تاریخ انتشار: ۱۹ مرداد ۱۳۹۴ - ۰۷:۳۷

مریم مرتضوی: نام فقه شیعه و تبلیغ اسلام با نام مبارک امام جعفر صادق(ع) گره خورده است.

دليلش را بايد در شيوه تبليغي و سبك زندگي آن حضرت جست‌وجو كنيد. حضور چهره‌هاي مختلف‌ ‌در ميان هزاران شاگرد در كلاس درس آن حضرت، نشان‌دهنده علم و درايت گسترده‌اي است كه باعث شد نه‌تنها دشمنان آن حضرت در كلاس درسش زانو بزنند بلكه شاگرداني مانند ابوحنيفه اعتراف كنند كه «دانشمندي مانند جعفر‌بن‌محمد(ع) نديده‌ايم» يا مانند جابر بن حيان تحولي در علم به‌وجود بياورند كه سابقه‌اي نداشته باشد. براي شناختن شخصيت و شيوه‌هاي تبليغي صادق آل محمد عليه‌السلام با استادان و مبلغان بسياري مي‌توان صحبت كرد. ما در اين ميان، به سراغ حجت‌الاسلام والمسلمين سهيل اسعد رفتيم؛ مستبصري آرژانتيني كه به تنهايي به اندازه چندين مؤسسه تبليغي در سرتاسر جهان فعاليت دارد، با شيوه‌هاي تبليغي و آموزه‌هاي امام جعفر صادق(ع) به خوبي آشناست و مي‌تواند جزئيات دقيقي درباره شيوه‌هاي تبليغي و فقهي در مكتب امام صادق(ع) برايمان بگويد. البته اگر برنامه جهانشهري‌ها را ديده باشيد حتما چهره سهيل اسعد را هم يادتان مي‌آيد. اجراكننده توانمندي كه «ادگارد ‌روبين» نام دارد و حالا بيشتر افراد او را با نام اسلامي‌اش «سهيل اسعد» مي‌شناسند. حقيقت اين است كه زندگي چهل ساله فرصت مغتنمي برايش بوده تا هم خودش با سبك زندگي اسلامي آشنا شود و هم بيشتر از يكصد نفر را تا تشرف به مذهب شيعه همراهي كند. سفرهاي تبليغي به كشورهاي ديگر، راه‌اندازي بيشتر از 20مركز اسلامي در كشورهاي غربي، سخنراني و تدريس در دانشگاه‌ها، مدارس، مراكز علمي و كليساها و شركت در كنفرانس‌ها و مجامع ديني و تقريب مذاهب و تهيه و تدوين فيلم‌هايي از وضعيت مسلمانان در كشورهاي گوناگون از جمله فعاليت‌هاي اواست.

  • مسافري از آرژانتين

پدر و مادرش اصالتا لبناني بودند و در دوران جواني به كشور آرژانتين مهاجرت كردند. اينطور بود كه سهيل اسعد هم در سال1971 ميلادي برابر با 1350هجري شمسي در آرژانتين به دنيا آمد. خانواده آنها از نسل‌‌هاي قبل مذهب شيعه جعفري داشتند. سهيل اسعد كه آن روزها با نام «ادگارد روبين» در بين مردم شناخته مي‌شد در اين‌باره توضيح مي‌دهد: «در آن دوران، سال‌ها زندگي در كشور آرژانتين باعث شده بود كه آداب و مراسم دين اسلام را از ياد ببريم و در واقع تنها عنوان شيعه را داشتيم و آنطور كه بايد با امامان معصوم عليهم‌السلام آشنايي نداشتيم».

