باران به سختي مي‌تواند چند ساعت هواي اين شهرها را پاكيزه نگه دارد. دليلش اين است كه شهرهاي ما قدرت «خودپالايي»شان را از دست داده‌اند؛ يعني ديگر هيچ قدرتي در برابر عوامل آلوده كننده ندارند.پاييز هم فصل شروع دوباره آلودگي است. مسئولان در قبال جلوگيري از اين آلودگي، وظايفي برعهده دارند اما يادتان باشد يك دست صدا ندارد. درضمن نمي‌توانيم آنقدر منتظر بمانيم كه آلودگي هوا خفه‌مان كند. پس بايد خودمان آستين‌ها را بالا بزنيم و به فكر نجات سقف بالاي سرمان باشيم. اگر مي‌خواهيد بدانيد چطور مي‌توان به كاهش آلودگي هواي كلانشهرها كمك كرد، پيشنهادهاي ما را بخوانيد.
- اقدام اول
تعويض خودروهاي فرسوده
خيالتان راحت! تا زماني كه اين خودروهاي فرسوده در خيابان‌هاي شهرهاي بزرگ جولان مي‌دهند، مشكل آلودگي حل نخواهد شد. هرچند ستاد حمل‌ونقل و سوخت كشور مدام مي‌گويد نسل خودروهاي فرسوده در حال انقراض است، اما همچنان نخستين موردي كه نقش پررنگي در آلوده شدن هوا ايفا مي‌كند تردد خودروهاي فرسوده است كه ۱۰برابر خودروهاي تازه توليد شده آلودگي توليد مي‌كنند.
- چكار كنيم؟
اگر توان مالي داريد كه هرچه زودتر براي خريد يك خودروي تازه‌نفس‌تر اقدام كنيد اما اگر اوضاع جيب‌تان بر وفق مراد نيست، بايد سراغ طرح نوسازي خودروهاي فرسوده برويد تا از تسهيلات اين طرح براي خريد خودروي جديد استفاده كنيد. يك جست‌وجوي ساده در اينترنت، شما را به سايت ستاد نوسازي خودروهاي فرسوده و شرايط حضور در اين طرح مي‌رساند. اگر هم فعلا هيچ قصدي براي تعويض اتومبيل فرسوده‌تان نداريد، به حال ديگر مردم رحم كنيد و خودرويتان را تا جايي كه امكان دارد به داخل شهر نياوريد.
- اقدام دوم
استفاده كمتر از شخصي‌ها
براساس مطالعات انجام شده حدود ۸۰ درصد آلودگي هواي شهرهاي بزرگ ناشي از منابع متحرك يعني خودروها هستند؛ مثلا در شهر تهران، تا همين چند وقت قبل روزانه ۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ خودرو توليد و روانه شهر مي‌شد و خودروي چنداني نيز از رده خارج نمي‌شد. با اين حساب، ما هر چقدر هم تونل و اتوبان بسازيم و افزايش معابر داشته باشيم باز هم مشكل داريم.
- چكار كنيم؟
كشورهاي توسعه يافته‌اي مثل آلمان، سرانه مالكيت خودروي شخصي‌شان بيشتر از ماست اما مشكل آلودگي هوا ندارند، چرا؟ چون فرهنگ استفاده از اتومبيل شخصي در اين كشورها جا افتاده است. متأسفانه ما براي يك خريد كوچك از نزديكي خانه هم اتومبيل‌مان را از پاركينگ بيرون مي‌آوريم. بزرگ‌ترين كمكي كه ما مي‌توانيم براي كاهش آلودگي هوا انجام دهيم استفاده كمتر از خودروي شخصي است. يك‌بار تردد در شهر و رفتن به سر كار يا جاي ديگر را با استفاده از ناوگان عمومي امتحان كنيد، شايد شما هم مشتري اين ناوگان شديد.
- اقدام سوم
خودروها را معاينه كنيد
هر سال همين موقع‌ها، همه ياد معاينه‌فني اتومبيل‌ها و نقش آن در كاهش آلودگي هوا مي‌افتند. هر سال هم توصيه‌ها و هشدارهايي در اين خصوص داده مي‌شود. گاهي هم پليس راهور دست به‌كار مي‌شود تا به طورقانوني جلوي تردد خودروهاي بدون معاينه فني را بگيرد، اما باز هم با خروج از بحران، اين قانون به فراموشي سپرده مي‌شود. كارشناسان مي‌گويند با انجام اين معاينه، بخش قابل‌توجهي از آلودگي هوا كاهش مي‌يابد.
- چكار كنيم؟
نكته مهم اين است كه يادمان باشد معاينه فني فقط مخصوص فصل سرما نيست. اين كار يك امر قانوني است كه همه خودروها، خصوصا آنها كه در شهرهاي بزرگ تردد دارند ملزم به انجام آن هستند. كافي است به يكي از مراكز معاينه فني در شهرهاي بزرگ مراجعه و خودرويتان را چكاپ كنيد. اين كار نه هزينه چنداني دارد و نه وقت زيادي از شما مي‌گيرد. در ضمن بد نيست بدانيد كه براساس اعلام پليس راهور كشور، بخش قابل‌توجهي از تصادفات رانندگي به‌علت نقص فني خودروها بوده است.
