كارشناسان ضمن انتقاد از سدسازي در بكرترين جنگل‌هاي كشور مي‌گويند كه ساخت سد در منطقه‌اي كه ميزان بارندگي آن 2هزار ميلي‌متر است چه توجيهي مي‌تواند داشته باشد به‌ويژه آنكه بيش از 3هزار هكتار از رويشگاه‌هاي بي‌جايگزين هيركاني را به ورطه نابودي مي‌كشاند؟
- پيشينه
سد شفارود كه در 6 كيلومتري جنوب‌غربي رضوانشهر و ۶۵ كيلومتري رشت روي رودخانه شفارود در حالِ ساخت است با استناد به تفاهمنامه مورخ 88/2/6 رئيس وقت سازمان حفاظت محيط‌زيست، وزير نيرو و وزير جهادكشاورزي در دستور كار قرار گرفت. براساس همين تفاهمنامه، شركت سهامي آب منطقه‌اي گيلان ملزم به تهيه طرح احياي منطقه براي جبران خسارت وارده به اراضي مذكور(عرصه‌هايي كه تخريب مي‌شود) شده است. درنظر گرفتن مكان مناسب براي اسكان مجدد و تعيين شغل مناسب براي ساكنان منطقه با توجه به مشاغل قبلي از ديگر ملاحظاتي است كه در احداث اين سد درنظر گرفته شده است. علاوه بر اين، هرگونه توسعه اراضي كشاورزي و تغيير كاربري اراضي جنگلي در حريم مخزن و پاياب سد ممنوع است.
- نابودي باغ‌ها و شاليكاري‌ها
دكتر هادي كيادليري، رئيس دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه آزاد واحد علوم وتحقيقات پيش از اين در گفت‌وگو با همشهري اعلام كرد كه با ساخت سد شفارود 100هكتار از جنگل‌هاي هيركاني بازمانده از دور سوم زمين‌شناسي قلع‌وقمع و 219هكتار از اراضي منطقه براي احداث درياچه، كانال‌ها، پاياب‌ها و جاده دسترسي تخريب مي‌شود.
اما مهندس فاطمه ظفرنژاد، پژوهشگر آب و توسعه پايدار در پي بازديد از منطقه و مطالعات ميداني اعلام كرده كه وسعت درياچه سد و حريم آن ٣٤٨٦ هكتار است و در واقع با ساخت سد ٣٣٦٤ هكتار جنگل هيركان نابود مي‌شود و ٦٥ هكتار عرصه‌هاي مسكوني، ١٢هكتار باغ، ١,٥هكتار شاليكاري و ٣٠ هكتار رودخانه و حريم آن قرباني اين سد مي‌شود. با وجود اين، ساخت اين سد همچنان ادامه دارد.
- اعتراض ها ادامه دارد
در آخرين اعتراضات، شماري از تشكل‌هاي مردم نهاد محيط‌زيست، انجمن‌هاي تخصصي گردشگري و دوستداران محيط‌زيست با صدور بيانيه‌اي كه نسخه‌اي از آن براي همشهري ارسال شده است نسبت به ادامه ساخت سد شفارود در جنگل‌هاي هيركاني هشدار داده‌اند. در بخش‌هايي از اين بيانيه آمده است: «بلندترين سد غلتكي ـ بتني ايران در حالي، در كمالِ شگفتي، در پرباران‌ترين استان كشور در حال ساخت است كه صدها هكتار از بهترين جنگل‌هاي باستاني هيركاني را هدف قرار داده است؛ جنگل‌هاي بسيار باارزشي كه از هيچ راهي نمي‌توان آنها را احيا كرد. متأسفانه از سال 1334تا سال 1386سالانه 3000هكتار از جنگل‌هاي شمال كشور از بين رفته‌اند كه ساخته شدن اين سد نيز به سرعت‌بخشيدن به اين فاجعه مؤثر است.
سدِ شفارود، كه در 6 كيلومتري جنوب‌غربي رضوانشهر و ۶۵ كيلومتري رشت روي رودخانه شفارود در حالِ ساخت است، حتي فاقد تأييديه ارزيابي محيط‌زيستي، يعني ابتدايي‌ترين مجوز براي شروعِ كار است؛ تأييديه‌اي كه پيشينه ساخت طرح‌هاي توسعه‌اي ناپايدار گواهند كه گرفتنش چندان سخت نيست و حتي داشتنش هم مجوزي براي اجراي چنين طرح ويرانگري نمي‌تواند باشد. اين سد روي گسل شالم ـ آستارا و همچنين شيب زياد دامنه كوه واقع شده است و به همين دليل دور از انتظار نيست اگر، گذشته از افزايش احتمال وقوع زمين‌لرزه، در آينده قربانيان انساني هم داشته باشد؛ هر چند در همين مدت نيز جان كساني را گرفته است و سببِ جابه‌جايي مردمانِ 3روستا خواهد شد كه آسيب‌هايي اجتماعي درپي دارد.
گفتني است سدسازي‌هاي غيراصولي - كه يكي از عوامل مهم بروزِ چنين رويداد دهشتناكي است - با شتابي ويرانگر در جريان است، تا آنجا كه تخمين زده مي‌شود تا 10 سال آينده فلات مركزي ايران خالي از سكنه خواهد شد كه بيانگر سياست فاجعه‌بار وزارت نيرو در حوزه آب است.»
- سدي مغاير با معيارهاي محيط زيست
عمليات اجرايي سد مخزني شفارود با استفاده از تسهيلات بين‌المللي فاينانس خارجي از نيمه‌دوم سال1392 آغاز شد. هرچند در سايت شركت سهامي آب منطقه‌اي گيلان آمده است: «با اجراي اين طرح كه از آرزوهاي ديرينه مردم و كشاورزان شاليكار غرب گيلان است، شرايط لازم جهت تأمين آب مطمئن براي بخش‌هاي كشاورزي، شرب، صنعت و محيط‌زيست فراهم مي‌گردد.» اما صاحب‌نظران حوزه آب، منابع طبيعي و محيط‌زيست كشور با اعلام اينكه ساخت سد شفارود هيچ توجيه علمي و فني ندارد ساخت اين سد را مغاير با معيارهاي محيط‌زيستي و فاجعه‌اي براي رويشگاه‌هاي هيركاني اعلام كرده‌اند.