در آپارتمان‌ها مسائل مشترك فراواني بين واحد‌ها وجود دارد و همه خانواده‌ها به‌گونه‌اي درگير آن مي‌شوند. شوفاژخانه يكي از همان مسائل مشترك است. شوفاژخانه قلب تپنده يك ساختمان محسوب مي‌شود و آب‌گرم را در رگ‌هاي آن به جريان در مي‌آورد. درست است كه خيلي از خانه‌هاي آپارتماني اين روزها به استفاده از پكيج روي آورده‌اند اما هنوز شوفاژخانه، سيستم گرمايشي بسياري از ساختمان‌هاست. بايد توجه داشت كه شوفاژخانه به‌دليل وجود گاز و آتش در يك محيط بسته، يك مكان بسيار خطرناك خواهد بود، به‌طوري كه حادثه در آن شايد موجب خسارات مالي فراوان و حتي جاني شود. اما با رعايت نكاتي ساده توسط اهالي ساختمان مي‌توان جلوي اين خسارات را گرفت. اين صفحه تمامي اطلاعات لازم در مورد ايمني شوفاژخانه و همچنين نكاتي در مورد علائم خوب كار نكردن آن را در اختيار شما قرار مي‌دهد. نويد محمدي كه يكي از شوفاژكاران با سابقه است، ما را در اين صفحه به‌عنوان كارشناس همراهي مي‌كند.
- چند نكته ايمني در شوفاژخانه‌ها
سالانه در كشور خسارات مالي و جاني فراواني به‌دليل رعايت نكردن نكات ايمني در شوفاژخانه و ايجاد حادثه در آن به جاي مي‌ماند. بعضي از اين نكته‌ها خيلي سطحي به‌نظر مي‌رسند اما رعايت نكردن آنها ممكن است براي شما گران تمام شود.
براساس استاندارد ايمني، حداقل فضا براي هر شوفاژخانه بايد ۱۶ برابر حجم ديگ آب گرم درنظر گرفته شود تا اكسيژن كافي در فضا باشد و شعله مشعل شوفاژخانه خاموش نشود.
نصب دستگاه «نشت‌ياب گاز» در شوفاژخانه‌ها الزامي است. اين دستگاه با نشت گاز، سيستم شوفاژخانه را به‌طور كل خاموش مي‌كند و جلوي نشت گاز را مي‌گيرد.
تأمين برق اضطراري براي شوفاژخانه هم از كارهاي ضروري است تا هنگام قطع برق، شوفاژخانه باز هم به‌كار خود ادامه دهد.
در شوفاژخانه حتما بايد سيستم پمپ‌هاي آبرساني و تجهيزات آتش‌نشاني وجود داشته باشد. وجود اين تجهيزات در شوفاژخانه براي اطفاي حريق الزامي است.
اگر خيلي به ايمني اهميت مي‌دهيد، بد نيست بدانيد كه براساس استاندارد، در هر شوفاژخانه‌اي بايد سيستم هشداردهنده صوتي آتش‌سوزي وجود داشته باشد تا هنگام حادثه، اهالي ساختمان سريعا با خبر شوند.
تميز بودن كف شوفاژخانه هم از نكات قابل ذكر در زمينه ايمني است.
لوله‌هاي به‌كار رفته در شوفاژخانه بايد داراي عايق و روپوش باشند تا هنگام تركيدگي ايمني آنها تضمين شود.
- بازديدهاي دوره‌اي از قسمت‌ها
برخي از قسمت‌هاي شوفاژخانه‌ها نياز دارند تا در مدت زمان مشخصي به‌صورت دوره‌اي بازديد و بررسي شوند. اين بازديد حتما نياز به كارشناس ندارد. خودتان هم مي‌توانيد با دانستن اطلاعاتي اين كار را انجام دهيد. اگر كمي دست به آچار باشيد، برخي از اين نقص‌ها را هم مي‌توانيد برطرف كنيد، برخي‌ها را هم بايد به‌دست متخصص بسپاريد. اينها قسمت‌هايي از شوفاژخانه است كه بايد بازديد كنيد:
در هر بازديد دوره‌اي بايد روپوش و عايق لوله‌ها بررسي شود تا نسوخته و از بين نرفته باشد.
تابلوي برق شوفاژخانه بايد بررسي شود تا بر اثر حرارت، سيم‌ها لخت نشده باشند. علاوه بر تابلوي برق بايد تمامي سيم‌هاي موجود در موتورخانه بررسي شود، خصوصا سيم‌هاي نزديك به ديگ بخار.
بايد لوله‌هاي گاز بررسي شوند كه نشتي نداشته باشند. نشتي گاز از روي صداي توليد شده در فضا قابل تشخيص است.
