خيلي‌ها مسواك مي‌زنند، متوجه هم هستند كه مسواك‌زدن چقدر مهم است و مي‌فهمند كه وقتي پيامبر اكرم(ص) مي‌فرمايد كه اگر براي امتم سخت نبود، مسواك را با هر نوبت نماز واجب مي‌كردم، يعني كه بايد به اين امر مهم، توجه زيادي داشته باشند اما مسئله اصلي اينجاست كه بسياري از اين افراد، درست مسواك‌زدن را يا نياموخته‌اند و يا حال و حوصله ندارند كه اجرايي كنند. درست انجام ندادن يك كار، درست مثل اين است كه آن كار را انجام ندهيد. گاهي وقت‌ها، سال‌هاست كه مسواك مي‌زنيد اما دندان‌هايتان دچار مشكل مي‌شوند و نمي‌دانيد چرا. علتش در همين درست انجام ندادن كار است. مرحله اولش هم، شناسايي راه‌هاي درست انجام دادنش است. دوست داريد درباره درست مسواك‌زدن بيشتر بدانيد؟
- همه دندان‌ها را دريابيد
درست مسواك‌زدن، يعني پاك‌كردن حداكثري موادغذايي ناديدني و ديدني باقيمانده روي لثه‌ها و دندان‌هاي شما. مواد غذايي، از باكتري‌ها، پروتئين‌ها، قندها، اسيدها و امثالهم تشكيل شده‌اند كه اگر روي دندان‌ها و لثه‌ها باقي بمانند، مي‌توانند باعث رسوب شده و در نتيجه، منجر به پوسيدگي دندان‌ها شوند. پس صرفا مسواك‌زدن خالي كفايت نمي‌كند و بايد نوع مسواك‌زدن شما طوري باشد كه اين مواد غذايي باقيمانده ديدني و ناديدني، از محيط دندان و دهان خارج شوند. نخستين تكنيك، اين است كه بايد حواستان به همه دندان‌ها و محيط دهان و لثه باشد. بعضي‌ها عادت دارند دندان‌هاي جلويي را بيشتر مسواك بزنند يا دندان‌هايي را كه بيشتر دم دست هستند، در اين صورت دندان‌هاي انتهايي كه دسترسي كمتري به آنها وجود دارد، دچار پوسيدگي در طول زمان خواهند شد. پس يادتان باشد كه با مسواك خود، همه محيط دندان‌ها و دهان را دريابيد.
- از ريشه به بالاي ريشه
مهم‌ترين نكته در مسواك‌زدن، اين است كه از راست به چپ و ازچپ به راست مسواك نزنيد. بايد از پايين به بالا و نيز به‌صورت چرخشي و دايره‌اي مسواك بزنيد. بهترين كار هم اين است كه از دندان‌هاي ناحيه چپ فك بالا شروع كنيد. اول سعي كنيد كه با استفاده از نوك موي مسواك، مواد باقيمانده را از محل رويش دندان‌هاي خود دور كنيد. به اين ترتيب كه نوك موهاي مسواك را مثلا روي هر 3تا دندان، روي خط رويش دندان‌ها قرار دهيد، به مسواكتان زاويه بدهيد و بعد 30-20ثانيه به سر مسواك حركت لرزشي با دامنه‌هاي كوتاه بدهيد. اين، براي آن است كه مواد باقيمانده در ته دندان‌هاي شما، خارج شوند. اين كار را مي‌توانيد مثلا براي هر 3 يا 4دندان يكدفعه انجام بدهيد تا كل دندان‌هاي شما را شامل شود.
- مسواك سطح به سطح
وقتي كه از مسواك‌زدن ريشه‌هاي دندان‌هاي خود خلاص شديد، نوبت به مسواك‌زدن سطح دندان‌ها مي‌رسد. شايد فكر كنيد كه لابد از چپ به راست مسواك‌زدن چه اشكالي بايد داشته باشد. اما اشتباه نكنيد، سعي كنيد در جهت عقربه‌هاي ساعت و درحالي‌كه به مسواك خودتان زاويه‌اي داده‌ايد، مثلا همان 3تا 3تا دندان‌هاي خود را مسواك بزنيد. اين كار را ادامه بدهيد تا سطح همه دندان‌ها، تميز شود. حالا نوبت دندان‌هاي جلويي بالايي است. چند دندان جلويي را كه در بالا و پايين فك شما واقع شده‌اند و هنگام خنده، خودنمايي مي‌كنند، نشان كنيد. مسواك را در حالت عمومي نگه داريد. اول، ناحيه پشت دندان‌هاي جلويي بالا را تميز كنيد. آرام مسواك را حركت بدهيد و حركت‌هايتان نيز دامنه‌هاي كوتاهي داشته باشد. دقيقا همين كار را با دندان‌هاي جلويي پاييني هم انجام بدهيد. چندبار اين حركت را انجام بدهيد.
