كاشت چمن در محيط‌هاي شهري باعث كاهش آلودگي و گرد وغبار هوا، آراستگي شهري و زيبايي بصري مي‌شود. ضمن اينكه رنگ سبز آن نيز در روحيه انسان تأثير مثبتي به‌وجود مي‌آورد. شايد نيازمند بودن چمن به آب كافي يكي از مهم‌ترين ضعف‌هاي اين گياه نشاط‌آور به‌شمار بيايد اما راهكارهاي مناسبي براي آبياري چمن با آب غيرشرب در محيط‌هاي شهري نيز وجود دارد. در اين صفحه با مراحل مختلف كاشت، نگهداشت و مراقبت از چمن به كمك كارشناس مهمان ما آشنا خواهيد شد.
- كي چمن بكاريم؟
يك اصل كلي درباره كاشت چمن وجود دارد؛ اينكه بهترين زمان چمن‌كاري به ماه‌هاي گرم سال بازمي‌گردد. هر چه هوا گرم‌تر باشد، زمينه براي رشد اوليه بذر چمن مناسب‌تر خواهد بود. در بيشتر استان‌هاي كشورمان چمن‌كاري از اواخر ارديبهشت تا اواخر تابستان ادامه دارد. اما اگر زمان كافي در اختيار داريد، بهترين ماه كاشت چمن در بيشتر استان‌ها، شهريورماه است. هواي گرم باعث مي‌شود كه رشد بذر با سرعت انجام شود و خطري متوجه چمن تازه رشدكرده نباشد.
- كجا بكاريم؟
تقريبا هر كجا كه خاك مناسبي وجود داشته باشد مي‌توان چمن كاشت. هرچه زميني كه براي كاشت چمن انتخاب كرده‌ايد صاف‌تر باشد، كار رشد و محافظت از چمن‌ها نيز آسان‌تر خواهد بود. اگر در خانه باغچه كوچكي داريد حتي مي‌توانيد تنها چند مترمربع از آن را به كاشت چمن اختصاص بدهيد و در بقيه فضاها نيز از ديگر گونه‌هاي گياهي بهره ببريد. خاك‌هاي معمول در شهرهاي كشورمان براي رشد چمن مناسب به‌نظر مي‌رسد.
- چه نوع چمني بكاريم؟
در كشور ما تنوع بذر چمن باعث مي‌شود تا انتخاب‌هاي متفاوتي داشته باشيد. اگر در استان سردسير زندگي مي‌كنيد مي‌توانيد از بذرهاي ويژه اين نوع آب و هوا استفاده كنيد. همچنين بذرهاي مخصوص آب‌وهواي گرمسيري نيز وجود دارد كه در اين نوع شرايط هوايي بهتر رشد مي‌كند اما در شهرهايي مانند تهران كه آب‌وهوايي نسبتا گرم و خشك دارند، كاشت چمن اسپرت هلندي بارون بورگ يا گاتور دانماركي خيلي خوب جواب مي‌دهد. بذر چمن فرانكي‌نيا هم به‌دليل اينكه نسبت به كم‌آبي مقاوم است پيشنهاد مناسبي به‌نظر مي‌رسد. چمن چهاربذر هم از ديگر انواع بذر است كه در بازار ايران به‌راحتي پيدا مي‌شود. نكته مهم درباره چمن اسپرت بارون بورگ هلندي اين است كه بذر آن پس از رشد به‌دليل مقاومت بالا در برابر پاخور بودن خيلي سخت از بين مي‌رود، براي زمين بازي كودكان يا معابري كه تردد بالايي دارد مي‌تواند گزينه مناسبي باشد.
