كارشناسان لازمه رسيدن به اين تحول را ايجاد تغييرات لازم در بخش‌هاي مختلف نظام سلامت از آموزش تا تحقيقات و درمان مي‌دانند. در روزهايي كه درباره چالش‌هاي اين طرح مثل عدم‌تجميع بيمه‌ها و كمبود تخت‌هاي بيمارستاني خبرهاي بسياري مي‌شنويم، سراغ دكتر علي‌اصغر پيوندي، رئيس دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي رفته‌ايم تا درباره تحولات تازه در حوزه ماموريتي اين دانشگاه حرف‌هاي تازه‌اي بشنويم.
- بيمارستان‌هاي تحت پوشش دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي با اجرايي شدن طرح تحول با چه مشكلاتي روبه‌رو شدند؟
پولي كه براي اجراي طرح تحول به دانشگاه ما تزريق شده حدود 160ميليارد تومان بوده است. 100ميليارد تومان آن را در بسته طلايي كاهش فرانشيز هزينه كرديم. به همين دليل اين طرح با وجود تمام محاسني كه دارد اگر منابع مالي‌اش ادامه پيدا نكند ضربه جدي به كل آن وارد مي‌شود. حالا شما تصور كنيد كه يك بخش مهم از اين منابع مالي در اختيار بيمه‌هاست. الان منابعي كه بيمه‌ها دارند با فرمولي پيچيده به سازمان‌هاي بيمه‌گر و سپس به ما پرداخت مي‌شود. مديريت اين سازمان‌هاي بيمه‌گر هم در اختيار نظام سلامت نيست. هم‌اكنون دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، بالغ بر 200ميليارد تومان از سازمان‌هاي بيمه‌گر سه‌گانه طلبكار است. به‌نظر مي‌رسد حال كه ما پاسخگوي نظام سلامت هستيم بايد منابع مالي موجود نيز دست ما باشد.
- نقش بيمه‌ها در اين ميان چيست ؟
حالا شما تصور كنيد كه يك بخش مهم از اين منابع مالي در اختيار بيمه‌هاست. الان منابعي كه بيمه‌ها دارند با فرمولي پيچيده به سازمان‌هاي بيمه‌گر و سپس به ما پرداخت مي‌شود. مديريت اين سازمان‌هاي بيمه‌گر هم در اختيار نظام سلامت نيست. هم‌اكنون دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، بالغ بر 200ميليارد تومان از سازمان‌هاي بيمه‌گر سه‌گانه طلبكار است. به‌نظر مي‌رسد حال كه ما پاسخگوي نظام سلامت هستيم بايد منابع مالي موجود نيز دست ما باشد. بنابراين اگر بيمه‌ها تجميع شود راحت‌تر مي‌توان به مردم ارائه خدمت كرد. تاكنون هم مجلس و هم دستگاه‌هاي ذيربط از اين طرح حمايت كرده‌اند اما تجميع نشدن بيمه‌ها مانع جدي طرح تحول سلامت است.
- به غير از اين چه مشكلات ديگري پيش روي طرح تحول و سيستم درماني شما قرار دارد؟
نكته آزار‌دهنده ديگر در اجراي طرح تحول كمبود نيروي انساني است. با اجراي اين طرح بار كار در بيمارستانها افزايش يافته ولي تعداد نيروي انساني تغيير نكرده است. در دانشگاه ما از آذر۹۲ در بخش كادر پشتيباني هيچ نيرويي اضافه نشده است. در بخش كادر پرستاري، تكنسين اتاق عمل و بهياري به‌دليل افزايش تعداد بيمار، سختي كار و كمبود نيروي انساني متخصص در بازار، ارائه خدمات با كمبود‌هايي مواجه است. هرچند دانشگاه با پذيرش دانشجوي پرستاري بيشتر و يا برگزاري دوره‌هاي بهياري، بخشي از مشكل را برطرف كرده است اما نياز است كه دولت و سازمان برنامه و بودجه نيز كمك‌هايي را انجام دهند. متأسفانه با وجود اينكه ما مجوز جذب پرستار داريم ولي اقبال پرستاران در بازار سلامت كم است.
- راه‌حل شما براي رفع كمبود‌هاي اورژانس‌هاي بيمارستاني در مراكز درماني تابعه شما چگونه است؟ يكي از جدي‌ترين شكايات مردم كه از طريق پيامك به روزنامه همشهري اطلاع داده مي‌شود همين اورژانسهاست.
