مروري بر آمار و ارقام سازمان پزشكي قانوني، نگراني‌ها در اين زمينه را افزايش مي‌دهد. براساس آمار، 44درصد متوفيان حوادث رانندگي، عابران پياده هستند كه بسياري از آنها به‌دليل بي‌توجهي به مقررات جان خود را از دست داده‌اند و در بين استان‌هاي كشور، تهران در اين زمينه ركورددار است. اينجا مي‌توانيد با مهم‌ترين تخلفات عابران‌پياده و قوانين مربوط به تردد عابران در شهر بيشتر آشنا شويد.
- تخلف اول
بي‌توجهي به خط‌كشي عابران
نوع تخلف: از موارد تخلف عابران، ناديده گرفتن محل‌هاي خط‌كشي است كه به وفور در معابر عمومي ديده مي‌شود. بسياري از عابران بدون توجه به محل‌هاي خط‌كشي، صرفا به‌خاطر عجله‌اي كه براي عبور از خيابان دارند، مقررات را زير پا گذاشته و از محلي غير از محل تعيين‌شده عبور مي‌كنند كه از نقطه‌نظر كارشناسان ترافيك جلوه بارز رفتارهاي غلط ترافيكي بين مردم محسوب مي‌شود. گرچه قانون راهنمايي و رانندگي جريمه‌اي را براي آن پيش‌بيني كرده و اين موضوع، مي‌تواند به‌عنوان يك عامل بازدارنده در اصلاح رفتار شهروند متخلف مؤثر باشد اما با اين حال به موازات جريمه و ديگر اقدامات بازدارنده، بايد آموزش‌هايي نيز ارائه شود تا رعايت مقررات در عابران پياده نهادينه شود.
چه بايد كرد: بايد كمي زحمت كشيد و در هر خيابان براي عبور از عرض آن، به گذرگاه عابرپياده رفت. خط‌كشي اين گذرگاه‌ها در بعضي معابر تهران به‌تازگي تغيير كرده و به جاي خطوط نردباني، از ۲ خط موازي استفاده شده تا در زمان بارش برف و باران، زير پاي عابران لغزنده نباشد. همچنين خوبي استفاده از خط‌كشي عابرپياده، وجود جان‌پناه‌هايي است كه در بسياري از خيابان‌هاي بزرگ وجود دارد.
- تخلف دوم
استفاده نكردن از پل عابر پياده
نوع تخلف: يكي ديگر از موارد تخلف عابر، عبور آنها از عرض خيابان با وجود پل عابر پياده است كه مطابق قانون راهنمايي و رانندگي، متخلفان مشمول جريمه مي‌شوند. مردم زيادي هستند كه حتي به‌رغم مكانيزه بودن پل‌هاي عابر پياده و راحتي استفاده از آن، ترجيح مي‌دهند از عرض خيابان استفاده كرده و به اين ترتيب مشكلاتي را براي خود و رانندگان به‌وجود مي‌آورند. زماني كه پل‌هاي عابرپياده به شكل امروزي مكانيزه نبودند، افراد مسن پا درد را بهانه مي‌كردند و سعي مي‌كردند به جاي پل، از عرض خيابان عبور كنند. در حال حاضر هم كه اغلب پل‌ها مكانيزه هستند، باز رفتار مشابهي نه‌تنها بين افراد مسن بلكه جوان‌ترها هم ديده مي‌شود. استفاده نكردن از زيرگذرها هم در همين حوزه قرار مي‌گيرد.
چه بايد كرد: چند قدم پياده‌روي و رسيدن به يك پل عابرپياده، هم براي سلامتي‌تان مفيد است و هم شما را از احتمال وقوع يك حادثه دردسرساز دور مي‌كند. هرچقدر هم شما در عبور از عرض يك بزرگراه يا خيابان بزرگ دقت كنيد باز هم ممكن است برخي رانندگان خودروهاي عبوري، سرعت مجاز را رعايت نكنند. مسير رفت‌وآمد را طوري تنظيم كنيد كه حتما از پل‌هاي عابر و زيرگذرها براي عبور از عرض معابر شهري استفاده كنيد.
