2 وزير كابينه روز گذشته در كنار يكديگر قرار گرفتند تا يكي در مورد شرايط بحراني منابع آب و ديگري از ضرورت مديريت مصرف آن سخن بگويد. روز گذشته وزارت جهادكشاورزي كه وزارتخانه‌اي كليدي در مديريت مصرف آب به شمار مي‌آيد، مديران خود را دور هم جمع كرد تا در مورد طرح احيا و تعادل‌بخشي منابع آب زيرزميني به تبادل نظر بپردازند. بي‌سابقه بودن آثار خشكسالي در 100 سال اخير در كشور، خبري بود كه در اين همايش اعلام شد.
در اين گردهمايي، مديران ستادي و استاني وزارت جهادكشاورزي ميزبان وزير نيرو و تعدادي از معاونان بودند تا حميد چيت‌چيان و محمود حجتي كه وزارتخانه‌هاي متبوع‌شان اصلي‌ترين مسئولان مديريت منابع و مصارف به شمار مي‌روند، از جدي بودن اين بحران سخن بگويند. بخش كشاورزي اصلي‌ترين مصرف‌كننده آب در كشور به شمار مي‌رود، به‌طوري كه برخي سهم اين بخش از مصرف آب را 90 درصد سهم صنعت و شرب را حدود 10 درصد اعلام مي‌كنند.
در اين شرايط مديريت مصرف آب در اين بخش و طراحي الگوي كشت بر مبناي موجودي آب از مهم‌ترين لازمه‌هاي مديريت منابع و مصارف به شمار مي‌رود. وزير جهادكشاورزي در اين گردهمايي گفت: «در حال حاضر طبق آمارهاي وزارت نيرو بيش از 600 دشت كشور با افت سطح آب‌هاي زيرزميني مواجه است كه از اين تعداد 300دشت در وضعيت بحراني به سر مي‌برد.» مديرعامل شركت منابع آب ايران هم آمار دقيق‌تري از دشت‌هاي درگير با بحران آب ارائه داد. به گفته محمد حاج‌رسولي‌ها، از 609 دشت كشور تعداد 330 دشت با ممنوعيت كشت مواجه هستند.
وزير جهادكشاورزي گفت: بايد براي تبخير آب پشت سدها چاره‌اي انديشيد چرا كه كم كم تبخير آب در پشت سدها به ميزان حجم آبي كه هم‌اكنون به بخش كشاورزي اختصاص داده مي‌شود، مي‌رسد. محمود حجتي با بيان اينكه بايد از روش‌هاي جديد دنيا در كاهش مصرف آب در تمامي زمينه‌ها بهره‌مند شويم، گفت: به‌طور مثال، در حالي كه ما سالانه 5 تا 10 ميليون متر مكعب آب درفضاي سبز استفاده مي‌كنيم، در كاليفرنيا از چمن خشك استفاده مي‌شود.
وزير جهادكشاورزي ممنوعيت كشت برنج در تمامي استان‌ها به جز گيلان و مازندران را از ديگر اقدامات مهم وزارت جهادكشاورزي در دولت يازدهم برشمرد و گفت: توانستيم كشت برنج را از 285 هزار هكتار به 120 هزار هكتار در سطح كشور كاهش دهيم و به جاي آن توليد‌كنندگان را به كشت سويا و كلزا سوق داده‌ايم.
- ميزان مجاز مصرف آب
وزير نيرو در اين گردهمايي گفت: براي نخستين‌بار در كشور وزارت نيرو مطالعات جامع آب را در 609 دشت كشور محاسبه كرده است و براي هر بخش ميزان استفاده از منابع آب مشخص و اين رقم به بخش‌هاي كشاورزي، شرب، صنعت و فضاي سبز اعلام شد. حميد چيت‌چيان اظهار داشت: سالانه 6 ميليارد مترمكعب آب از منابع آبي زيرزميني بيشتر برداشت مي‌شود و در مجموع سالانه 114 ميليارد مترمكعب از ذخاير آب استراتژيك كشور برداشت شده است. چيت‌چيان به خشكسالي باغ‌ها و مزارع در برخي مناطق كشور اشاره كرد و گفت: حدود 5 هزار هكتار از باغ‌هاي پسته كشور خشك شده و از بين رفته‌اند.