اولين جايي كه مردم با عملكرد بيمارستانها مواجه مي‌شوند اورژانسهاست. به همين‌خاطر هم اورژانس از نظر من ويترين و پيشاني بيمارستان است. اورژانس‌هاي ما علاوه بر درمان بيماري بايد استرس بيمار و همراهان او را نيز برطرف كنند. 5 اورژانس از بيمارستان‌هاي اين دانشگاه به‌صورت پايلوت براي نظارت بر نيروي خدماتي، كادر پزشكي و پرستاري و فضاي پذيرش بيماران و تخت‌هاي اورژانس انتخاب شده‌اند. اخيرا 80تخت اورژانس به مراكز اين دانشگاه اضافه شده است تا بار زياد بيمار اورژانسي را بگيريم؛ ولي مشكل اين بيماران حل نشده است چون در مسير درمان، بيمارستانها براي پذيرش بيمار در بخش‌ها باكمبود تخت مواجه هستند.
- آيا برنامه‌اي براي افزايش تخت داريد؟
در 2بيمارستان بزرگ و پرمخاطب اين دانشگاه تخت‌هاي بيمارستاني در حال افزايش است. در بيمارستان شهداي تجريش ان‌شاءالله 790تخت طي 2سال راه‌اندازي خواهد شد و در فضاي اطراف بيمارستان امام حسين نيز 500تخت بيمارستاني در حال ساخت است. از طرف ديگر در بخش اورژانس بيماران به تخت‌هاي ICU، NICU و PICU نياز دارند؛ بعد از ماه‌هاي محرم و صفر حدود 120تخت ويژه در بيمارستان‌هاي دانشگاه افتتاح خواهد شد. مشكلات بيمارستان‌هاي تهران با افزايش تخت كم مي‌شود ولي مشكلات كمبود كادر متخصص، كمبود فضا و... سر جاي خود هست. مضاف بر اينكه اكثر بيمارستان‌هاي اين دانشگاه عمري بالغ بر 50سال دارند.
- نمي‌خواهيد در اين گفت‌وگو خبر خوبي به مردم تهران بدهيد؟
ان‌شاءالله با كمك خيرين، سازمان اوقاف و شهرداري تهران بعد از محرم و صفر كلنگ يك بيمارستان بزرگ سوختگي با 180تخت (120تخت ترميمي، 40تخت سوختگي و 20تخت ICU سوختگي) بر زمين زده خواهد شد. ما در تهران بيمارستان مخصوص سوختگي نداريم و بيماران اين حوزه دچار سردرگمي‌هايي هستند كه با احداث اين بيمارستان برطرف خواهد شد.
- تحقيقات اعضاي اين دانشگاه تا چه ميزان كاربردي است؟ آيا بيماران مي‌توانند تأثير آنها را در زندگي خود ببينند يا اينكه بيشتر اين تحقيقات كتابخانه‌اي است؟
كاربردي شدن تحقيقات اصلا كار ساده و آساني نيست. براي ما پژوهش‌هاي كاربردي و منجر به نتيجه اهميت زيادي دارد و تلاش خودمان را هم كرده‌ايم كه به اين هدف برسيم. مثلا بودجه مصوب پژوهشي سال93 دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي با 1300عضو هيأت علمي و 13هزار دانشجو و پوشش 52درصد شهر تهران، 1.3ميليارد تومان بود. اما ما به‌دليل اهميت پژوهش از ساير منابع خودمان 16ميليارد را براي تحقيقات صرف كرديم. با كمك 14شركت دانش‌بنيان از بخش خصوصي و تجهيز آزمايشگاه‌هاي جامع تحقيقاتي نيز تاكنون توانسته‌ايم خط توليد برخي داروهاي گران را كه ارزبري زيادي دارد، راه‌اندازي كنيم. امسال هم با اينكه بودجه تحقيقاتي دانشگاه 1.8ميليارد تومان بوده، 22ميليارد تومان را براي اينگونه تحقيقات كنار گذاشته‌ايم. با همين تحقيقاتي كه به آن اشاره شد امسال در شانزدهمين جشنواره ابوريحان كه دي‌ماه برگزار مي‌شود از چند داروي كاربردي رونمايي خواهد شد.
- دانشگاه شما به اجراي طرح ريفورم كه با هدف تحول بنيادين در آموزش علوم پزشكي اجرا شده، معروف است. اين طرح اساسا به‌دنبال چه چيزي است؟
پزشكي خودش يك علم و آموزش پزشكي علم ديگري است. شيوه‌هاي تربيت و تعليم پزشكان هميشه با تغييرات متعددي همراه بوده اما در كشور ما، اين شيوه‌ها متناسب با تغييرات روز پيش نرفته است. هدف اصلي اصلاح در آموزش پزشكي در دانشگاه ما هم همين بوده كه متناسب با استانداردهاي جديد و همچنين نيازهاي بومي خودمان در شيوه‌ها و محتواي آموزش پزشكي تغييراتي را ايجاد كنيم. ببينيد، مشكلات و بيماري‌هاي مردم ما با ساير مناطق دنيا متفاوت است. در اين طرح اصل بر اين است كه دانشجويان پزشكي را متناسب با نيازهاي خودمان تربيت كنيم. علاوه براين براساس يك روش‌شناسي جديد و نيازسنجي صحيح آموزشي بتوانيم كارآمدي دوره آموزش پزشكي عمومي را ارتقا بدهيم.
