گرچه سالهاست تهيهكننده سينما هستم، ولي هنوز به شيوه دوران روزنامهنگاريام كنجكاويام نسبت به زندگي مردم را حفظ كردهام. از جنوب شهر تا مناطق مرفهنشين شمالشهر و غرب و شرق تهران را رصد ميكنم. مشاهدات عينيام از تأثير مشكلات اقتصادي بر مسائل اخلاقي جامعه حكايت دارد. نميتوان از جامعهاي كه بهشدت درگير مشكلات معيشتي است، خيلي انتظار رعايت اصول اخلاقي را داشت. البته كه بخش قابلتوجهي از آنچه در جامعهمان اخلاق ميناميم منبعث از اعتقادات ديني است، ولي گاهي فشارهاي اقتصادي موجب خدشهدار شدن برخي از اصول اخلاقياي ميشود كه دين ما بر رعايتش تأكيد دارد.
سالها پيش كيانوش عياري فيلمي را كارگرداني كرد بهنام «سفره ايراني» كه مضموني هشداردهنده داشت. فيلم ماجراي يك 1000توماني قلابي بود كه در سراسر ايران ميچرخيد، ولي هيچكس سعي نميكرد آنرا از دور خارج كند. اسكناس دست هرفردي ميافتاد تلاش ميكرد آنرا اصطلاحا به نفر بعدي بيندازد. الان مشكلات اقتصادي جامعه ما به ايجاد مشكلات اخلاقياي منتهي شده كه ميتوان گفت فيلم عياري بهشدت مصداق پيدا كرده است. درواقع پيشبيني يك هنرمند متأسفانه به حقيقت پيوسته است. مردم از سويي درگير مشكلات معيشتي هستند و از سوي ديگر انتشار اخبار حاكي از اختلاسهاي چند هزار ميلياردي اثرات منفياي بر جامعه ميگذارد و بهنوعي ميتوان گفت اخلاق جامعه را متزلزل ميكند.
به همين دليل وقتي ميخواهيم از صفات پسنديدهاي چون دست افتاده را گرفتن سخن بگوييم در بسياري از موارد از افعال ماضي استفاده ميكنيم. البته همين الان هم خيليها هستند كه اخلاق را رعايت ميكنند. بسياري از افراد جامعهمان با وجود مشكلات اقتصادي، شرافتمندانه زندگي ميكنند و حقوق كسي را پايمال نميكنند. هرچند از سوي ديگر بسيارند افرادي كه بهراحتي حق را ناحق ميكنند و وقتي معترضشان ميشوي به مشكلات اقتصادي جامعه و اختلاس ميلياردي فلان فرد اشاره ميكنند.
براي حل مشكلات از سويي بايد تلاش جدي براي رفع معضلات اقتصادي جامعه صورت گيرد و از سوي ديگر رسانهها بايد با نقد اجتماعي فرهنگسازي كنند و بر رعايت اخلاق تأكيد ورزند. همكاران سينماگر من در اين زمينه وظيفه دشواري برعهده دارند. سينما بهعنوان يك رسانه ميتواند در اين زمينه تأثيرگذار باشد. درست است كه سينماي ايران درگير مشكلات جدي است و به تعبيري ميتوان گفت سينماي اين سرزمين همچنان مظلوم و مهجور واقع ميشود، ولي حتي اين شرايط هم باعث نميشود اهالي سينما نسبت به انعكاس مشكلات اجتماعي بيتفاوت و بيتوجه باشند.
طبيعتا سينماي خنثي و بيدرد كه توجهي به جامعه پيراموني خود ندارد يا در مواردي تصويري معكوس و وارونه از اجتماع ارائه ميدهد، نميتواند به رسالت خود بهعنوان رسانهاي مؤثر عمل كند.رسانههايي چون تلويزيون نيز در اين زمينه ميتوانند بسيار تأثيرگذار باشند و همچنين مطبوعات كه با جسارت و پويايي بايد به طرح مسائل اجتماعي بپردازند. به گمان من براي تغيير شرايط هم دولت بايد با تمام وجود تلاش كند و هم اينكه همه ما در هر شغل و موقعيتي كه قرار داريم با احساس مسئوليت اجتماعي گامبرداريم. آن وقت در حكايتهاي اخلاقي جاي فعل ماضي، بيشتر از ماضي استمراري استفاده ميكنيم.
- رئيس شورايعالي تهيهكنندگان سينماي ايران