طيب‌نيا كه به همراه وزراي كار، صنعت و دفاع نامه‌اي انتقادي را از اوضاع ركود اقتصادي خطاب به رئيس‌جمهور امضا كرده‌اند، دوشنبه‌شب به گفت‌وگوي ويژه خبري شبكه دو صدا و سيما آمد تا ضمن توضيح درباره دلايل نگارش چنين نامه‌اي از برخي خبرهاي اقتصادي هم پرده‌برداري كند. البته اين فقط طيب‌نيا نبود كه به توضيح درباره اين نامه پرداخت بلكه محمد‌رضا نعمت زاده، وزير صنعت و محمدباقر نوبخت، سخنگوي دولت و رئيس سازمان مديريت و برنامه‌ريزي هم توضيحاتي ارائه دادند.
- مگر همچنان در ركود هستيم؟
طيب‌نيا كه ظاهرا فرماندهي نگارش نامه هشدارآميز به رئيس‌جمهور را عهده‌دار بوده است، در توضيحاتي تلويزيوني كه متن آن در پايگاه اطلاع‌رساني وزارت اقتصاد منتشر شد، هشدارآميز بودن اين نامه را رد كرد و گفت كه نامه براي پيش‌بيني بازار بود نه هشدار. اين بخش از سخنان طيب نيا اشاره به اين دارد كه در نامه با استناد به سقوط برخي شاخص‌هاي بورسي هشدار داده شده بود كه ركود فعلي مي‌تواند به بحران تبديل شود، از همين‌رو كارشناسان و محافل رسانه‌اي اين تحليل را ارائه دادند كه 4وزير يادشده خطر تبديل ركود به بحران را ياد‌آور شده‌اند.
طيب‌نيا ضمن رد اين تحليل اعلام كرد كه در 3ماه گذشته بسته جديد مقابله با ركود توسط تيم اقتصادي دولت تهيه شده كه رئيس‌جمهور هفته آينده اين بسته جديد را ابلاغ خواهد كرد. اعلام اين خبر هم باعث تعجب تحليلگران اقتصادي شده است چرا كه 15شهريور‌ماه سال گذشته بود كه حسن روحاني، رئيس‌جمهور به مشهد سفري داشت و در جمع زائران امام رضا(ع) طي سخناني گفت:
طرح لازم براي عبور از ركود را آماده كرده‌ايم و بخشي كه نياز به قانون داشت را تقديم مجلس كرده‌ايم و اما امروز در كنار بارگاه امام رضا(ع) اعلام مي‌كنم ما خوشبختانه از ركود عبور كرده‌ايم. روحاني براي اثبات اين موضوع سند آورد و گفت: محاسبات 3ماهه اول سال93 اعلام مي‌كند كه دولت از ركود عبور كرده است. به‌دنبال اين سخنان بود كه مقامات ديگري از دولت ازجمله محمدباقر نوبخت هم دلايل عبور اقتصاد از ركود را توضيح دادند. با اين حال يك‌سال پس از سخنان روحاني، 4وزير كابينه‌اش رسما درباره تبديل ركود به بحران هشدار داده‌اند تا همچنان ابهامات درباره ركود يا عبور از ركود باقي بماند.
- تفسير جديد از نامه 4وزير
با اين حال به نظر مي‌رسد كه سخنگوي دولت، تفسير جديدي از نامه 4وزير دارد. محمدباقر نوبخت كه روز گذشته ميزبان خبرنگاران بود و به سوالات آنان پاسخ مي‌داد، گفت: نامه 4وزير به روحاني به كليت اقتصاد ايران معطوف نيست بلكه فقط درباره بازار سرمايه و بورس است. نوبخت البته در معرض اين سوال هم قرار گرفت كه تكليف سخنان رئيس‌جمهور در شهريور93 درباره عبور اقتصاد از ركود چه مي‌شود؟
نوبخت پاسخ داد: آنچه رئيس‌جمهور درباره خروج از ركود گفته با توجه به آمارها درست بود، نامه اين 4وزير هم اين مسئله را تأييد مي‌كند. همه مراكز آماري داخلي و بين‌المللي آن را تأييد مي‌كنند ولي براي رشد بالاتر بايد اقداماتي صورت گيرد. البته نوبخت اين سخنان را در حالي بيان كرد كه صندوق بين‌المللي پول ديروز گزارش داد در سال‌جاري اقتصاد ايران به‌احتمال زياد نيم درصد منفي رشد خواهد داشت. همچنين در نامه 4وزير به روحاني هم صراحتا نوشته شده است: اگربراساس قواعد حاكم در شرايط بحران، تصميم ضرب‌الاجل گرفته نشود، ركود تبديل به بحران خواهد شد.
