به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، احمد نیک‌گفتار سرپرست فصل هفتم کاوش در شهر تاریخی بلقیس اسفراین با اعلام این خبر گفت: فصل هفتم کاوش شهر تاریخی بلقیس اسفراین به همت پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی بلقیس اسفراین به مدت 2 ماه در 2 بخش یکی درمحدوده شارستان با تاکید بر تپه منار و بخش داخل ارگ انجام شد.
او افزود: کاوش در محدوده شارستان باهدف مشخص کردن کاربری وتکمیل فضا های کاوش شده در فصل های گذشته و در بخش داخل ارگ با هدف شناخت و آگاهی از ساختار معماری داخلی ارگ و فضاهای مسکونی موجود در آن انجام شد.
نیک گفتار مهمترین کشفیات شارستان در بخش معروف به تپه منار را یک صحن بزرگ با رواق های پیرامونی با یک ورودی آجر فرش اعلام کرد که ایوان آن مزین به گچبری های از نوع برهشته بود که در نوع خود از بی نظیرترن گچ برهای دوران اسلامی در دوره ایلخانان به شمار می‌رود.
او تصریح کرد: از کشفیات دیگر در تپه منار می توان به ادامه تالار ستون دار (شبستان مسجد) ویک ساختار آبرسانی (قنات) اشاره کرد.
سرپرست فصل هفتم کاوش در شهر تاریخی بلقیس اسفراین خاطر نشان ساخت که تالار ستوندار از دوجهت شمالی و جنوبی با دیواری ضخیم احاطه شده و گستردگی آن به سمت شرقی و غربی است.
این باستان شناس با اشار به اینکه داخل این تالار 16 ستون آجری به ابعاد یک در یک متر قرار گرفته تصریح کرد که تشخیص کاربری این سازه به دلیل گستردگی، نیاز به کاوش های باستان شناسی بیشتر دارد.
به گفته وی ساختار آبرسانی (قنات) که از جبهه شرقی تالار ستوندار کشف شد یکی از کشفیات مهم در تپه منار است.
او اظهار داشت: این ساختار آبرسانی به سمت شمالی-جنوبی با تنبوشه های بزرگ (کول) به ابعاد 16 سانتی متر عرض و 5 سانتی متر ضخامت گسترش دارد.
نیک گفتار خاطر نشان ساخت که به منظور مقاوم سازی بیشتر این سازه اطراف تنبوشه ها با ملاتی از گل که بسیار سخت و محکم است پوشانده شده.
سرپرست فصل هفتم کاوش در شهر تاریخی بلقیس اسفراین افزود:برای مقاومت در مقابل فشار وارده از سطح زمین ابتدا روی کول ها را با کول های شکسته و قطعات آجر پوشانده و سپس روی آن را با یک ردیف آجر با ملات گل کار کرده‌اند.
به گفته نیک گفتار، در وسط این ساختار آبرسانی یک دریچه ای به صورت نیم دایره وجود دارد که با آجرهای به ابعاد 5*13*25 ساخته شده که محلی برای لایروبی و برداشت آب بوده است.
او با اشاره به کاربری این سازه اظهار داشت: احتمالا این ساختار در گذشته یکی از قنات های شهر کهن اسفراین به منظور تامین آب شهر محسوب می شده که در متون تاریخی به این قنات ها اشاره شده است.
این باستان شناس در گفت و گو با خبرنگار سایت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری (richt.ir)درباره مهمترین کشفیات در در داخل ارگ به یک حیاط مرکزی اشاره کرد که تمام درگاهی های منازل مسکونی که در فصل ششم بدست آمد به این فضا منتهی می شود.
به گفته وی ، در این حیاط یک ساختار آبرسانی پیچیده و منظم وجود دارد که شامل یک حوض انباربه ابعاد 270در320با ارتفاع 150 سانتی متر می شود.
نیک گفتار تصریح کرد که این حوض انبار دارای دیواری از جنس شفته آهک به ضخامت 25 سانتی متر باسطح مزین به اندود ساروج بوده که کف آن آجر فرش است.
این باستان شناس گفت : با توجه به شواهد موجود ،آب این حوض انبار از طریق یک ساختار آب رسانی از نوع تنبوشه ای که داغ هایی از تنبوشه در مسیر آب رسانی باقی مانده تهیه می شده است.
او اظهار داشت: درمورد منبع تامین آب این حوض انبار به دلیل نبود گستردگی کاوش هیچ اظهار نظری قطعی نمی توان کرد اما می توان احتمال داد آب از طریق خندق موجود دراطراف ارگ از طریق تنبوشه هایی از جنس سفال وارد یک برکه می شده و پس ازرسوب گذاری گل و لای و زلال شدن از طریق تنبوشه دیگر وارد حوض انبار می شده است.
سرپرست فصل هفتم کاوش در شهر تاریخی بلقیس اسفراین اظهار داشت: این حوض انبار علاوه بر منبع تامین آب ساکنین با توجه به قرارگرفتن در مسیر جهت وزش باد و درگاهی‌ها منازل می‌توانسته به عنوان خنک کننده منازل هم کاربری داشته باشد.
او افزود: با توجه به شواهد موجود و آثار بدست آمده اطراف حوض انبار و محوطه حیاط با آجرهای به ابعاد 5*21*21 سانتی‌متر پوشانده شده بود.
این باستان‌شناس تصریح کرد علاوه بر موارد یاد شده چند منزل مسکونی با کف گچی و کوبیده با دیوارهای از خشت با پی چینه‌ای، سنگی که با خشت‌هایی به ابعاد 5*25*25 سانتی‌متر با ملاط گل ساخته شده‌اند کشف شد که در این سازه‌ها برای اندود دیوار‌ها از گچ، کاه گل و گل اخری استفاده شده است.
کاوش باستان شناسی در شهر تاریخی بلقیس اسفراین که با مجوز رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری از تاریخ 5/2 شروع شده بود به پایان رسید.
نظر شما