لوله‌هاي ديگ بخار هم بايد بررسي شوند تا بخار آب از آنها به فضاي موتور خانه نشت نكند چراكه اين نشتي باعث مي‌شود فضاي موتورخانه گرم و مرطوب شود. اين امر موجب پوسيدگي لوله‌ها به مرور زمان خواهد شد.
بايد مخزن ديگ و ظرف حاوي مواد شيميايي را هم نگاه كنيد كه مايعات از آن چكه نكند. اگر براي بررسي دوره‌اي وارد شوفاژخانه شديد حواستان به صداي چكه مايعات باشد يا اگر مايعاتي ناشناخته روي كف موتورخانه ديديد به سراغ مخزن‌هاي حاوي مواد شيميايي برويد.
در بازديد دوره‌اي بايد حواستان به بو‌هاي موجود در شوفاژخانه هم باشد. اگر بوي ماندگي و فاسدبودن را احساس كرديد به سراغ تهويه شوفاژخانه برويد چرا كه ممكن است آنجا دچار مشكل شده باشد.
دودكش شوفاژخانه هم بايد به‌صورت دوره‌اي بررسي شود. هرگونه مشكل كوچك در اين قسمت مي‌تواند خسارات فراواني به‌وجود آورد.
- چرا خانه گرم نمي‌شود؟
اولين كار هنگام گرم نشدن خانه با سيستم شوفاژخانه اين است كه به سراغ رادياتورهاي داخل خانه برويد و اگر نياز به هواگيري داشت آن را هواگيري كنيد. بعد از آن به سراغ صافي موجود در كنار رادياتورها برويد، شايد اين صافي آنقدر رسوب گرفته باشد كه مانع عبور آب شود. اگر با تميز كردن صافي، باز هم مشكل برطرف نشد به سراغ موتورخانه برويد. گاهي اوقات رسوبات مانع چرخش پره پمپ مي‌شوند. البته در اين مواقع شما خيلي راحت به‌دليل توليد صداي ناهنجار متوجه مشكل مي‌شويد، در اين جور مواقع به سرعت سيستم شوفاژخانه را به‌طور كل خاموش كنيد و با تعميركار تماس بگيريد. اگر مشكل از نچرخيدن پره پمپ نباشد، بايد سراغ ديگ آب گرم برويد چون آب در اين قسمت معلق است. رسوبات ته‌نشين و مانع از چرخش آب مي‌شوند. در اين‌جور مواقع هم بهترين كار تماس با تعميركار است.
- علت پايين بودن كارايي
گاهي شوفاژخانه كار مي‌كند، آب هم گرم است و رادياتورها هم همينطور، اما از گرماي هميشگي خبري نيست. علت اصلي ماجرا اين است كه شما تنظيمات فصلي را انجام نداده‌ايد. سرد شدن يا گرم‌شدن هوا در عملكرد اين سيستم گرمايشي اثر مي‌گذارد. تنظيمات فصلي بايد در موتورخانه‌ها توسط افراد متخصص انجام بگيرد و عدم‌انجام اين كار خصوصا در فصل زمستان موجب افزايش مصرف سوخت و كم شدن راندمان شوفاژخانه مي‌شود.
- مصرف بهينه انرژي
يكي از دلايل اتلاف انرژي در شوفاژخانه‌ها مناسب نبودن عملكرد مشعل است. با يك تنظيم ساده مشعل توسط يك فرد باتجربه مي‌توان اين مشكل را حل كرد. دليل ديگر اتلاف انرژي در شوفاژخانه‌ها عدم‌عايق‌بندي ديگ است كه موجب مي‌شود مصرف سوخت بالا رود و راندمان پايين بيايد. اين مشكل با سرويس ديگ و عايق‌بندي آن توسط تعميركار برطرف مي‌شود. تميز بودن فضاي داخل شوفاژخانه هم در مصرف بهينه انرژي بي‌تأثير نيست. تناسب نداشتن ظرفيت حرارتي ديگ با شعله هم مي‌تواند موجب اتلاف انرژي شود كه با تعويض مشعل با يك مشعل مناسب مي‌توانيد اين مشكل را هم حل كنيد. براي مصرف بهينه انرژي، ترموستات ديگ را درست تنظيم كنيد و اگر ديديد كه خراب است آن را تعويض كنيد. مناسب نبودن دودكش و عدم‌طراحي درست هم در اتلاف انرژي بي‌تأثير نيست. آخرين دليلي كه مي‌تواند موجب اتلاف انرژي شود عدم‌انطباق سيستم حرارتي شوفاژخانه با بار حرارتي مورد نياز ساختمان است.