بسياري از مردم تصور مي‌كنند آب شربي كه در لوله‌هاي آب شهري جريان دارد آنقدرها هم كه مسئولان مي‌گويند سالم و بهداشتي نيست، بنابراين بهتر است آن را با هزينه شخصي تصفيه كنند. اين پيش‌داوري ظاهرا نتيجه خبرهاي متعدد مربوط به آلودگي آب شرب شهري است كه در سال‌هاي اخير منتشر شده است.
- آب آلوده از كجا آمد
سال90 بود كه مرضيه وحيد دستجردي، وزير بهداشت وقت در مصاحبه‌اي به ميزان بالاي نيترات در آب تهران اشاره كرد و گفت: در برخي از نقاط تهران آب شرب داراي نيترات بالاتر از حد مجاز است و نوشيدن آن براي بانوان باردار و كودكان توصيه نمي‌شود. سازمان‌هاي متولي محيط‌زيست و برخي اعضاي شوراي شهر نيز بارها و بارها خبر از آلودگي آب‌هاي زيرزميني و آب شرب تهراني‌ها كه از چاه تأمين مي‌شود، داده‌اند. اما شركت آبفا و وزارت بهداشت كه مسئوليت تهيه آب سالم بهداشتي بر عهده آنهاست در حال حاضر مدعي‌اند آبي كه دست مردم داده مي‌شود چه در تهران و چه در شهر‌هاي ديگر ويژگي‌ها و استاندارد‌هاي لازم را دارد و هيچ آلودگي نگران‌كننده‌اي ندارد.
- الكترودهاي تجاري
اما در گيرودار اختلافات سازمان‌ها و نهاد‌ها، تجارت فروشندگان دستگاه‌هاي تصفيه آب رونق گرفته و برخي از اين فروشندگان ماهي خود را از اين آب آلوده مي‌گيرند. بسياري از فروشندگان اين كالا خريد دستگاه‌هاي تصفيه آب را براي همه خانواده‌ها ضروري مي‌دانند. برخي از آنها براي جلب اطمينان مشتري با 2الكترود تجاري (آهن و آلومينيوم) آب شهري را الكتروليز مي‌كنند. آب داراي املاح با الكترودهاي تجاري (آهن و آلومينيوم) باعث توليد رنگ و لجن در اثر آزادسازي يون‌هاي آلومينيوم و آهن شده و منجر به توليد آبي كدر و سياه مي‌شود كه اين رنگ‌ها به اشتباه از سوي فروشندگان اين دستگاه‌ها ناخالصي موجود در آب معرفي مي‌شوند.
- سنگ كليه مي‌آورد
كيفيت ميكروبي و شيميايي آب كه سلامت و سختي آب را تعيين مي‌كند با 2استاندارد ۱۰۵۳ و ۱۰۱۱ سنجيده مي‌شود. ولي بسياري از مردم اطلاعاتشان را در اين زمينه از فروشنده‌ها به‌دست مي‌آورند. يكي از فروشندگان دستگاه‌هاي تصفيه آب خانگي در گفت‌وگو با همشهري درباره كار اين دستگاه‌ها گفت: دستگاه‌هاي ما با سيستم RO كار مي‌كنند و ۵ تا ۷ مرحله آب را تصفيه مي‌كنند. براي مرحله ۶ مي‌توانيد هم فيلتري اضافه كنيد كه آب را قليايي كند كه براي رقيق كردن خون بسيار مفيد است و هم فيلتري انتخاب كنيد كه مواد معدني مانند منيزيم، فسفر و آهن به آب مصرفي اضافه كند.
در اين سيستم سختي آب گرفته مي‌شود. به ادعاي وي در مخزن مدل‌هاي ۷ مرحله‌اي لامپ UV تعبيه شده كه اگر چند روز در منزل نبوديد و از آب استفاده نكرديد اين مخزن باعث مي‌شود آب فاسد نشود. اما قيمت دستگاه‌ها بسته به تعداد فيلتري كه در آنها استفاده مي‌شود، از 130هزار تا يك ميليون تومان است. يكي از استدلال‌هاي اين افراد وجود رسوبات در كتري است. به اعتقاد فروشندگان دستگاه‌ها اين رسوبات منجر به ايجاد سنگ كليه مي‌شود. آنها مي‌گويند مسئولان گفته‌اند كه آب فقط يك درصد تصفيه مي‌شود و جيوه موجود در آب عوارض كبدي به همراه خواهد داشت. كم‌شدن سختي آب تا حدود عدد ۲۰ تا ۳۰ و نزديك شدن به آب مقطر، به‌نظر اين افراد براي سلامتي مفيد است.
اما نكته قابل توجه اين است كه تأييد كيفيت اين دستگاه‌ها با سازمان استاندارد است ولي آبي كه در لوله‌هاي شهري ارائه مي‌شود به‌نظر وزارت بهداشت سالم و بهداشتي است. معصومه تكلو، كارشناس آب وزارت بهداشت در گفت‌وگو با همشهري گفت: استفاده از اين دستگاه سليقه‌اي است. در برخي مناطق كشور مانند جنوب كشور املاح آب بالا ست. بودن اين دستگاه باعث مي‌شود كه املاح به حد ۱۲۰ تا ۲۵۰ برسد كه احساس گوارابودن به فرد دست دهد. اين دستگاه‌ها املاح را به صفر نمي‌رساند و حذف املاح آب با اين دستگاه‌ها به حدي نيست كه منجر به بر هم خوردن الكتروليت بدنتان شود.
