حجم صدا در شهر آنقدر زياد است كه صداي گوش‌نواز كمتر شنيده مي‌شود و صداها گوش همه را مي‌آزارد. حالا صداهاي مختلف از خودروهايي كه با هزار و يك شكل از كنارت مي‌گذرند تا قارقار موتورسيكلت‌هاي عجيب و غريب، از مرز شنوايي‌ات رد مي‌شوند و بر روح و روانت مي‌كوبند. انگار كه مدت‌هاست هشدار كارشناسان درخصوص به صدا درآمدن زنگ خطر آلودگي صوتي، لابه‌لاي صداهاي ناهنجار شهر گم‌شده و وضعيت روزبه‌روز از اين نظر بحراني‌تر مي‌شود. سردرد، فشارخون، خستگي، سوءهاضمه و كلي مشكل ريز‌و‌درشت ديگر، مهم‌ترين ارمغان‌هاي آلودگي صوتي شهرها هستند. هرچند كارشناسان معتقدند شايد اين آلودگي از روي عادت، مشكل چنداني براي مردم ايجاد نكند ولي مسلما ر آينده اثرهاي نامطلوبي روي جسم و روحشان مي‌گذارد. اينجا هم مي‌توانيد با اين آلودگي پنهان بيشتر آشنا شويد و هم راهكارهاي مقابله با آن را ياد بگيريد.
- 1- الان در چه وضعي هستيم؟
كارشناسان براساس آمار گفته‌اند كه وضعيت آلودگي صوتي شهرهاي بزرگي مثل تهران، مشهد، اصفهان و... مرز هشدار را رد كرده و اكنون در شرايط اضطراري قرار دارد؛ مثلا براساس آخرين بررسي‌ها از وضعيت آلودگي صوتي پايتخت، آلوده‌ترين مناطق شهرها از لحاظ آلودگي صوتي، مناطق مركزي و پرترافيك، مناطق جنوبي و پرجمعيت به‌ويژه مناطقي كه ريل راه‌آهن از آنها مي‌گذرد يا در مسير پرواز هواپيما‌ها قرار دارند، است. مردمي كه ساكن مناطق مسكوني نزديك به فرودگاه‌ها و بزرگراه‌ها هستند بيش از ديگران در معرض آلودگي صوتي قرار دارند، به‌عنوان نمونه ساكنان اطراف فرودگاه مهرآباد تهران، در معرض اثرات زيانبار آلودگي صوتي ناشي از حركت هواپيما‌ها هستند.
- 2- آلودگي صوتي برابر آلودگي هوا
خطرهاي آلودگي صوتي كمتر از آلودگي هوا نيست، آن هم با زندگي در شهري كه جزو رتبه‌هاي اول آلودگي صوتي دنياست. بد نيست بدانيد كه به‌طور كلي مي‌توان تأثيرهاي آلودگي صوتي روي انسان را به چند قسمت تقسيم كرد؛ كاهش شنوايي، اثرهاي باليني، تأثير روي خواب، اثرهاي روحي و رواني و اختلال در مكالمه‌ها، ساده‌ترين و ملموس‌ترين عارضه‌هايي است كه صداهاي آزاردهنده براي انسان به ارمغان مي‌آورد. از ديگر عارضه‌هاي آلودگي صوتي مي‌توان به افزايش قند و كلسترول خون، تغيير ضربان قلب، افزايش فشار خون، افزايش هورمون‌ها، تنگ شدن مويرگ‌ها و عروق، ايجاد زخم‌معده و گرفتگي عضله‌ها اشاره كرد. ناراحتي‌هاي مختلف روحي و رواني را هم به اين جمع اضافه كنيد.
- 3- شناسايي متهمان آلودگي صوتي
بايد بپذيريم كه از يك طرف شهرهايمان اوضاع مناسبي از نظر آلودگي صوتي ندارد و از طرف ديگر خودروهاي مردم شهرها از مقصران اصلي اين آلودگي‌اند. قديمي يا فرسوده بودن خودروها باعث مي‌شود كه صداي توليدي از اجزاي مختلف خودرو مثل موتور، اگزوز و سيستم انتقال نيرو افزايش يابد. اگر خودروهاي قديمي شهر با خودروهاي جديد جايگزين شوند علاوه بر كاهش آلودگي هوا، ميزان صداي مزاحم توليدي هم به مقدارقابل توجهي كاهش مي‌يابد. خودروهاي سنگين هم معمولا شب‌ها از مناطق مسكوني عبور مي‌كنند و با بار سنگيني كه دارند آلودگي صوتي زيادي ايجاد مي‌كنند. آنها در آلودگي هواي شهر ما هم بسيار تأثيرگذارند. انجام يك معاينه فني ساده، صداي توليدي يك خودرو را استاندارد مي‌كند.