- چطور چمن بكاريم؟
براي كاشت چمن نياز به زمين و خاك مناسب داريد. از آنجا كه رشد چمن در زمين معمولي صورت نمي‌گيرد بايد خاك را براي كاشت بذر چمن آماده كنيد. خاك چمن نه خيلي سنگين و نه خيلي سبك است. اگر در خانه‌تان باغچه داريد كافي است كه يك‌بار خاك را بيل بزنيد و بگذاريد كلوخ‌ها كمي هوا بخورند. 3-2 روز بعد كلوخ‌ها را خرد كرده و به يك خاك ريز يكدست تبديل كنيد. در اين مرحله مي‌توانيد سنگ‌هاي بزرگ يا كلوخ‌هاي سفت را نيز از خاك مورد نظر جدا كنيد. حالا يك خاك يكدست و نرم داريد كه براي كاشت چمن مناسب‌سازي شده است. دقت داشته باشيد كه زمين چمن به هيچ وجه پستي، بلندي و يا گودي نداشته باشد چرا كه در اين صورت براي آبياري بذر چمن كاشته شده با مشكل مواجه خواهيد شد. حالا نوبت آن است كه بذر چمن را روي خاك بكاريد. اگر با دست اين كار را انجام مي‌دهيد دقت داشته باشيد كه بذرهاي چمن به‌صورت متوازن و يكنواخت در همه جاي خاك آماده شده پخش شود تا در نهايت يك چمن يكدست در باغچه شما رشد كند، سپس به كمك يك شن كش كمي سطح خاك كشت شده را زير و رو كنيد، به‌طوري كه فقط چند ميلي‌متر خاك روي بذرها را بپوشاند و بذر چمن با سطح خاك مخلوط شود، سپس روي آن حدود يك سانتي متر كود پوسيده دامي سرند شده يا خاك برگ سرند شده بپاشيد تا روي بذرها را به خوبي بپوشاند. هنگامي كه داريد روي چمن‌ها كود يا خاك مي‌پاشيد دقت كنيد كه در اين امر، زياده‌روي نكنيد چرا كه اگر بذر مدت زيادي زير خاك باقي بماند رشد آن با كندي همراه مي‌شود و حتي امكان عدم‌سبز شدن آن هم وجود خواهد داشت. از زمان كاشت تا زمان سبز شدن، حساس‌ترين دوره رشد چمن‌ها سپري مي‌شود و بايد در اين مدت زمان، دقت خاصي در آبياري خاك چمن داشته باشيد. كار آبياري چمن كاشته شده هر روز بايد صورت گيرد. اگر هوا گرم باشد در اين مرحله نياز است كه روزانه ۲ تا ۳ مرتبه آبياري صورت گيرد. هنگام آبياري نيز از سري آبپاش ويژه كه آب را به‌صورت پودري به سطح خاك مي‌پاشد استفاده كنيد. اين كار باعث مي‌شود كه آب به‌صورت قطره‌هاي باراني روي خاك بنشيند و از شستن سطح خاك يا غرق آب شدن آن جلوگيري كند. سبز شدن و روييدن چمن نيز حدود 72ساعت زمان مي‌برد.
- چطور آبياري كنيم؟
آبياري چمن بستگي فراواني به اقليم آب‌وهوايي، نوع خاك، ميزان بارندگي، حرارت محيط، نوع چمن و رطوبت هواي هر شهر دارد. آبياري چمن‌ها در شهرهاي گرمسيري معمولا هر روز اتفاق مي‌افتد اما در شهرهاي سردسيري حتي آبياري هفتگي نيز كافي خواهد بود. در شهرهايي كه آب وهوايي نزديك به تهران دارند، آبياري چمن بايد روزي يك‌بار انجام شود. آبياري بموقع و روزانه چمن‌ها باعث شادابي و طراوت چمن و افزايش عمر مفيد آن خواهد شد. فراموش نكنيد بهترين زمان آبياري چمن، به‌ويژه در مناطق گرمسيري پيش از طلوع يا پس از غروب آفتاب است. وقتي خورشيد بالا مي‌آيد، سطح برگ باز مي‌شود و تبخير بيشتري صورت مي‌گيرد. اگر در اين زمان آبياري انجام شود به‌دليل تعرق بالا، چمن به‌تدريج رنگ سبز خود را از دست داده و زرد مي‌شود. در روزهاي سرد سال نيز آبياري سطح چمن معمولا هفته‌اي يك‌بار انجام مي‌شود. نكته مهم اينكه در همه فصول، به‌ويژه در ماه‌هاي سرد سال به چمن آنقدر آب ندهيد تا اصطلاحا «غرق آب» شود چرا كه در اين صورت، اكسيژن كافي به چمن نمي‌رسد و رنگ آن به زردي خواهد زد. اين خطر در زمستان جدي‌تر است چرا كه با يخ زدن آب، احتمال مرگ چمن‌ها نيز وجود دارد.