- سنگ كليه ربطي به اين دستگاه‌ها ندارد
در برخي از تبليغات دستگاه‌هاي تصفيه آب شهري ادعا شده كه اين دستگاه‌ها مانع از ابتلاي شما به سنگ كليه مي‌شوند اين در حالي است كه پزشكان معتقدند اينطور نيست. دكتر كاوه مهرآوران، فوق تخصص ارولوژي در گفت‌وگو با همشهري گفت: تحقيقاتي كه تا‌كنون روي آب انجام شده است نشان مي‌دهد كه سختي آب باعث افزايش سنگ كليه نمي‌شود بلكه بيشتر به حجم آبي بستگي دارد كه در روز مي‌نوشيد. وي عوامل سنگ‌سازي كليه را حجم مايعات كم، زندگي كم تحرك، مصرف نمك و گوشت قرمز به مقدار زياد، استفاده از ويتامين‌هاي تقويتي مثل ويتامين ث، د، كلسيم و... بدون تجويز پزشك و عوامل شغلي كه باعث كم‌تحركي مي‌شود، دانست و گفت: در كيفيت آب عوامل ميكروبي و باكتريايي كه عامل ايجاد كننده انواع بيماري‌ها‌ست، اهميت دارد.
- املاح آب براي سلامتي مفيد است
غلامرضا شقاقي، رئيس آب و فاضلاب مركز سلامت محيط و كار وزارت بهداشت نيز درباره اين نوع از تبليغات فروشندگان دستگاه‌هاي تصفيه آب گفت: تمام آب‌ها اعم از آب‌هاي سطحي و زيرزميني حاوي يون‌هايي مانند سديم، پتاسيم، كلسيم، منيزيم، سولفات، كلرور، فلورايد و برخي يون‌هاي ديگر هستند كه عمدتا ناشي از انحلال مواد معدني در آب بوده و وجود آنها درصورتي كه در محدوده مجاز باشند، براي سلامتي مفيد است.
شقاقي اظهارداشت: انتخاب نوع تصفيه آب براساس ويژگي‌هاي آن است و اين كار توسط متخصصان انجام مي‌شود و براي آب‌هايي كه در شبكه عمومي توسط شركت‌هاي آب و فاضلاب تأمين شده و توسط معاونت‌هاي بهداشتي توسط دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كشور نظارت مي‌شود، نيازي به تصفيه آب اضافي نبوده و درصورت لزوم اين كار توسط تأمين‌كنندگان آب انجام مي‌شود. مسئول كارگروه آب و فاضلاب شانزدهمين كنگره بين‌المللي ميكروب شناسي با اشاره به اينكه آب شرب تهران سالم است، مي‌گويد:
مردم فريب تبليغات تجاري دستگاه‌هاي فيلتر آب را نخورند. اسفنديار جليل‌زاده در اين‌باره گفت: در شركت آب و فاضلاب از آخرين فناوري‌هاي پيشرفته در امر كنترل بهداشت آب استفاده و وضعيت به خوبي كنترل مي‌شود و با اطلاع از اين موضوع، خيال ما بابت آب مصرفي تهران آسوده است و از نظر كيفي مشكلي در سالم بودن آب شرب شهر تهران وجود ندارد.
- حذف املاح مفيد تا ۹۰درصد
يوسفعلي پزشك، كارشناس ارشد بهداشت محيط دانشگاه علوم پزشكي مشهد كه تحقيق مفصلي روي دستگاه‌هاي تصفيه آب انجام داده در گفت‌وگو با همشهري گفت: آب سالم آبي است كه مشخصات فيزيكي، ميكروبي و شيميايي آن در حد استاندارد و مجاز باشد و نوشيدن آن در درازمدت و كوتاه‌مدت مشكلي براي بدن ايجاد نكند. براساس اين مشخصات به افراد توصيه مي‌كنيم از دستگاه تصفيه خانگي استفاده كنند. در اكثر شهر‌ها مشخصات ميكروبي آب در حد استاندارد قرار دارد. از نظر شيميايي شركت آبفاي كشوري براساس استاندارد ۱۰۵۳ ميزان املاح ضروري درون آب را كنترل مي‌كند.
اين استاندارد حد مجاز و حد مطلوب را تعيين مي‌كند. در اكثر نقاط كشور از اين نظر ما مشكلي نداريم ولي بيشترين مشكلي كه مردم از آن شكايت دارند وجود شن و ماسه، بوي ماهي و كدري آب است. وجود اين ويژگي‌هاي در آب مردم را به خريد چنين دستگاه‌هايي سوق داده است.
به گفته وي دستگاه‌هايي كه در بازار وجود دارند كه به 3فيلتره و ۵ فيلتره معروفند و تا ۹۰ درصد از املاح شيميايي آب را مانند (كلسيم، منيزيم، فلور و...) حذف مي‌كند. براساس استاندارد‌هاي موجود سختي آب بين ۱۰۰ تا ۲۰۰ بهترين و مطلوب‌ترين آب است ولي تا عدد ۵۰۰ مجاز است. بنابراين هيچ جاي اين شهر نياز به دستگاه فيلتر آب وجود ندارد.