- 4- سهم‌بندي آلودگي صوتي
اندازه‌گيري‌هاي ايستگاه‌هاي سنجش آلودگي صوتي شركت كنترل كيفيت هواي شهرداري تهران نشان مي‌دهد موتورسيكلت‌ها عامل ۴۹درصد از آلودگي‌هاي صوتي در شهر تهران هستند و بيشترين سهم را در ايجاد آلودگي صوتي دارند. خودروهاي سواري با سهم ۳۰درصدي، خودروهاي سنگين با سهم ۲۰درصدي و اتوبوس‌هاي درون‌شهري با سهم تقريبا يك درصدي مهم‌ترين عوامل آلودگي صوتي ناشي از منابع متحرك هستند. مسلما همين نسبت را مي‌توان در شهرهاي ديگر هم در نظر گرفت. بد نيست بدانيد موتورسيكلت‌ها 8برابر يك خودرو آلودگي صوتي ايجاد مي‌كنند. آلودگي صوتي مراكز صنعتي هم در رتبه‌هاي بعدي قرار دارد. پس يك راه هم اين است كه استفاده از موتورها را كمتر كنيم يا اين وسايل نقليه را به معاينه فني ببريم.
- 5- داروخانه‌ها شلوغ مي‌شوند
داروخانه‌هاي شهرها حسابي پررونق هستند و يكي از دلايل مهم اين قضيه، همين آلودگي صوتي است. براساس مطالعه‌هاي كارشناسان، سرانه مصرف دارو در مناطقي كه آلودگي صوتي دارند، بيشتر از مناطق ديگر است. تحقيق‌هاي علمي ثابت كرده كه آلودگي صوتي باعث بروز اختلال‌هايي در سيستم‌هاي بدن مي‌شود كه نياز به دارو را افزايش مي‌دهد. اين آلودگي، احتمال ابتلا به فشار خون بالا را در مردان بسيار افزايش مي‌دهد. مصرف داروهاي كاهنده فشار خون در مردان 40تا 65ساله، حداقل 5درصد بيشتر از مرداني است كه در محيط‌هاي آرام زندگي مي‌كنند. حداقل مي‌توانيد با استفاده از پنجره‌هاي دوجداره، محيط خانه يا محل كارتان را از شر آلودگي صوتي خلاص كنيد.
- 6- خواب آرامي را تجربه كنيد
اگر مي‌خواهيد خواب آرام و راحتي داشته باشيد، بايد به اين نكته توجه كنيد كه سر و صداي محيط بايد حداكثر حدود ۳۵ دسي‌بل باشد وگرنه از خواب خوش خبري نيست! متأسفانه عبور شبانه خودروهاي سنگين از معابر شهري باعث مي‌شود كه سروصداي محيط بيرون بيشتر از اين ميزان شود. برخي هستند كه براي خوابيدن، پنبه داخل گوششان قرار مي‌دهند. اگر فكر مي‌كنيد با گذاشتن پنبه در داخل گوش ديگر سر و صدايي نخواهيد شنيد بايد بگوييم كه اين نظريه غلط است! گذاشتن پنبه در داخل گوش تنها بين ۵ تا ۷ دسي‌بل صدا را كاهش مي‌دهد و تأثير آنچناني در كاهش آلودگي صوتي ندارد. البته هنگام قرار گرفتن در معرض آلودگي صوتي، استفاده از گوش‌بند توصيه مي‌شود.
- پرسروصداترين شهرهاي جهان
رده‌بندي پرسروصداترين شهرهاي جهان دائما در حال تغيير است. آمارهاي زيادي در اين خصوص منتشر شده است كه خيلي با هم تطابق ندارد. اما بسياري از آمارها نشان مي‌دهند كه بمبئي، بانكوك، توكيو و نيويورك به‌عنوان پرسروصداترين شهرهاي جهان شناخته مي‌شوند. اين شهرها همگي حدود ۱۰۰دسي‌بل صدا دارند و بيشترين صداي توليديشان هم برمي‌گردد به وسايل حمل‌ونقل گوناگون كه در معابر تردد مي‌كنند. جمعيت بالا و ازدياد خودروهاي شخصي و همچنين عدم استفاده از سامانه‌هاي عمومي باعث شده تا آلودگي صوتي به حداكثر ممكن خود برسد. با اين حال برنامه‌ها و طرح‌هاي بسياري براي مقابله با اين معضل وجود داشته و دارد. مسئولان اين شهرها تلاش مي‌كنند كه تا جاي ممكن اين بحران را مهار كنند.