- كار نيكو كردن از پر كردن است
وقتي مسواك زديد، خرده‌هاي غذا و باقيمانده چيزهايي كه خورده‌ايد و لاي دندان و لثه‌هاي شما گير كرده، توسط درست مسواك‌زدن شما، به محيط دهان شما ريخته است. براي تميز كردن محيط دندان، بهتر است كه از يك ليوان آب استفاده كنيد و با آن، دهان‌تان را بشوييد. آب كم است، همينطور شير آب را باز نگذاريد. وقتي كه با همان يك ليوان آب، دهان‌تان را چند باري پر و خالي كرده و تميز كرديد، حالا مي‌توانيد از دهانشويه استفاده كنيد. استفاده از دهانشويه كمك مي‌كند كه طي چند ساعت بعدي كه دهان‌تان بسته و تاريك است، باكتري‌هاي مضر، امكان رشد نداشته باشند. در ضمن، بعد از پايان مسواك‌زدن، بد نيست يك‌بار هم با مسواك خالي، دندان‌هاي خودتان را تميز كنيد كه گفته‌اند كار نيكو كردن از پر كردن است.
- گونه‌ها و زبان را فراموش نكنيد
يكي از جاهاي مهم براي مسواك‌زدن، سطح جونده دندان‌هاي آسياي كوچك و بزرگ شماست. تميز كردن اين ناحيه، با حركت‌هاي رفت و برگشتي كه برد كوتاهي دارند، انجام مي‌شود. وقتي هم كه از اين سطح خلاص شديد، مي‌توانيد سراغ سطح داخلي گونه و نيز سطح زبانتان برويد. باز هم بيشتر مردم، به سطح داخلي گونه و نيز سطح زبان چندان كاري ندارند، درحالي‌كه تميز كردن اين دو ناحيه مي‌توانيد بسياري از باكتري‌هاي باقيمانده را از بين ببرد. براي سطح داخلي گونه و سطح زبان، بايد حركت مسواك شما چرخشي، نرم و با برد كوتاه باشد؛ البته اگر عادت نداشته باشيد حالت تهوع به شما دست خواهد داد. در اين صورت زياد اصرار نكنيد، بعد از هر 3-2 بار مسواك‌زدن، آن را از محيط دهان‌تان خارج كنيد تا دچار حالت تهوع نشويد.
- نخ، مقدم بر مسواك است
قبل از اينكه سر وقت مسواك‌زدن برويد، بهتر است كه با نخ دندان، لابه‌لا و نقاط قابل دسترس دندان‌ها را تميز كنيد. بيشتر مردم، عادت به استفاده از نخ دندان ندارند و به همان مسواك قناعت مي‌كنند درحالي‌كه نخ دندان استاندارد و بهداشتي، نقش بيشتري در رفع موادغذايي باقيمانده از لابه‌لاي دندان‌ها دارد. پس اول استفاده از نخ دندان و تميز كردن لابه‌لاي دندان‌ها ، سپس سر وقت دندان‌ها رفتن.
- هر 3 ماه، مسواك عوض كنيد
سعي كنيد در هر بار مسواك‌زدن، كمتر از 3 دقيقه وقت نگذاريد و به‌اصطلاح، سر و ته قضيه را سريع هم نياوريد. حوصله به خرج دهيد و به همه دندان‌هايتان برسيد. در ضمن از مسواكي استفاده كنيد كه نه موي خيلي سفتي داشته باشد و نه موي خيلي نرم. اگر موي مسواك زيادي نرم باشد كه اصلا نمي‌تواند باقيمانده غذاها را تميز كند. اگر هم زيادي سفت باشد كه به دندان‌ها و لثه شما آسيب وارد خواهد كرد. در ضمن فراموش نبايد كرد كه هر 3-2ماه يك بار، بايد مسواكتان را عوض كنيد. باور كنيد ما قراردادي با كارخانه‌هاي توليد مسواك نداريم، فقط نگران باكتري‌هاي توليد شده در مسواك شما هستيم كه خودش مي‌تواند براي دندان‌هايتان مشكل ايجاد كند.
