روز گذشته خبري منتشر شد مبني بر اينكه يك قاضي در گنبد كاووس مجرماني كه شامل حال قانون استفاده از مجازات‌هاي جايگزين حبس مي‌شده‌اند را به جاي زندان، محكوم به‌خريد كتاب، قفسه كتاب و لوازم‌التحرير براي زندان كرده است.گفت‌وگو با سيدقاسم نقي‌زاده موسوي، رئيس شعبه دوم دادگاه كيفري2 گنبد‌كاووس را بخوانيد.
- از چه زماني به فكر اعمال مجازات‌هاي جايگزين براي مجرمان افتاديد؟
چند سال قبل از تصويب اين قانون و با توجه به تجربه‌اي كه همكاران‌مان در مركز داشتند اين مجازات‌ها را كم و بيش براي برخي مجرمان استفاده مي‌كردم. اما مهم‌ترين مجازات‌هايي كه با توجه به بافت شهرستان گنبد انجام دادم تهيه كتاب توسط مجرمان براي زندان گنبد، خريداري 2دستگاه اسپيلت و آبسرد كن، خريداري لوازم‌التحرير مورد نياز كلانتري، تهيه بنر و تابلوهايي با مضمون‌هاي دين و قرآني، تهيه قفسه كتابخانه و... بوده است.به هر حال قانون دست قاضي را در مواردي باز گذاشته است كه نوع مجازات را تعيين كند. اين اقلام هم با توجه به نياز كلانتري، مساجد، امامزاده و زندان گنبد به اين اماكن با عنوان وقف از محل مجازات‌هاي جايگزين حبس اهدا شده است تا در اين ميان نگاهي هم به موضوع وقف در جامعه داشته باشيم، اما بيشتر روي خريد كتاب اصرار داشتم.
- چرا خريد كتاب را به‌عنوان مجازات درنظرگرفتيد؟
آگاهي نداشتن افراد باعث مي‌شود تا جرم در جامعه افزايش پيدا كند، براي همين در موارد متعددي براي برخي متهمان خريد كتاب را براي تجهيز كتابخانه گنبد درنظر گرفتم. زندان فرصت خوبي براي مطالعه در اختيار افراد قرار مي‌دهد.به اين ترتيب هم زندانيان به كتاب‌هاي جديد براي مطالعه دسترسي خواهند داشت و هم آگاهي آنها بالاتر مي‌رود. كتاب‌هايي كه تا‌كنون براي زندان تهيه شده براي تمامي گروه‌هاي سني و به‌گونه‌اي است كه از شخص كم سواد تا تحصيلات عاليه مي‌توانند از اين كتاب‌ها استفاده كنند. تعدادي كتاب مختص كودكاني كه به اجبار همراه مادرانشان در زندان هستند نيز تهيه شده است.
- به‌نظر شما واقعا مي‌شود روزي تأثير خريد كتاب براي زندانيان را ديد؟
بايد كمي صبور باشيم. اثر استفاده از اين نوع مجازات‌ها در بلندمدت آشكار مي‌شود.به هر حال زندان با كتابخانه، بهتر از زندان بي‌كتابخانه است.اينكه در زندان كتاب باشد، حتي اگر روي يك زنداني هم تأثير بگذارد، مهم است و شك نكنيد كه خواهد گذاشت.كم نبوده‌اند آدم‌هايي كه با خواندن يك صفحه از كتابي يا حتي يك جمله، مسير زندگي‌شان را عوض كرده‌اند.
- و همه اينها به لطف همين قانون مجازات‌هاي جايگزين خواهد بود؟
بله و من اميدوارم اين روش بيشتر مورد توجه قرار بگيرد. البته اين قانون اگر چه گام جديدي در زندان‌زدايي است اما همچنان با كاستي‌هايي روبه‌روست كه در بلندمدت مي‌توان انتظار داشت اين كاستي‌ها برطرف شود. كم بودن تعداد مددكاران و مأموران مراقب كه بايد بر حسن اجراي اين مجازات‌ها نظارت داشته باشند از اين موارد است كه درصورت رفع اين نقص مي‌توان اميدوار بود اجراي اين مجازات‌ها بيش از گذشته اجرايي شود. از طرفي يادمان نرود اين مجازات‌ها تأثيرزيادي در كاهش تعداد زندانيان و كاهش هزينه‌هاي دولت خواهد داشت.
- براي گسترش توجه به اين موضوع چه بايد كرد؟
يك مورد البته فرهنگ‌سازي است كه وظيفه بخشي از آن بر عهده رسانه‌هاست.البته صدور حكم مبتني بر اين مجازات‌ها به تخصص و تبحر خاصي هم نياز دارد و قاضي براساس تجربه‌اي كه دارد و با توجه به شخصيت و نوع بزهي جرم وي مرتكب شده مي‌تواند مجازات‌هاي جايگزين را براي وي درنظر بگيرد. به هر حال راه‌حل‌هاي سنتي حبس تا حدي بازدارندگي خود را از دست داده و بايد به فكر راه‌حل‌هاي جديد بود.