دور بودن از باورها و اعتقادات شيعي باعث شد كه اسعد در دوران كودكي و نوجواني در مدرسه‌هاي غيراسلامي درس بخواند و در فضايي كاملا مسيحي و دور از تربيت‌هاي شيعي رشد كند. مي‌گويد: «حتي در دوران كودكي من در كشور آرژانتين مسجد و پايگاهي براي برگزاري آداب اسلامي وجود نداشت و عنوان شيعه جعفري و نام مبارك امام‌صادق(ع) براي من ناشناخته بود و اصلا نمي‌دانستم چرا نام شيعه با نام مبارك آن حضرت گره خورده است. پدرم و مادرم هم در آن زمان در محل‌هايي مشغول به‌كار بودند كه همه مردم غيرمسلمان و بيشتر مسيحي بودند و به همين دليل از دين اسلام دور شده و به مسائل ديني آنطور كه بايد، اهميت نمي‌دادند. به اين ترتيب فقط اسم ما مسلمان بود و سبك زندگي ما غيراسلامي و غيرشيعي بود. در عين حال فعاليت‌هاي تبليغي درباره دين مبين اسلام و مذهب شيعه هم به هيچ وجه در كشور آرژانتين انجام نمي‌شد تا خانواده‌هايي كه مسلمان بودند بتوانند آداب اسلامي را بشناسند و اجرا كنند».

  • انقلاب اسلامي و گسترش مذهب شيعه جعفري

بازگشت دوباره سهيل اسعد به مذهب شيعه به دوران پيروزي انقلاب اسلامي در كشور ما مربوط است. خودش مي‌گويد: «وقتي كشورهاي دنيا عليه كشور ايران متحد شده بودند تا نظام جمهوري اسلامي را براندازند و نام مذهب شيعه را از بين ببرند، آيه شريفه «و مكروا و مكر‌الله و‌الله خير الماكرين» يك‌بار ديگر در سطح جهان طنين‌انداز شد و دشمني غيرشيعيان عليه شيعيان به‌خودشان برگشت و باعث شد پرتوهاي مذهب شيعه جعفري از ايران اسلامي به كشورهاي ديگر و از جمله آرژانتين هم برسد. به اين صورت روحانيوني از ايران به كشور ما آمدند. اين روحانيون با شيعيان لبناني در آرژانتين همراه شده بودند و دين اسلام را تبليغ مي‌كردند. يكي از اقدامات خوب مبلغين ايراني و لبناني در آرژانتين و كشورهاي ديگر اين بود كه مسجدي را تأسيس كردند و تعداد زيادي از احاديث امامان معصوم عليهم‌السلام به‌خصوص احاديث امام‌جعفرصادق(ع) درباره حقانيت شيعه، آداب اسلامي و بندگي خدا را در كنار كتاب‌هاي امام‌خميني‌(ره) و شهيدمرتضي‌مطهري‌(ره) ترجمه كرده و در بين مسلمان‌ها و مردم علاقه‌مند در آرژانتين توزيع مي‌كردند. همان زمان بود كه من هم به‌عنوان يكي از شهروندان آرژانتيني يك‌بار ديگر با مذهب شيعه آشنايي پيدا كردم». بعد از اين آشنايي بود كه خانواده او هم با مذهب شيعه آشنا شدند. پدرش به حج تمتع مشرف شد، مادرش باحجاب شد و همه اعضاي خانواده سبك زندگي اسلامي را انتخاب كردند. به اين ترتيب فعاليت تبليغي هم در خانواده آنها رونق گرفت. خودش مي‌گويد: «خواهرم هم بعد از شيعه‌شدن من، شروع به خواندن درس طلبگي كرد. در ميان خواهرزاده‌هايم هم 8‌نفر طلبه شده‌اند كه در حوزه‌هاي علميه درس مي‌خوانند و در مسير‌هاي تبليغ اسلام هم فعال هستند».

  • تبليغ اسلام در آمريكاي لاتين

بزرگ‌ترين دغدغه در زندگي سهيل اسعد، انجام فعاليت‌هاي تبليغي در سراسر دنياست. به همين دليل است كه آشنايي زيادي با اصول تبليغي و همچنين حقانيت شيعه دارد. خودش در اين‌باره توضيح مي‌دهد: «آشنايي با سبك زندگي پيغمبر اسلام(ص) و ائمه اطهار عليهم‌السلام كمك زيادي براي معرفي اسلام مي‌كند. در عين حال از آنجا كه امام‌جعفرصادق(ع) فعاليت‌هاي تبليغي وسيعي داشتند، لازم بود كه با شيوه‌هاي آن حضرت و سبك زندگي‌شان آشنا مي‌شدم تا در كنار يادگيري اصول فقهي، بتوانم در تبليغ اسلام موفق باشم. خوشبختانه اين آشنايي در كنار توسل به آن حضرت كمك زيادي در تبليغ اسلام به من كرده است. به همين دليل است كه هر سال تقريبا 6‌ماه را در شهر مقدس قم مشغول فعاليت هستم و 6‌ماه را هم به كشورهاي ديگر به‌خصوص به آمريكاي لاتين سفر مي‌كنم تا فعاليت‌هاي تبليغي انجام بدهم».

