ثبت جهاني محوطه باستاني شوش و منظر فرهنگي ميمند در كرمان تعداد آثار جهاني شده ايران را به 19اثر جهاني رساند. پايگاه اطلاع‌رساني سازمان ميراث فرهنگي نيز اعلام كرد كه اين دو پرونده با تلاش متخصصان ايراني و رياست محمدحسن طالبيان معاون ميراث فرهنگي كشور به يونسكو ارائه شد و با دفاع صورت گرفته از ثبت جهاني اين دو پرونده، يونسكو با ثبت 2اثر تاريخي ديگر از ايران در فهرست آثار جهاني موافقت كرد.
پرونده ثبت جهاني شوش براساس اطلاع خبرنگار همشهري در حدود 500صفحه تدوين شده كه مشتمل بر تصاوير و مطالعات فرهنگي و گزارش كاوش‌هاي باستان‌شناسي و موضوعات مرتبط با شهرسازي و... است. شوش يكي از مهم‌ترين محوطه‌هاي باستاني جهان است كه تلاش براي تعيين عرصه و حريم اين محوطه مهم باستاني كشور با حاشيه‌هاي بسيار همراه شد. اما همان زمان نيز محمدحسن طالبيان معاون ميراث فرهنگي كشور اعلام كرد كه شوش به اندازه‌اي اهميت دارد كه اگر پرونده آن با همان محوطه پيش از تعيين عرصه و حريم نيز به يونسكو ارسال مي‌شد احتمال ثبت جهاني آن بسيار زياد بود.
- آغاز روند ثبت جهاني
اسفندماه سال1390 بود كه مرمتگران ستون‌هاي سنگي تخت‌جمشيد براي ساماندهي محوطه باستاني شوش فراخوانده شدند تا به مرمت سنگ‌ها و ستون‌هاي سنگي پايتخت زمستاني هخامنشي‌ها بپردازند.
همان زمان نيز نخستين زمزمه‌ها از تصميم به تهيه پرونده ثبت جهاني شوش شنيده شد. محمدحسن طالبيان كه اكنون معاون ميراث فرهنگي كشور است آن‌زمان مسئول تهيه پرونده‌هاي ثبت جهاني ايران در يونسكو بود.
زمستان90 بود كه نخستين اقدام براي ساماندهي محوطه باستاني شوش انجام شد و مرمتگران تخت‌جمشيد ساماندهي ستون‌هاي كاخ بارعام آپادانا در محوطه باستاني شوش را شروع كردند.
شوش تا پيش از آغاز ساماندهي‌ها وضعيت نامناسبي به لحاظ حفاظت و صيانت نداشت و تخريب‌هاي صورت گرفته در اين محوطه نگراني‌هاي زيادي ايجاد كرده بود. اما تهيه پرونده ثبت جهاني محوطه باستاني شوش و گزارش‌هايي كه از وضعيت نامناسب حفاظت از محوطه باستاني شوش منتشر شد در تسريع پروژه ساماندهي شوش بي‌تأثير نبود.
فرهاد نظري مدير دفتر ثبت آثار تاريخي و فرهنگي كشور به همشهري مي‌گويد: ثبت جهاني شوش اقدامي سخت و آسان بود. به گفته او آسان بودن ثبت جهاني شوش از آن جهت بود كه اين محوطه باستاني كاملا شناخته شده است و حتي آنطور كه ژان پرو باستان‌شناس فرانسوي در كاوش‌هاي شهر باستاني شوش اعلام كرده بود، شوش تنها شهر مهم جهان بود.
آنطور كه نظري گفته است، سخت بودن ثبت جهاني شوش از آن جهت بود كه اين محوطه باستاني و عرصه آن تا زير خانه‌هاي مردم كشيده شده و براي ثبت جهاني نياز به همكاري جامعه محلي و ساكنان شهر باستاني شوش و سازمان‌ها و ارگان‌ها بود.