- تخلف سوم
بي‌توجهي به چراغ قرمز خيابان
نوع تخلف: برخي مردم بدون توجه به چراغ قرمز اقدام به عبور از خيابان مي‌كنند و علاوه بر اينكه در تردد منظم خودروها اختلال به‌وجود مي‌آورند، ممكن است دچار حادثه نيز شوند. اين افراد كه اغلب براي توجيه رفتار غلط خود، موضوع عجله و محدوديت زماني براي حضور در محل كار يا تحصيل را بهانه مي‌كنند، از نظر كارشناسان ترافيك، متخلف‌ترين عابران پياده بوده و علاوه بر اينكه باعث اتلاف بخشي از زمان تعيين شده براي تردد خودروها از تقاطع‌ها مي‌شوند و گاه ترافيك سنگيني ايجاد مي‌كنند، به بروز حوادث ترافيكي نيز دامن مي‌زنند. درحالي‌كه اگر تنها هنگام سبز بودن چراغ از عرض خيابان عبور كنند، هم نظم بيشتري در تردد خودروها به‌وجود مي‌آيد و هم از بروز حوادث جلوگيري مي‌شود.
چه بايد كرد: صبر، گمشده امروز بسياري از شهرنشين‌هاست. عجله و شتاب نخستين دليل بي‌توجهي به چراغ قرمز از سوي عابران پياده است كه جزو تخلف‌هاي حادثه‌ساز محسوب مي‌شود. البته قانون براي آن هم جريمه پيش‌بيني كرده، هرچند اين قانون چندان اجرا نمي‌شود. اگر منتظر سبز شدن چراغ عابرپياده بمانيد، هم جانتان را از خطر سوانح رانندگي حفظ مي‌كنيد، هم يك شهروند قانونمدار خواهيد بود.
- تخلف چهارم
ورود ناگهاني به سطح سواره‌رو
نوع تخلف: شايد يكي از پرخطرترين موارد تخلف عابران پياده، پريدن و ورود ناگهاني به سطح سواره‌رو باشد كه همواره وحشتناك‌ترين تصادف‌ها را به‌دنبال داشته است. گرچه در داخل شهر براي جلوگيري از حوادث ترافيكي نرده‌هايي تعبيه شده و اين اطمينان را به‌وجود مي‌آورد كه عابر پياده از محدوده فوق تردد نكند اما برخي عابران‌پياده از موانع فيزيكي ايجاد شده هم عبور مي‌كنند. به گفته كارشناسان راهنمايي و رانندگي، حوادث ترافيكي كه به واسطه ورود ناگهاني به سطح سواره‌رو به وقوع مي‌پيوندد، نسبت به ديگر موارد تخلف شديدتر بوده و اغلب به مرگ عابر مي‌انجامد. سالانه موارد زيادي از مرگ عابران پياده‌اي گزارش مي‌شود كه با ورود ناگهاني به سطح سواره مرگ خود را رقم مي‌زنند.
چه بايد كرد: اگر بي‌محابا وارد معبر شهري شويد و تصادف كنيد، قانون بدون هيچ تعارفي شما را مقصر خواهد دانست. خطرناك‌ترين كار ممكن پريدن از روي نرده‌هاي وسط بزرگراه‌ها، خطوط ويژه اتوبوس‌ها و اطراف چهارراه‌هاي اصلي شهر است. با اين كار، اگر حادثه‌اي هم رخ ندهد، باعث ايجاد بي‌نظمي در تردد خودروها و در نهايت ايجاد ترافيك مي‌شويد. عجله نكنيد و خودتان را به گذرگاه‌هاي مخصوص عابران برسانيد.