حضور در دانشگاه‌ها، مراكز اسلامي، همايش‌ها و جلسات گفت‌وگو بين اديان و فعاليت‌هاي فرهنگي در زمينه ترويج و تبليغ اسلام ازجمله فعاليت‌هاي سهيل اسعد در اين دوران است؛ «من از امام‌جعفر صادق(ع) اين نكته را آموخته‌ام كه نبايد در راه تبليغ اسلام خسته شد. بر همين اساس است كه سعي مي‌كنم بومي‌هاي منطقه‌اي به‌خصوص كشورهاي آمريكاي لاتين را با مذهب شيعه و فقه امام‌صادق(ع) آشنا كنم و در اين راه مراكز اسلامي را هم در منطقه‌هاي مختلف آمريكاي لاتين راه‌اندازي مي‌كنم.» نكته جالب در فعاليت‌هاي تبليغي سهيل اسعد راه‌اندازي مراكز اسلامي در مناطقي است كه حتي يك شيعه هم در آنجا حضور نداشته است؛ «وقتي مركز اسلامي را در چنين مناطقي راه‌اندازي مي‌كنيم به‌طور طبيعي مردم آن مناطق توجه بيشتري نسبت به مذهب شيعه پيدا مي‌كنند. به راحتي در مراكز اسلامي حضور پيدا مي‌كنند و ما مي‌توانيم آموزه‌هاي اسلامي را به خوبي براي‌شان توضيح دهيم تا دليل حقانيت شيعه را درك كنند.» يكي از شيوه‌هاي اصلي در تدريس امام جعفرصادق(ع) اين بود كه افرادي را كه علاقه و گرايش بيشتري به آموختن داشتند تربيت مي‌كردند تا در عين حال كه مطالب علمي و فقهي اسلامي را درك مي‌كنند، بتوانند بر ديگران هم اثرگذار باشند و خودشان مبلغي در اسلام باشند. سهيل اسعد هم اين آموزه را در برنامه‌هاي تبليغي خود رعايت مي‌كند و مي‌گويد: «از آن حضرت آموخته‌ام كه سخن گفتن و دليل آوردن درباره حقانيت شيعه براي اهل علم بهتر و اثرگذارتر از ساير مردم است. چون شيعه استدلال‌هاي دقيق و بر حقي دارد و افرادي كه با اصول علمي آشنايي داشته و ذهن آگاهي دارند به خوبي مي‌توانند اين مطالب را بفهمند و درك كنند. به همين دليل با اين افراد اتباط مي‌گيريم و از مراكز اسلامي‌اي كه در مناطق مختلف تاسيس كرده‌ايم كتاب‌ها و مجلاتي مي‌فرستيم و حتي براي اينكه بتوانند به‌طور مستقيم با ما در ارتباط باشند و سؤالات خود را بپرسند، به آنها سايت‌هاي اينترنتي را معرفي مي‌كنيم. وقتي نسبت به اسلام به خوبي آشنايي پيدا مي‌كنند مي‌توانند در آگاه كردن اطرافيان خود هم مؤثر باشند. مدتي بعد كه تعداد اين مسلمانان در هر منطقه‌اي به حدود 20 تا 50نفر برسد يك مركز اسلامي براي آنها تاسيس مي‌كنيم تا بتوانند فعاليت‌هاي تبليغي را خودشان انجام بدهند».