- كهن‌ترين محوطه تاريخي بشر
رئيس دفتر ثبت آثار تاريخي و فرهنگي گفت: يك اثر بايد داراي ارزش‌هاي بشري باشد تا در فهرست ميراث جهاني ثبت شود. شوش يكي از كهن‌ترين محوطه‌هاي تاريخ بشري است اما ثبت جهاني آن تنها به اين موضوع ختم نمي‌شود چون نحوه مديريت محوطه فاكتور مهمي براي ثبت است. او مي‌گويد: ممكن است يك اثر اهميت جهاني داشته باشد ولي مديريت‌پذير نباشد و يونسكو اين اثر را به ثبت نمي‌رساند. بنابراين شوش اگر ثبت شده است به 2دليل بود؛ يكي ارزش‌هاي غيرقابل اجتناب و ديگر مديريت اثر كه بايد با استانداردهاي يونسكو منطبق باشد. او گفت: براي ساماندهي و معرفي محوطه باستاني شوش تلاش‌هاي زيادي صورت گرفت و پيش‌بيني‌هاي آينده در موضوع مديريت عرصه و حريم نيز در پرونده ثبت شد و ارزياب يونسكو نيز اينها راسنجيد كه آيا تعهدات ما در قبال شوش شدني است يا خير؟ كه مجموع اين تلاش‌ها باعث شد شوش با موفقيت در فهرست آثار جهاني ثبت شود. فرهاد نظري با تأكيد دوباره به حريم ملي 700هكتاري شوش گفت: ضوابط عرصه و حريم شوش هماني است كه به يونسكو اعلام شده است. اما عرصه و حريم ناظر به 2موضوع است يكي اينكه وجود آثار كجاست و دوم اينكه نحوه مديريت چگونه مي‌تواند باشد. او گفت: ضوابط عرصه و حريم مي‌تواند تغيير كند. همانطور كه در مورد تخت‌جمشيد بارها و بارها تعيين حريم انجام شده است.
- ثبت جهاني ميمند پس از رفع نقص‌ها
ثبت جهاني منظر فرهنگي روستاي دستكند ميمند نيز نوزدهمين اثر ثبت جهاني شده ايران در فهرست ميراث جهاني يونسكو بود كه ظهر ديروز داوران يونسكو به قرار گرفتن اين پرونده در فهرست جهاني يونسكو رأي مثبت دادند. پرونده ثبت جهاني منظر فرهنگي روستاي دستكند ميمند در كرمان كه يكي از شاهكارهاي بي‌نظير در تعامل انسان و محيط پيرامون است، 2سال پيش به يونسكو ارسال شد كه به‌دليل نقص پرونده و قانع نشدن داوران به رأي مثبت به آن بار ديگر به ايران ارجاع شد و با رفع نقايص توانست نظر مثبت داوران يونسكو را جلب كند تا ديروز به‌عنوان نوزدهمين اثر تاريخي ايران به فهرست جهاني يونسكو افزوده شود. فرهاد نظري به همشهري مي‌گويد: در 2سال گذشته تلاش كرديم اثبات كنيم كه ميمند يك قلمرو فرهنگي دارد كه هسته اصلي با مناسبات و قلمرو فرهنگي آن قابل تعريف است و در جلسه ديروز داوران قانع شدند كه ميمند يك منظر فرهنگي است و به ثبت جهاني آن رأي دادند. او گفت: منظر فرهنگي ميمند به‌معناي تجربه موفق ناشي از تعامل انسان و محيط است. يك تعامل برد، برد به نفع انسان و محيط‌زيست طبيعي. محيط، شامل زمين، دام، آب و همه مزاياي طبيعت مي‌شود و تعامل انسان با محيط كه يك محصول آن شكل‌گيري آداب و رسوم و ميراث ناملموس است در منظر فرهنگي ميمند وجود داشت كه داوران يونسكو را مجاب به افزودن آن به فهرست ميراث جهاني كرد.
- تلاش‌ها به نتيجه رسيد
از زمستان90 تاكنون، تلاش‌هاي مشترك براي محوطه‌سازي در شوش، تعيين عرصه و حريم، شهرسازي اطراف اين محوطه تاريخي منطبق با موازين مدنظر يونسكو موجب شد تا پرونده ثبت جهاني شوش به نتيجه برسد و ظهر ديروز اين محوطه باستاني به‌عنوان هجدهمين اثر ثبت جهاني شده ايران به فهرست يونسكو افزوده شود. آنطور كه رئيس دفتر ثبت آثار تاريخي و فرهنگي به همشهري گفته است در پرونده ثبت جهاني شوش، ايران به يونسكو تعهد داده است كه در بازه زماني مشخص قسمت‌هايي از عرصه شوش آزادسازي شوند. فعاليت‌هاي باستان‌شناسي در شوش افزايش بيابد و فعاليت‌هاي شهري و ساخت‌سازها در حرايم نيز كنترل شوند.