- آخرين نكته‌ها
در عمل مسواك‌زدن، بخشي از دندان‌ها ممكن است مورد عنايت كمتري واقع شوند. حالا به واسطه دسترسي كمتر يا حوصله نداشتن و... ناحيه دندان عقل، سطوح داخلي دندان‌ها، دندان‌هاي نيش در ناحيه قوس فكي، سطح پرزي زبان و... جزو جاهايي هستند كه در مسواك‌زدن، ممكن است مورد كم‌توجهي و درنتيجه آسيب بيشتر قرار بگيرند. مسئله بعدي استفاده از نخ دندان است. چند نكته فني را بايد در اين مورد رعايت كنيد. بين 20تا 30سانت از نخ دندان را جدا كرده و جوري بين انگشت‌هاي خود گره بزنيد كه انگشت اشاره و شست شما آزاد باشد. هر بار هم كه لاي دو دندان را تميز كرديد، يك دور نخ دندان را بين انگشتان خود بچرخانيد تا ناحيه تميز آن، براي دندان‌هاي بعدي باقي بماند. در ضمن، نخ دندان را از ديواره يك دندان بالا برده و از ديواره دندان ديگر، پايين بياوريد تا هر دو طرف ديواره لاي دندان‌تان تميز شود.
- مسواك‌ها و كوزه‌شكسته‌ها
از مسواك خوب تا خمير استاندارد
مسواك‌زدن، مسواك مي‌خواهد و خمير دندان، به خاطر همين بايد بدانيم كه اين دو را چطور مي‌توان تهيه كرد و خوب‌هايش كدام است و بدهايش كدام. وقتي كه اين دانستني‌ها را بدانيم، مي‌توانيم بيشتر به بهداشت دهان و دندان‌مان توجه كنيم.
دندانپزشكان معتقدند كه نبايد در انتخاب خميردندان حساسيت به خرج داد. چرا؟ چون همه خميردندان‌ها، همه مواد مورد نياز يك خمير دندان را دارند؛ بقيه چيزها هم تبليغات خود شركت‌ها براي بيشتر فروختن و نيز تفاوت‌هايي جزئي در مثلا مواد خوشبو‌كننده و... است. مواد اصلي تشكيل‌دهنده همه خمير‌دندان‌هاي استاندارد هم عبارتند از: مواد شوينده، ساينده، كف‌كننده، خوشبو‌كننده، مواد حاوي فلورايد و نيز يك بيس كه ماده اصلي خميردندان است. پس در اين مورد، همين كه مطمئن شويد خميردندان شما استاندارد و از يك شركت معتبر است، كفايت مي‌كند.
در مورد مسواك، البته بايد دقت بيشتري كنيد. همانطور كه در متن اشاره كرديم، هر 3ماه يك بار بايد مسواكتان را عوض كنيد. مسواك خوب هم مسواكي است كه طي اين چند ماه، پرزهاي آن باري به هر جهت نبوده و حالت ارتجاعي خودش را از دست ندهد. اگر پرزها و موهاي مسواك شما سريعا پخش و پلا شد، بدانيد كه مسواك بدي گيرتان آمده است. اگر حالت ارتجاعي مسواك از دست برود، ديگر مانده‌هاي غذا را از لاي دندان‌هاي شما پاك نخواهد كرد و عملا مسواك‌زدن و نزدن شما يكي خواهد بود.
برخي از دندانپزشكان نيز معتقدند كه زبري و نرمي مسواك، اهميت چنداني ندارد؛ آنچه اهميت دارد همان حالت پرز و موي مسواك است.
نكته بعدي هم اين است كه حواستان باشد اگر پركردگي دنداني داريد كه حالت خاصي به دندان شما داده يا اينكه بعضي از دندان‌هايتان شكسته‌اند و تيز شده‌اند، اين امر به مسواك و پرز آن صدمه مي‌زند و نتيجه مسواك‌زدن را صفر مي‌كند. در اين صورت، بايد دندان‌هايتان را اصلاح كنيد تا مدام مسواك‌هاي شما را خراب نكنند.