  • مذهب تشيع يا مذهب جعفري

سهيل اسعد كه به تنهايي به اندازه چندين مؤسسه تبليغي در سراسر دنيا فعاليت مي‌كند، آشنايي بسيار خوبي با مذهب شيعه يا مذهب جعفري دارد. او درباره اين مذهب مي‌گويد: «سابقه تشيع به دوران حضرت اميرالمؤمنين امام‌علي(ع) مربوط است كه پيغمبر اسلام(ص) به آن حضرت فرمود: «يا علي! أنت و شيعتك هم الفائزون». به همين دليل بايد بدانيم كه سابقه تشيع به دوران پيغمبر اسلام(ص) برمي‌گردد». اما علت اينكه مذهب شيعه را مذهب جعفري يا شيعه جعفري مي‌ناميم‌ چيست؟ « در زمان زندگي امام‌جعفرصادق(ع) به‌دليل انتقال قدرت ميان بني اميه و بني عباس و غفلت دشمنان از آن حضرت و شيعيان، فرصتي ايجاد شده بود تا امام‌جعفرصادق(ع) بتوانند معارف شيعه را در قالب اصول اخلاقي و اعتقادي و احكام ديني و عملي به‌خصوص فقه شيعه را براي مردم تبيين كنند. به همين دليل است كه فقه شيعه، با نام آن حضرت گره خورده و فقه جعفري نام گرفته است. درواقع در معار ف اسلامي و به‌خصوص در علوم فقهي از آن حضرت حديث‌ها و روايت‌هاي زيادي وجود دارد. وجود چنين آموزه‌هايي باعث شده كه شيعه را هم شيعه جعفري مي‌نامند.» فعاليت‌هاي تبليغي گسترده يكي از بخش‌هاي اصلي در زندگي ائمه‌اطهار عليهم‌السلام به‌ويژه در زندگي امام‌صادق(ع) بوده است. سهيل اسعد در اين‌باره مي‌گويد: «همه ائمه اطهار عليهم‌السلام در حد توان خود و با توجه به شرايط و دوران زندگي‌شان، در سير تبليغ اسلام جان و مال خود را فدا مي‌كردند. اما چون در دوران امام‌جعفرصادق(ع) فشارها تا اندازه‌اي براي شيعيان كمتر شده بود، امام‌صادق(ع) هم از اين فرصت مغتنم به بهترين وجه بهره‌برداري كرده و در راه تبليغ اسلام و حقانيت شيعه قدم برداشتند و گوشه‌اي از اقيانوس عظيم علم و فقه خود را به مردم ارائه كردند. به اين ترتيب بود كه جنبه‌هاي علمي و تبليغي آن حضرت بيشتر از ساير ائمه براي مردم نشان داده شده است. به اين ترتيب بود كه امام‌جعفرصادق(ع) توانست به تربيت شاگرداني بپردازد و سرچشمه‌هاي فقه و علوم و معارف گوناگون را به روي نسل‌هاي بعدي باز كند. اين آموزه‌ها به اندازه‌اي بود كه افرادي از غيرشيعيان هم در درس آن حضرت شركت مي‌كردند. به‌عنوان مثال ابوحنيفه، پيشواي مشهور فرقه حنفي به‌طور مستقيم در درس آن حضرت شركت داشت و مي‌گفت: «من فردي دانشمندتر از جعفربن‌محمد(ع) نديده‌ام. » نكته جالب اين است كه علم امام‌صادق(ع) تنها در زمينه مسائل فقهي نبوده، بلكه آن حضرت آموزه‌هايي داشته كه مي‌توان اثر آن را در فعاليت‌هاي شاگردان آن حضرت مشاهده كرد. مانند جابربن‌حيان كه به‌عنوان پدر علم شيمي شناخته شده، افتخار شاگردي امام‌صادق(ع) را داشت و هرچند كه آن حضرت درباره علم شيمي درسي نداشتند اما آموزه‌هاي ايشان باعث شد كه جابربن‌حيان در اين زمينه فعاليت خوبي داشته باشد و مواردي را مطرح كند تا پيش از او سابقه‌اي نداشت».