اين مقام مسئول گفت: وزارت نيرو زماني كه سد كرخه ساخته مي‌شد پيش‌بيني ذخيره 7 ميليارد مترمكعب آب داشت اما اين ميزان هيچ وقت به 5 ميليارد مترمكعب نيز نرسيد به‌طوري كه در سال گذشته اين رقم به 1.9 ميليارد مترمكعب و در سال‌جاري به 1.1 ميليارد مترمكعب كاهش يافته است. وزير نيرو در اين گردهمايي گفت: تاكنون فعاليت 4700 چاه آب غيرمجاز متوقف شده است كه اميدواريم با تمهيدات درنظر گرفته شده ميزان انسداد چاه‌هاي غيرمجاز بيش از اين شود. حميد چيت‌چيان با بيان اينكه 80 درصد سرزمين ما در مناطق خشك و نيمه‌خشك قرار دارد، گفت: با وجود محدوديت‌هاي منابع مالي دولت، براي آب اعتبار لازم درنظر گرفته شده است.
- سهم آب‌هاي زيرزميني از آب شرب
مديرعامل شركت مادر تخصصي منابع آب ايران در اين گردهمايي گفت: در حال حاضر 55 درصد كل منابع آب كشور را آب‌هاي زيرزميني تشكيل داده است و از اين ميزان 63 درصد آب شرب مردم تأمين مي‌شود. محمد حاج‌رسولي‌ها گفت: بي‌توجهي مردم به مديريت مصرف آب شرب باعث شده است كه 300 هزار كيلومتر شبكه آبرساني تعبيه شود و همچنين اين مسئله موجب نشست زمين و به چالش افتادن امنيت سياسي و غذايي كشور شده است.
او با اشاره به بحران آبي كشور گفت: ميزان بارندگي از 250 ميلي‌متر به 200 ميلي‌متر كاهش يافته كه اين مسئله زنگ خطري براي كشور است. حاج‌رسولي‌ها با بيان اينكه حرارت زمين 1.5 درجه افزايش يافته است، گفت: آثار خشكسالي كه در حال حاضر در كشور وجود دارد، در 100 سال گذشته وجود نداشته است.
محمدعلي مصطفوي، مجري طرح احياي آب‌هاي زيرزميني اعلام كرد: شروع اصلي كسري منابع آب‌هاي زيرزميني كشور از دهه 60 بود، بحران آب در دهه 70 شكل گرفت و در دهه 80 شاهد تشديد اين بحران بوديم. وي يادآور شد: هم‌اينك 10 درصد روستاهاي كشور با تانكر آبرساني مي‌شود و 17 كلانشهر كشور نيز با قطعي نبودن منابع آب مواجه هستند.
- نكات كليدي مطرح شده در گردهمايي مديران وزارت جهاد كشاورزي و وزارت نيرو
كشت برنج از 285 هزار هكتار به 120 هزار هكتار در سطح كشور كاهش يافت.
فعاليت 4700 چاه آب غيرمجاز متوقف شده است.
55درصد منابع آب از منابع زيرزميني است كه از آن 63 درصد آب شرب تأمين مي‌شود.
ميزان بارندگي از 250 ميلي‌متر به 200 ميلي‌متر كاهش يافته است.
آثار خشكسالي كه در حال حاضر وجود دارد، در 100 سال گذشته وجود نداشته است.
حرارت زمين 1.5 درجه افزايش يافته است.
از 609 دشت 330 دشت ممنوعيت كشت دارد.
سالانه 6 ميليارد مترمكعب آب از منابع آبي زيرزميني بيشتر برداشت مي‌شود. درمجموع سالانه 114 ميليارد مترمكعب از ذخاير آب استراتژيك برداشت شده است.