- نعمت‌زاده: من نبودم
البته برخي وزراي امضا‌كننده اين نامه رويه ديگري در پيش گرفته‌اند. ازجمله محمد‌رضا نعمت‌زاده وزير صنعت ديروز به خبرنگاران گفت: ما به‌عنوان متولي صنعت كشور كه بخشي از شركت‌هاي زير مجموعه آن در بورس حضور دارند اين نامه را به درخواست وزير امور اقتصادي و دارايي امضا كرديم و رئيس‌جمهور هم جلساتي را در اين راستا برگزار كرد.
- اقتصاد دولت روحاني به روايت صندوق بين‌المللي پول
صندوق بين‌المللي پول اعلام كرد اقدامات اقتصادي دولت حسن روحاني در ايران قابل توجه بوده است، اما رشد اقتصادي اين كشور امسال بين نيم درصد مثبت تا نيم درصد منفي خواهد بود. مارتين كريسولا، معاون مدير بخش خاورميانه و آسياي مركزي صندوق بين‌المللي پول كه در رأس هيأتي از 28شهريور تا 8مهر به ايران سفر كرده بود، گفته است كه درصورت لغو تحريم‌هاي بين‌المللي عليه ايران، رشد اقتصادي سال آينده بسيار بالاتر خواهد بود.
او اوضاع اقتصاد ايران در دولت روحاني را اينگونه پيش‌بيني كرده است:
- سياست‌هاي دولت روحاني باعث رشد اقتصادي مثبت شده و تورم را به حدود ۱۵ درصد كاهش داده است.
- اوضاع بازار ارز در ايران ثبات يافته و دولت در حذف يارانه‌ها پيشرفت داشته، اما چالش‌هاي ساختاري عميقي باقي است و كاهش شديد قيمت نفت، شتاب فعاليت اقتصادي را در ايران كند كرده است.
- بخش كسب و كار ايران با كاهش تقاضا، افزايش موجودي انبار و توليد در ظرفيت پايين روبه‌روست.
- بخش بانكي ايران با مطالبات معوقه فراوان و بهره بانكي بالا مواجه است و تعهدات معوقه بخش دولتي مشكلات را دوچندان مي‌كند.
- اقتصاد ايران در نيمه اول امسال كوچك شده و رشد اقتصادي كل سال احتمالا بين نيم درصد مثبت تا نيم‌درصد منفي خواهد بود.
- با افزايش توليد نفت، كاهش هزينه فعاليت تجاري بعد از رفع تحريم‌ها و دسترسي به ذخاير خارجي، رشد اقتصادي ايران در سال آينده ممكن است به 4تا 5/5 درصد برسد.
نامه 4وزير، اختلافات كابينه را آشكار كرد
نوشتن نامه 4وزير به رئيس‌جمهور كار زيبايي نبود زيرا در نگاه نخست القاكننده اين است كه واگرايي اعضاي دولت با هم زيادشده و با يكديگر هماهنگ نيستند. طهماسب مظاهري با بيان اين مطلب در مورد اينكه چرا اين نامه در اين مقطع زماني منتشر شده درحالي‌كه تاريخ آن مربوط به يك‌ماه پيش است، گفت:
در اين زمينه اطلاعي ندارم اما قاعدتاً زماني كه وزرا به رئيس‌جمهور درباره مباحثي كه مربوط به دولت است نامه مي‌نويسند در داخل دولت مي‌ماند و فرايند رسيدگي به آن نامه طبق نظر رئيس‌جمهور طي مي‌شود. به گفته رئيس كل اسبق بانك مركزي، نوشتن نامه سرگشاده توسط وزرا به رئيس‌جمهور، موضوع عادي و معمول نيست اما اين موضوع در دولت‌هاي ديگر هم سابقه داشته است.
زماني كه وزيري نتواند استدلال خود را در دولت جا بيندازد شايد يكي از حربه‌هاي وي دادن نامه سرگشاده است كه البته كار زيبايي نيست. وي گفت: مشخص نيست اين نامه با هدف سرگشاده بودن نوشته شده يا اينكه يك نامه داخل دولت بوده است اما محتواي نامه شامل مسائل مهمي است كه در جامعه و نهادهاي اقتصادي هميشه مطرح بوده و فرصت خوبي به‌وجود مي‌آيد كه درباره آن بحث و تبادل نظر شود. اين استاد دانشگاه افزود: سياست‌هاي دولت براي انسجام نظام اقتصادي و پرهيز از بي‌انضباطي‌هاي گذشته، سياست درست و مبتني بر مباحث علمي اما كند بود و سرعت كافي نداشت و اين موضوع نياز به شتاب بيشتري دارد.