 

  • زندگي سهيل اسعد در يك نگاه

حجت‌الاسلام سهيل اسعد يكي از فعال‌‌ترين مبلغان اسلام در آمريكاي جنوبي و يك لبناني الاصل اهل كشور آرژانتين است كه تا 20سالگي در آرژانتين زندگي مي‌كرد. سپس به لبنان رفت و بعد از 3سال براي تحصيل در حوزه علميه به ايران آمد. حالا هم بيشتر از 2دهه است كه نيمي از سال را در ايران زندگي مي‌كند و در اين مدت در شهر مقدس قم مشغول تحصيل و تدريس است و نيم ديگر را به تبليغ دين اسلام در ساير نقاط جهان مشغول است.

سهيل اسعد كه حالا با داشتن 44 سال 4فرزند دارد، به‌دليل تسلط بر 4 زبان عربي، فارسي، اسپانيايي و انگليسي در 25كشور دنيا فعاليت دارد و تا به حال واسطه مسلمان شدن عده قابل توجهي از شهروندان آمريكاي لاتين شده است. او فوق ليسانس عرفان اسلامي و دكتري افتخاري از دانشگاه تمدن اسلامي لبنان را دارد و و تبليغ اسلام در ميان مردم جهان دغدغه اصلي زندگي‌اش محسوب مي‌شود. در فعاليت‌هاي تبليغي‌اش به ائمه اطهار عليهم‌السلام و به‌خصوص به امام‌جعفرصادق(ع) اقتدا مي‌كند و سعي مي‌كند مذهب شيعه و فقه جعفري را به همه مردم دنيا معرفي كند. بر همين اساس است كه به هر كشوري و هر منطقه‌‌اي كه سفر مي‌كند تلاش مي‌كند تا از ميام مردم بومي و به‌ويژه افراد تحصيل كرده آن منطقه افرادي را به دين اسلام دعوت كند تا آنها براساس نفوذ خود در ميان مردم و علم و دانشي كه دارند بتوانند مبلغي براي اسلام باشند. بعد از مدتي هم كه تعداد مسلمانان در منطقه‌اي به تعداد قابل توجهي رسيد، از طريق حمايت‌هاي مالي از مسلمانان ديگر نقاط جهان و مؤسسات اسلامي ديگر، در همان منطقه مركز اسلامي راه‌اندازي مي‌كند تا فعاليت‌‌هاي تبليغ اسلام همچنان پايدار باشد.

  • زندگي تبليغي، سياسي و اجتماعي امام‌صادق‌ع‌

براي آشنا شدن با حقايق و ابعاد گوناگون زندگي و شخصيت امام‌صادق‌‌ع بايد با استادان اين حوزه صحبت كرد. حجت‌الاسلام سهيل اسعد هم سال‌هاست طلبه حوزه علميه بوده و در حوزه تبليغ اسلام فعاليت دارد.

او معتقد است كتاب‌هاي مستند و معتبر حديث را كه مطالعه كنيد، حتما متوجه مي‌شويد به آن اندازه كه از امام‌صادق‌(ع) روايت و حديث نقل شده از ساير ائمه‌اطهار عليهم‌السلام نقل نشده است. در واقع امام‌صادق‌(ع) را مي‌توان الگو و نمونه توانايي در تبليغ دين اسلام و مذهب برحق شيعه دانست. سهيل اسعد در اين‌باره مي‌گويد: «شيوه عملي امام‌صادق(ع)، احياي انديشه‌هاي شيعي و تبيين خطوط مكتب و تنظيم خط فكري تشيع بود. به همين دليل است كه اين مكتب به‌عنوان مذهب جعفري ناميده شد. در واقع امام صادق(ع) شيعه‌اي را كه از دوران حيات پيغمبر اسلام‌(ص) و حضرت اميرالمومنين امام‌علي(ع) شكل گرفته بود، دوباره احيا فرمود». نكته ديگر درباره شخصيت و زندگي امام صادق‌(ع) گستردگي و همه‌جانبه بودن روايات و احاديث ايشان است. به گفته اين مبلغ ديني، نگاهي به احاديث نقل شده از امام صادق‌(ع) نشان مي‌دهد كه آن حضرت از لحاظ علمي در درجه بسيار بالايي قرار داشتند به‌طوري كه حتي اهل سنت هم اين مطلب را تأييد مي‌كنند. اما مطالب آن حضرت در امور سياسي آنقدر كه بايد، به اطلاع مردم نرسيده است و دشمنان آن حضرت سعي كرده‌اند ايشان را فقط مشغول به درس و تحقيق علمي نشان بدهند. درحالي‌كه جهت‌گيري‌هاي سياسي آن حضرت غيرقابل‌انكار است. در واقع امام جعفر صادق(ع) در عين حال كه فقه شيعه را بازنشر فرمود، انقلابي در افكار و عقايد مردم ايجاد كرد. وقتي بني‌عباس نتوانستند عقايد و جايگاه سياسي، ديني و علمي آن حضرت را سركوب كنند، ايشان را خانه‌نشين كرده و درس را تعطيل كردند. در نهايت هم به همين اندازه اكتفا نكرده و آن حضرت را مسموم كرده و به شهادت رساندند.