- الان اين طرح در چه مرحله‌اي است؟
اين ايده ۱۱ سال پيش ارائه و با استفاده از نظرات كارشناسان WFME (سازمان آموزش پزشكي جهاني)، در شوراي گسترش و وزارت بهداشت مصوب و اجرا شد. واقعيت اين است كه تغيير بسيار سخت و علوم پزشكي هم حوزه بسيار گسترده‌اي است. ممكن است دانشجوي ما وقت زيادي را صرف ياد‌گيري بيماري‌هايي كند كه شيوع كمي در كشور دارند و يا نادر هستند. با طرح ريفورم قرار است در شيوه درس دادن در علوم پايه، مهارت‌هاي باليني و امتحان‌هايي كه دانشجويان مي‌دهند تغيير ايجاد بشود تا هم خلاق‌تر عمل كرده و هم متناسب با شرايط زيستي-بومي كشور خودمان آموزش‌هايشان را تكميل كنند. به هر حال وقتي در ايران تصادفات جاده‌اي، بيماري‌هاي قلبي و عروقي و عفوني بيشتر از ساير كشور‌هاست، تربيت نيروي متخصص نيز بايد متفاوت از جاهاي ديگر باشد.
- آيا دانشگاه ديگري نيز چنين طرحي را اجرا كرده است؟
بعد از مشاهده تجربه دانشگاه ما، در چند دانشگاه علوم پزشكي ديگر مثل شاهرود و مازندران هم اين كار پيگيري شده، ولي در ديگر دانشگاه‌ها، هنوز نه. شايد آمادگي براي ورود به اين طرح هنوز به‌اندازه كافي وجود ندارد. البته شايد هم مي‌خواهند ببينند ما به چه نتايجي رسيده‌ايم.
- آيا دانشجويان شما با بقيه دانشگاه‌ها فرق مي‌كنند؟
قطعا فرق دارند. بررسي‌هاي ما به‌طور نسبي نشان داده دانشجوياني كه با اين سيستم تربيت شده‌اند دانشجويان موفق‌تري هستند و تشخيص‌هاي باليني‌شان بهتر از ساير دانشجوهاست. با اين حال سنجش اين موفقيت كار ساده‌اي نيست چرا كه لزوما آزمون‌هاي فعلي و سيستم كلان آموزشي ما توان محك زدن اين تفاوت را ندارند. به هرحال روش‌ها و معيارهاي سنجش موفقيت در دوران پزشكي همچنان تغييري نكرده است. البته ممكن است اين طرح در هنگام اجرا چالش‌هايي هم داشته كه اين چالش‌ها در بخش علوم پايه خيلي كمتر از بخش باليني بوده است. هرچند ما معتقديم اين طرح هم‌اكنون هم قابل ارزيابي است اما با توجه به زمان‌بر بودن آموزش پزشكي شايد هنوز زمان مناسب براي ارزشگذاري نهايي درباره آن به‌طور كامل فرا نرسيده باشد.
- منظورتان از ضعف در بخش باليني آموزش پزشكي چه چيز‌هايي است؟
به هرحال بخشي از پيش‌فرض‌هاي اوليه طرح حين اجرا با تغييرات مديريتي و اجرايي به‌درستي عملياتي نشده و همچنين متناسب با افزايش بار آموزشي، امكانات نيز ارتقا پيدا نكرده است. به همين‌خاطر هم ما در حوزه باليني كه به امكانات و فضاهاي آموزشي وابستگي بيشتري داريم، كمتر پيشرفت داشته‌ايم. به هر حال برنامه‌ريزي براي بخش باليني به‌دليل ضعف‌هايي كه در بيمارستان‌هاي آموزشي ما وجود دارد، كار ساده‌اي نيست. كمبود اساتيد و تخت‌هاي بيمارستاني و زيادي دانشجو دست به‌دست هم مي‌دهد تا كار دشوار شود. به همين‌خاطر هم ما طرح ريفورم در ريفورم را ايجاد كرده‌ايم تا با شناسايي مشكلات موجود نقص‌هاي طرح را برطرف كنيم.