- چطوري و كي كود بدهيم؟
مرحله اول كوددهي، همان هنگام كاشت بذر است كه معمولا يك لايه از كود مناسب روي بذر را مي‌پوشاند تا به رشد بهنگام آن كمك كند. پس از رشد بذر نيز مي‌توان از كودهاي مخصوص مانند «ميل اسپرينگ» هلندي يا كودهاي سفيد اوره‌اي استفاده كرد. خيلي از شهروندان از كودهاي دامي به‌عنوان كود اصلي براي تقويت چمن‌ها استفاده مي‌كنند اما به‌خاطر داشته باشيد كه كودهاي حيواني باعث رشد آفاتي مانند پشه، شته، كنه و ديگر حشرات مضر خواهد شد. بهترين زمان كوددهي، در فصل سرد سال است كه بايد 2بار انجام شود. روش صحيح كوددهي هم اين است كه با دست به سطح چمن به‌صورت متوازن پاشيده شود. پس از كوددهي هم مي‌توانيد يك‌بار سطح چمن را آبياري كنيد.
- نوع كم‌مصرف را انتخاب كنيد
محبوب مختاري، كارشناس كشاورزي و فضاي سبز، طي 22سالي كه در اين رشته فعاليت كرده تجربه گرانبهايي اندوخته است. او به همه شهروندان توصيه مي‌كند كه هنگام خريد و انتخاب نوع چمن، از انواع چمن‌هايي كه مقاوم در برابر كم‌آبي هستند استفاده كنند. مختاري معتقد است كه كاشت و نگهداري از چمن مي‌تواند به‌عنوان يك سرگرمي و فعاليت مناسب براي افراد مسن تلقي شود.
- چطوري و كي چمن را بزنيم؟
عمر چمن درصورت نگهداشت صحيح بين 14تا 20سال است. يكي از بهترين راه‌هاي نگهداري صحيح چمن، كوتاه كردن آن در زمان مناسب است. چمن هميشه بايد حالت نرم داشته باشد و حالت 5 برگي خود را نگه دارد و به‌اصطلاح «رزت» باشد. وقتي اندازه چمن بين 5تا 7سانتي‌متر رسيد زمان كوتاه كردن آن فرارسيده است. اگر چمن به موقع كوتاه نشود، ساقه چمن جاي برگ‌ها را مي‌گيرد و تبديل به يك گياه زبر مي‌شود. اگر مي‌خواهيد چمن را كوتاه كنيد در جاهايي كه فضا كوچك است از قيچي‌هاي مخصوص «ترون زن» استفاده كنيد. براي چمن زني در فضاي وسيع نيز از چمن زن‌هاي موتوري يا كششي مي‌توانيد بهره ببريد. كار غلتك‌زني چمن هم پس از فصل سرد سال انجام مي‌شود چرا كه سرماي زياد باعث بالا آمدن چمن خاك شده و ريشه‌هاي آن را از خاك جدا مي‌كند. غلتك‌زدن باعث مي‌شود كه دوباره ريشه با سطح خاك زيرين تماس پيدا كند و حالت چمن تثبيت شود.