- ديگر خودرو ۱۰۰ درصد مقصر نيست
سال‌هاست كه مردم تصور مي‌كنند كه در صورت تصادف يك خودرو با عابرپياده، اتومبيل ۱۰۰ درصد مقصر خواهد بود. اما اين طور نيست! برابر ماده ۲۱۵ آيين‌نامه راهنمايي و رانندگي، در صورتي كه عابرپياده با وسيله نقليه‌اي برخورد كند كارشناسان رسمي دادگستري مي‌توانند عابرپياده را در تصادف مقصر قلمداد كنند. ماده ۲۱۵ داراي ۹ بند است:
ماده 215- پيادگان موظفند كه:
۱- در محل‌هايي كه پياده‌رو وجود دارد از سطح سواره‌رو استفاده نكنند.
۲- در محل‌هايي كه پياده‌رو وجود ندارد يا غيرقابل تردد است بايد از منتهي‌اليه سمت چپ سواره‌رو و عكس جهت حركت وسايل نقليه عبور كنند.
۳- براي گذشتن از عرض راه، تنها از گذرگاه پياده، پل هوايي و گذرگاه زيرزمينـي مجازند عبور كنند.
۴- از دويدن، پريدن و ورود ناگهاني به سطح سواره‌رو خودداري كـرده و مراقـب حركـت وسـايل نقليه باشند.
۵- از حصار آزادراه نگذرند و در بزرگراه‌ها و خيابان‌ها از لابـه‌لاي درختـان و گـل‌بوتـه‌هاي حاشيه و ميانه راه عبور نكنند.
۶- در تقاطع با روشن شدن چراغ سبز مقابل خود (چراغ عـابر) حركـت كننـد.
۷- از موانع و خط‌كشي خطوط ويژه، سواره‌رو خيابان‌ها و ميدان‌ها عبور نكنند.
۸- در بزرگراه‌ها و خيابان‌هاي اصلي، از خارج گذرگاه تعيين شده عبور نكنند.
۹- در سواره‌روي خيابان، براي سوار شدن به وسيله نقليه و همچنين صحبت كردن يا خريد و فروش با راننده يا سرنشينان وسايل نقليه، توقف نكنند.
- قانوني كه حدود نيم‌قرن اجرا نشده
درباره تاريخچه قوانين راهنمايي و رانندگي براي عابران
مروري بر قوانين جريمه عابر پياده، نشان مي‌دهد اين قوانين سابقه 44ساله داشته و به‌رغم پيشينه طولاني در تدوين، هنوز صورت اجرايي به‌خود نگرفته است. در ماده ۸ قانون نحوه رسيدگي به تخلفات و اخذ جرايم رانندگي مصوب سال ۱۳۵۰ آمده است: درصورتي كه عابرپياده در عبور از سواره‌رو و معابر و خيابان‌ها، جز از نقاطي كه خط‌كشي شده و مخصوص عبور عابرپياده است (محل مجاز)، از محل ديگري (محل‌هاي‌غيرمجاز) عبور كند، متخلف شناخته مي‌شود و مكلف به پرداخت جريمه مقرر در آيين‌نامه است و درصورتي كه در اين قبيل نقاط غيرمجاز، وسيله نقليه موتوري با عابر پياده تصادف كند، راننده وسيله نقليه در صورتي كه تمامي مقررات راهنمايي و رانندگي را رعايت كرده باشد، مسئول شناخته نمي‌شود.