- اقدام چهارم
معرفي آلاينده‌هاي شهر
قانوني وجود دارد به نام «ساماندهي صنايع و مشاغل مزاحم شهر». اين قانون مي‌گويد كه هر نوع شغل و صنعتي كه مزاحمتي براي شهرنشينان ايجاد كند بايد از شهر خارج شود. با آنكه در بيشتر شهرهاي پيشرفته دنيا كارخانه‌ها و صنايع كوچك آلاينده فاصله قابل‌توجهي از شهر دارند، اما متاسفانه هنوز در بسياري از مناطق مسكوني كلانشهرهاي ما، اين مشاغل و صنايع فعاليت مي‌كنند كه باعث آلودگي هوا مي‌شوند.
- چكار كنيم؟
مسئولان نمي‌توانند بر فعاليت تمام صنايع و مشاغل كوچك و بزرگ آلوده‌كننده هوا نظارت دائم داشته باشند. ما مردم مي‌توانيم با معرفي اين آلاينده‌ها به شهرداري‌ها يا سازمان محيط‌زيست، در ساماندهي آنها كمك كنيم. كار سختي هم نيست؛ كافي است شماره تماس اداره ساماندهي مشاغل شهرداري منطقه مورد نظرتان را پيدا كنيد و با مسئولان اين اداره ارتباط داشته باشيد. شكايت رسمي شما مي‌تواند در روند ساماندهي اين مشاغل، به مسئولان كمك قابل توجهي بكند.
- اقدام پنجم
استفاده كمتر از موتورسيكلت
شايد باورتان نشود اما يك موتورسيكلت مي‌تواند 3تا 8برابر يك خودروي سواري آلودگي توليد كند. اين در حالي است كه شهري مثل تهران بين 3تا 4ميليون موتورسيكلت دارد. كارشناسان شهري مي‌گويند كه يكي از عوامل اصلي آلودگي هواي شهرهاي بزرگ، حضور و تردد همين موتورسيكلت‌هاست كه متأسفانه به شكل غيراستاندارد هم در كشور ما توليد مي‌شوند.
- چكار كنيم؟
قدم اول اين است كه كمي استفاده از اين وسيله نقليه عمومي را در شهرهايمان محدودتر كنيم. نه اينكه پليس جلوي آنها را بگيرد، بلكه خودمان كمتر سراغ استفاده از اين وسيله برويم. راه‌حل بعدي اين است كه از موتورهاي برقي كه يكي‌دو سال است به بازار آمده استفاده كنيم. يك گام مهم ديگر هم اين است كه موتورسيكلت‌هايمان را به معاينه فني ببريم. معاينه فني فقط مخصوص خودروها نيست. يك كار مهم هم اين است كه براي خريد موتورسيكلت، سراغ موتورهاي داراي شرايط توليد استاندارد برويم.
- اقدام ششم
توجه به قوانين راهنمايي و رانندگي
يكي ديگر از عوامل آلودگي هواي شهرهاي بزرگ به گفته كارشناسان، بي‌توجهي به قوانين راهنمايي و رانندگي است. حتما مي‌گوييد چه ربطي دارد؟ مشكل اينجاست كه رعايت نكردن اين قوانين باعث ايجاد گره‌هاي ترافيكي و راهبندان‌هاي مختلف مي‌شود و همين گره‌ها هم باعث آلودگي بيشتر هواي شهرها مي‌شود. يادتان باشد هر چقدر ترافيك بيشتر باشد، آلودگي هوا بيشتر است.
- چكار كنيم؟
شايد باورتان نشود، اما همين حركت اتومبيل‌ها بين خطوط در معابر شهري، تأثيري بسيار زياد در كاهش آلودگي هوا دارد. حركت روان اتومبيل‌ها، باعث كمتر شدن عملكرد موتور آنها شده و آلودگي كمتري توليد مي‌شود. هر قانوني كه شما در خيابان زير پا مي‌گذاريد، در اين زمينه تأثيرگذار است؛ مثلا وقتي دوبله پارك‌مي‌ركنيد، در حركت خودروهاي ديگر خلل ايجاد شده و آلودگي بيشتر مي‌شود. يا وقتي ورود ممنوع مي‌رويد، باز هم در حركت خودروهاي ديگر ايجاد مشكل مي‌كنيد.
- اقدام هفتم
آزبستي‌ها را كنترل كنيد
آزبست چيست؟ به كاني‌هايي كه داراي بافت اليافي هستند اصطلاحا آزبست مي‌گويند و وجود آنها در هوا باعث آلودگي مي‌شود. مهم‌ترين محصولات آزبستي شامل محصولات آزبستي سيماني (لوله‌هاي ناوداني و صفحات ايرانيت)، جامه‌هاي نسوز(لباس، جليقه و نمد‌ها)، محصولات ساينده(مانند لنت ترمز و كلاچ اتومبيل‌هاي سبك و سنگين و قطار)، ماده پركننده در آسفالت، رنگ شيميايي، كاشي پلاستيك و... است.
- چكار كنيم؟
تحقيقات نشان مي‌دهد وجود آزبست در هواي شهرهاي بزرگ بيشتر ناشي از لنت ترمز‌ها و صفحه كلاچ خودروهاست. الياف آزبست به قسمت‌هاي تحتاني دستگاه تنفس نفوذ كرده و بيماري‌هاي مختلفي را در انسان ايجاد مي‌كند. اينگونه الياف در بافت سيستم تنفسي بسيار پايدار بوده و در نهايت موجب بروز سرطان مي‌شود. كاري كه فعلا از عهده ما بر مي‌آيد اين است كه سراغ لنت‌هاي ترمز و صفحه كلاچ‌هاي استاندارد براي خودروهايمان برويم تا هم آلودگي كمتري توليد كنيم و هم خودمان كمتر به خرج بيفتيم.