در كنار اين آمار كه رئيس اورژانس كشور اعلام كرده، اين اظهارنظر مديركل راه و شهرسازي استان تهران را بخوانيد كه همين ديروز گفته است:« به‌طور ميانگين حدود 2مصدوم هنگام انتقال به مراكز درماني جان خود را از دست مي‌دهند. سال گذشته 347نفر در شبكه راه‌هاي اين استان بر اثر سوانح رانندگي كشته شده‌اند.»
در بقيه شهر‌ها و استان‌هاي كشور هم اوضاع البته دست كمي از جاده‌هاي تهران ندارد.فقط در 4ماه ابتدايي امسال و براساس آمار پزشكي قانوني نزديك 7هزار نفر فوت كرده و بيش از 100هزار نفر هم مصدوم شده‌اند، اما اين‌همه دردسر‌هاي جاده را چه‌كسي رقم زده است؟
- مثلث انسان، جاده، خودرو
اين روزها كه تب انتقاد از كيفيت خودروهاي داخلي بالاست و در شبكه‌هاي اجتماعي مطالب مختلفي در اين‌باره رد و بدل مي‌شود، شايد كوتاه‌ترين ديوار، همين ديوار خودروسازان داخلي باشد. اما آمار‌ها و اظهارنظر‌هاي رسمي مي‌گويد كه قبل از زدن جوالدوزي به آنها، بايد سوزني به خودمان بزنيم. امين صابري نيا رئيس اورژانس تهران بعد از اعلام آمار مجروح شدن سالانه 500هزار نفر در جاده‌هاي ايران، در بررسي دليل اين سوانح مي‌گويد:«افزايش تعداد خودروها در كشور، نو و تندروتر شدن خودروها، رفتارهاي خطرناك در رانندگي، خواب‌آلودگي و در كل خطاهاي انساني كه بيش از 50درصد علت تصادفات است. سرعت نابجا و رفتارهاي پرخطر عوامل مهم تصادفات هستند.»
مطابق با آخرين آماري كه درخصوص سوانح در محورهاي برون شهري در سال گذشته منتشر شده سهم عامل انساني از 100درصد تصادفات 57درصد بوده است.درحالي‌كه 3درصد سهم راه، 2درصد سهم وسيله نقليه، 26درصد سهم عامل انساني به علاوه راه، 6درصد سهم عامل انساني به همراه وسيله نقليه، يك‌درصد سهم عامل راه به علاوه وسيله نقليه، 4درصد سهم عامل انساني به همراه راه و وسيله نقليه و يك درصد سهم عوامل ناشناخته بوده است.
چندي قبل هم جواد هدايتي، مديركل آمار، ايمني و ترافيك سازمان راهداري و حمل‌ونقل جاده‌اي بر نقش عامل انساني در تصادفات تأكيد كرد و گفت: «سهم اين ۳ عامل در هر تصادف مي‌تواند متفاوت باشد اما در سراسر دنيا عامل اصلي، انسان است.وضعيت فني خودرو و جاده، آموزش و فرهنگ‌سازي، جريمه و اعمال مقررات، مسئله امداد و نجات و انگيزش و ايجاد تحركات اجتماعي، ۵ عاملي هستند كه در بروز تصادفات دخيل بوده و از سوي ديگر در كاهش تصادفات و تلفات انساني مؤثرند.»
پليس بارها هشدار داده است كه درصد قابل توجهي از تصادفات به‌دليل بي‌توجهي به جلو (عدم‌رعايت فاصله با اتومبيل جلويي)، انحراف به چپ، سرعت غيرمجاز، عدم‌توانايي كنترل وسيله، خواب آلودگي و عدم‌رعايت حق‌تقدم بوده است.
علاوه بر اين آمار، عده‌اي هم با اين استدلال كه گاهي ممكن است وسيله نقليه يا راه، ايمن نباشد كه در اين حالت، هوشياري راننده و عامل انساني مي‌تواند احتمال بروز تصادفات را كاهش دهد، «انسان» را ضلع بزرگ‌تر مثلث تلفات رانندگي مي‌دانند.
- جاده‌ها در ايران
مرور هر صفحه از پرونده قطور استاندارد نبودن جاده در ايران عمق فاجعه را در اين زمينه خوب نشان مي‌دهد. تقريبا در همه جاده‌ها، مسير‌هاي خطرناكي وجود دارد كه مسافران دائمي و مردم بومي هر بار هنگام عبور از آنجا شاهد حادثه و سانحه‌اي هستند. اين كاستي‌ها به‌خصوص در مناطق كويري، جنگلي و كوهستاني بيشتر مي‌شود.درنتيجه همين وضعيت نابسامان راه‌هاست كه جزاي يك اشتباه رانندگي مرگ مي‌شود و فرصتي براي جبران راننده باقي نمي‌ماند.
براساس تحقيقات كارشناسان اداره پليس راهنمايي و رانندگي در سال۹۳ نزديك به ۱۵۶هزار تصادف در جاده‌هاي كشور ثبت شده كه ۵۴هزار مورد تصادف كه نزديك به يك‌سوم كل تصادفات را تشكيل مي‌دهد مربوط به عوامل ناشي از مشكلات مربوط به جاده‌ها بوده است. براساس اعلام عباس آخوندي وزير راه‌وشهرسازي امروز بيش از ۴۰درصد از جاده‌هاي كشور در وضعيت نامناسبي قرار دارند. ارتقاي همزمان كيفيت خودرو و راه، تجربه مشترك و البته موفق همه كشورهايي است كه آمار تلفات رانندگي آنها پايين است.
- خودروهاي غيراستاندارد
با اين همه نبايد در اين ميان نقش خودرو را در تصادفات رانندگي فراموش كرد. ايمني خودروها و استاندارد نبودن جاده‌ها و وجود نقاط حادثه‌خيز در جاده‌هاي كشور از علل عمده تصادفات در كشور به شمار مي‌روند. نقص فني خودروها موجب مرگ 3هزار ايراني در سال مي‌شود اما خودروسازان همچنان در قبال ايمني خودروها حساسيت لازم و كافي را ندارند. تا‌كنون چندين بار شماره‌گذاري تعدادي از خودروهاي داخلي به‌دليل كيفيت پايين آنها از سوي پليس متوقف شده است.
يك كارشناس راهنمايي و رانندگي درباره نقش خودروها در تصادفات مي‌گويد: «من خودروي ايراني سوار مي‌شوم. زماني كه به شركت سازنده خودرو مراجعه كرده و مي‌گويم مي‌خواهم خودروي مدل87 خود را عوض كرده و مدل93 بخرم مي‌گويند همان مدل87 را سوار شو. مگر يك محصول نبايد با يك استاندارد توليد شود؟» سال‌هاست بحث ستاره دار كردن خودروهاي ايراني براساس كيفيت بي‌نتيجه مانده و شهروندان نمي‌دانند خودروي آنها چه استانداردي دارد. حتما نقش ايمني خودروها در تصادفات هم قابل توجه است.اما درنظرگرفتن اين آمار كه 44درصد تلفات جاده‌اي مربوط به عابران و موتورسيكلت‌سواران است را هم نبايد از قلم انداخت.اين فقط خودروها نيستند كه حادثه مي‌سازند.