علاوه بر اين، در ماده ٣٣٣ قانون مجازات‌هاي اسلامي هم گفته شده اگر خودرويي با سرعت مطمئن در شهر حركت كند و نقص فني هم نداشته باشد و با عابر پياده‌اي در محل غيرخط‌كشي شده برخورد كند، عابر مقصر شناخته مي‌شود. بنابراين چنان‌كه معابر تردد عابران پياده در سطح خيابان‌ها و بزرگراه‌هاي شهر مطابق قواعد و اصول شهرسازي طراحي و ساخته شده و عابران بتوانند با تردد در آن به نقاط مختلف شهر و مقاصد مورد نظر خود دسترسي داشته باشند و نيازي به عبور از سطح معابر خودرو نباشد، اگر عابري بدون توجه به قوانين و مقررات راهنمايي و رانندگي در سطح خيابان تردد كند يا از محل‌هاي ويژه عبور عابران پياده استفاده نكند و باعث بروز حادثه‌اي شود، در اين حالت عابر پياده با اين تخلف ضمن تجاوز به حقوق رانندگان، زمينه بي‌نظمي را در شهر فراهم كرده و ضرورت دارد برخورد قانوني با او صورت گيرد. بازخواني قوانين مربوط به تخلف و جريمه عابر پياده نشان مي‌دهد طي حدود نيم‌قرن قوانيني به شكل‌هاي مختلف در اين خصوص تدوين شده اما مسئله‌اي كه وجود دارد، اجرايي شدن قوانين مربوطه با ابزارهاي بازدارنده است تا پليس بتواند عابران پياده را ملزم به رعايت قوانين و مقررات كند.
- بيشترين قربانيان تصادف‌ها
براساس آمار و ارقام سازمان پزشكي قانوني، بيشترين گروه سني كه قرباني تصادفات عابران پياده شده‌اند، ۵۰ ساله‌ها به بالا هستند. مطابق همين آمار، گروه سني ديگر كه بيشترين فراواني مرگ‌ومير ناشي از تصادفات عابرپياده را به‌خود اختصاص مي‌دهند كودكان ۱۰ سال و كمتر هستند. در اين ارتباط علل فوت نيز جالب توجه بوده است، بيشترين علت مرگ عابران‌پياده ضربه به سر با حدود ۱۵درصد، شكستگي‌هاي متعدد با ۲۴درصد و پس از آن خونريزي با حدود ۱۰درصد گزارش شده است. ناگفته نماند كه در حوادث ترافيكي واقع شده، خودروي سواري با بيشترين دامنه فراواني رتبه اول در تصادف عابران پياده را نسبت به ديگر وسايل نقليه به‌خود اختصاص داده است و بعد از آن وانت‌بارها و موتورسيكلت‌ها قرار دارند.
- سنگاپور؛زندان در انتظار عابران متخلف
در كشور كوچكي همچون سنگاپور برخورد با عابران پياده متخلف با جديت خاص از سوي پليس اين كشور پيگيري مي‌شود. بسياري از مردم اين موضوع ساده را به خوبي مي‌دانند كه براي حفظ جانشان هم كه شده، بايد به قوانين ترافيكي احترام بگذارند. با اين حال قانون براي برخوردي جدي با متخلفان برنامه‌هاي خاصي دارد كه در چارچوب قوانين و آيين‌نامه‌هايي شكل گرفته است. در سنگاپور هر عابر پياده‌اي كه از محل‌هاي تعيين شده (مانند خط‌كشي عابر پياده يا پل‌هاي هوايي مخصوص) عبور نكند، ۲۰ دلار سنگاپور (معادل تقريبي ۱۶ دلار) جريمه خواهد شد البته قوانين بسيار سختگيرانه ديگري نيز در اين خصوص وجود دارد كه طبق آن، يك عابر متخلف را مي‌تواند به ۳ماه زندان محكوم كند. بنابراين به‌نظر مي‌رسد در سنگاپور با خاطيان قوانين راهنمايي و رانندگي برخوردي بسيار جدي صورت مي‌گيرد كه اين برخورد‌ها، بيشتر جنبه بازدارنده دارند. عابران متخلف درصورت همراه نداشتن پول نقد يا كارت اعتباري يا هر كارتي كه بتوانند آن را گرو بگذارند، به‌صورت موقت زنداني مي‌شوند تا پول لازم براي پرداخت جريمه را فراهم كنند.