- سر و صداي اضافه ممنوع!
چطور مي‌توان از سرسام صداها فرار كرد؟
سر و صداي دور و برتان زياد است؟ همه‌‌چيز غلغله و شلوغ به‌نظر مي‌رسد؟ سرسام گرفته‌ايد؟ خب، همه اينها به‌دليل رعايت نكردن نكته‌هايي از سوي شماست. اينها چند توصيه براي كاهش آلودگي صوتي شهرهاست كه مي‌توانيد به‌خاطر بسپاريد:
باور كنيد كه اگر در خيابان‌هاي شهر پشت سر هم بوق نزنيد، هيچ‌كس نمي‌گويد كه خودرويتان بوق ندارد. قوانين و مقررات راهنمايي و رانندگي هم فقط در مواقع ضرورت، استفاده از بوق را مجاز مي‌داند. پس كمي رعايت كنيد و بي‌خود و بي‌جهت بوق نزنيد.
مگر گوشتان را از سر راه آورده‌ايد كه اينطور غيراصولي موسيقي گوش مي‌كنيد؟ تحقيق‌هاي پزشكان نشان داده است كه درجه صداي بالاي وسايلي مثل MP3 يا MP4 بسيار براي گوش ضرر دارد. پس كوتاه بياييد و موسيقي دلخواهتان را با درجه صداي كمتري گوش كنيد.
صوت آلوده به هر صدايي گفته مي‌شود كه ديگران را اذيت كند. اين را به اين دليل گفتيم كه شايد صداي زنگ عجيب و غريب موبايلتان براي شما جالب و دوست‌داشتني باشد ولي همان زنگ براي افراد ديگر يك مظهر آلودگي صوتي به‌حساب بيايد، چون حسابي روي اعصابشان راه مي‌رود.
صداي دزدگير خودروها، از آن صداهايي است كه به راحتي مي‌توان آن را جزو دسته صداهاي آلوده قرار داد. بنابراين اگر سيستم دزدگير خودرويتان داراي نقصي است يا ميزان حساسيتش بسيار بالاست، هرچه سريع‌تر براي تعمير اين سيستم آستين را بالا بزنيد تا اعصاب همسايگانتان تكه‌تكه نشود.
درست است كه گفته‌اند: «چهارديواري، اختياري.» ولي يادتان باشد كه رعايت فرهنگ شهرنشيني هم مي‌گويد با سيستم‌هاي پخش صوتي خانه‌تان، محله را روي سرتان نگذاريد. در ضمن پليس هم طبق قانون مي‌تواند با متخلفان اين بخش از فرهنگ شهرنشيني برخورد كند.
درست است شما در شهري زندگي مي‌كنيد كه آلودگي صوتي‌اش از همه شهرهاي ديگر كشور بيشتر است اما يادتان باشد كه به غيراز آلودگي صوتي، قرار گرفتن در معرض صداهاي بلند هم باعث آسيب ديدن دائمي شنوايي‌تان مي‌شود. برخي از شايع‌ترين علت‌هاي نقص شنوايي ناشي از سر و صدا شامل گوش دادن موسيقي بسيار بلند با هدفون، حاضر شدن در كنسرت‌هاي پرسر و صدا و كار كردن در كارگاه‌هاي ساختماني مي‌شود.
راه‌هاي ساده‌اي وجود دارد كه با آنها مي‌توانيد از خودتان در برابر ناشنوايي محافظت كنيد. اگر در محيط پر سر و صدا كار مي‌كنيد هر روز گوش‌بند بزنيد. گوش‌بندها همچنين هنگام حضور در محيط پرسروصداي ديگر يا استفاده از ابزارهاي پرسر و صدا به حفاظت شنوايي شما كمك مي‌كند.
اگر قصد خريد لوازم منزل، اسباب بازي براي كودكان دلبندتان و وسايل برقي را داريد، حتما به مشخصات دستگاه و ميزان توليد سر و صداي آن توجه كنيد.