  • تبليغ اسلام با آموزه‌هاي امام صادق‌ع

آموزه‌هاي امام‌صادق(ع) ازجمله مطالب اصلي است كه مبلغان اسلامي براي ترويج و تبليغ اسلام و مذهب شيعه از آن بهره مي‌برند؛ در واقع اين آموزه‌ها نه‌تنها منجر به جذب بسياري از افراد ازجمله سهيل اسعد به مذهب تشيع شده، بلكه برهان بسيار مهمي بر حقانيت و جامعيت دين اسلام و مذهب شيعه محسوب مي‌شود. سهيل اسعد هم كه سال‌هاست به‌عنوان مبلغي بدون مرز در سرتاسر كره زمين به فعاليت ديني مشغول است از اين آموزه‌ها بهره بسياري برده است. خودش در اين‌باره توضيح مي‌دهد: «معمولا براي تبليغ و ترويج دين اسلام در وهله اول مباحث مقدماتي را مطرح مي‌كنيم و مطالبي درباره عرفان اسلامي ارائه مي‌دهيم. در زمينه معنويت هم از آموزه‌هاي ائمه‌اطهار عليهم‌السلام به‌خصوص احاديث و روايت‌هاي امام جعفرصادق(ع) بهره مي‌بريم و تهذيب نفس و مقامات معنوي و مطالب عرفان عملي را عنوان مي‌كنيم تا مخاطبان غيرمسلمان بتوانند درك بهتري از اسلام داشته باشند. در موارد خداشناسي هم آموزه‌هاي امام جعفر صادق(ع) بسيار راهگشاست و درك بسيار خوبي به مخاطب مي‌دهد.»

سهيل اسعد همچنين به‌وجود مشتركات اعتقادي بين پيروان اديان گوناگون اشاره مي‌كند و مي‌گويد: «وقتي احاديث و روايت‌هاي مربوط به امام جعفر صادق(ع) را مطالعه مي‌كنيم، متوجه مي‌شويم كه آن حضرت براساس ضمير آگاه انسان‌ها، آنها را هدايت مي‌فرمودند و در وهله اول از مطالبي بهره‌مي‌بردند كه هر انسان آزاده و آگاهي آن را قبول داشتند. اساس تبليغ در روزگار ما هم بايد همين نكته باشد كه از آن حضرت سرمشق بگيريم و در مسير تبليغ، استقامت داشته باشيم و مطالبي را مطرح كنيم كه افراد با انگيزه به اسلام روي بياورند. نكته جالب حضور افراد غيرشيعي در مكتب امام صادق(ع) اين است كه آن حضرت علم گسترده و فراواني داشته و علاقه‌مند بودند كه همه انسان‌ها را هدايت كنند و هدايت ايشان شامل همه افراد مي‌شد، هرچند كه گاهي از سوي همين افراد مورد آزار قرار مي‌گرفتند. اين نكته هم درس بسيار مهمي براي مبلغان است كه با سعه‌صدر و هشياري به تبليغ دين بپردازند و آزار دشمنان اسلام، آنها را در مسير تبليغي سست نكند.»