سال افزايش مي‌دهد. اما با ۲ راهكار ساده مي‌توان از هدر رفتن آب جلوگيري كرد؛ مهم‌ترين نكته اين است كه براي كولر آبي‌تان، يك سايه‌بان بسازيد و اگر اين كار مقدور نبود روي آن يك كارتن بزرگ بيندازيد تا از تابش مستقيم آفتاب به بدنه كولر جلوگيري به عمل آيد. همين امر 2مزيت به همراه دارد؛ نخست اينكه ميزان مصرف آب كولر را كاهش مي‌دهد و دوم اينكه باد خنك‌تري را نصيب‌تان مي‌سازد. به‌خاطر داشته باشيد، بيشترين ميزان نشتي در وسايل خانگي مربوط به كولرهاي آبي است. پس محل اتصال شلنگ آب به بدنه كولر، سرپيچ خروجي آب زير كولر و بدنه‌هاي نگهدارنده پوشال را به‌صورت هفتگي بررسي كنيد تا اگر متوجه نشتي شديد، آن را برطرف‌سازيد.
- چند راهكار ساده براي كاهش مصرف آب
فرهنگ صحيح مصرف آب را به كودكان آموزش بدهيد تا آنها هم صرفه‌جو بار بيايند.
هنگامي كه به مسافرت مي‌رويد، بهتر است شيرفلكه كنار كنتور آب را ببنديد تا از وقوع اتفاق‌هاي ناخوشايند جلوگيري بشود و آب هدر نرود.
دهانه آبپاش وسايل آبياري خود را به شكلي تنظيم كنيد كه هنگام آبياري، آب فقط روي چمن‌ها و گياهان بپاشد.
هميشه به جاي اينكه موقع نوشيدن آب، شير را باز كنيد، يك بطري آب سرد از قبل در يخچال خود داشته باشيد و از آن استفاده كنيد.
لوله‌هاي آب منزل خود را عايق كنيد. به اين صورت هنگام نياز به آب گرم، زودتر به آن دسترسي خواهيد داشت.
هرگونه اتلاف قابل توجه آب را (شكستگي لوله‌ها، باز بودن لوله‌ها، هدرروي آب در هر نقطه) به مركز ارتباطات مردمي سازمان آب به شماره 122اطلاع دهيد.
تا حد امكان از آب شرب براي فضاي سبز استفاده نكنيد. باغچه را در شب يا صبح زود آبياري كنيد تا از تبخير آب جلوگيري شود. در باغچه خانه، درختان، بوته‌ها و چمن‌هاي بومي و مقاوم به خشكي كه به آب كمتري نياز دارند و تحمل ماه‌هاي گرم تابستان را دارند، بكاريد. از آب‌هاي جاري نهرها هم مي‌توان براي آبياري استفاده كرد.
تمامي شيرهاي منزلتان را به ادوات كاهنده مصرف آب كه در فروشگاه‌ها با قيمت مناسب به فروش مي‌رسد، مجهز كنيد.
بهتر است براي شستن سبزي‌ها ابتدا آنها را در ظرفي خيس كنيد و سپس آب بكشيد.
هر روز از خودمان بپرسيم كه طي روز براي كاهش مصرف آب چه راهكارهايي را به‌كار گرفته‌ايم.
اين روزها كه در شهرهايي مثل تهران و در بعضي از محله‌ها، كارگران مشغول احداث شبكه فاضلاب شهري هستند، با آنها همكاري كنيد و غر زدن را كنار بگذاريد. اين شبكه در كاهش مصرف آب يك شهر و بازگشت آب به چرخه مصرف، تأثير بسيار زيادي دارد.
قبل از شستن ظرف‌ها، چربي‌ها و ته مانده‌هاي غذا را از روي ظرف‌ها با دستمال يا روزنامه پاك كنيد. در اين صورت براي پاك شدن چربي‌ها آب كمتري مصرف مي‌شود.
خودتان را توجيه كنيد آبي كه استفاده مي‌كنيد اموال شخصي نيست! درست است كه به‌خاطر مصرفش مبلغي را پرداخت مي‌كنيد.
كاركرد كنتور در زماني كه همه شيرهاي آب بسته است، تلف شدن آب از لوله‌هاي داخل ساختمان را نشان مي‌دهد كه در نتيجه آن، مقدار زيادي آب هدر رفته و هزينه گزاف آن را شما خواهيد پرداخت.
درحالي‌كه كمبود آب در شهر احساس مي‌شود، لزومي به شست‌وشوي پياده‌روي مقابل مغازه و منزل نيست.
اگر دوش حمام شما طي كمتر از ۲۰ ثانيه يك ظرف 4ليتري را بتواند پر از آب كند در آن‌صورت حتما آن را با يك سر دوش كاهنده مصرف تعويض كنيد.