هر روز صدها هزار موتورسيكلت آلاينده در تهران تردد ميكنند اما پليس فقط با جرايم خاص آنها نظير نداشتن پلاك، نداشتن كلاه و نداشتن گواهينامه برخورد ميكند. براساس ماده 11آييننامه اجرايي نحوه انجام معاينه فني مصوب هيأت وزيران در تاريخ 7آبان 1382، ادارات راهنمايي و رانندگي پليس موظفند با هرگونه تخلف وسايل نقليه موتوري برخورد كنند.
عدمكنترل معاينه فني موتورسيكلتها موجب شده در 8ماه نخست سالجاري فقط 128موتورسيكلت و270هزار خودرو به مراكز مجاز معاينه فني تهران مراجعه كنند. در حال حاضر حدود 3.5ميليون موتورسيكلت در پايتخت وجود دارد كه 750هزار دستگاه آن هر روز درحال تردد هستند. اين وسايل نقليه در حال حاضر در 750مدل از سوي سازندگان توليد ميشوند كه استانداردهاي آلايندگي در بيشتر آنها سطح غيرقابلقبولي دارد.
براساس اطلاعات منتشره از سوي شركت كنترل كيفيت هواي تهران، استاندارد آلودگي هواي بيشتر اين موتورسيكلتها با موتور كاربراتوري، يورو يك و يورو 2بوده و تنها موتورهاي مدل 1393به بعد را ميتوان در سطح استاندارد يورو3با موتور انژكتوري ارزيابي كرد. بر اين اساس، 85درصد يعني 630هزار دستگاه از موتورهاي فعال تهران كاربراتوري محسوب ميشوند و 14درصد يا 115هزار دستگاه هم هيچگونه استانداردي ندارند و تنها يك درصد يا 473دستگاه داراي استاندارد يورو3هستند.
- فرسودگي و آلايندگي
از مجموع 75هزار و 777موتورسيكلت فعال تهران، 38درصد آنها يعني 289هزار و 519 دستگاه عمر بالاي 10سال دارند و فرسوده محسوب ميشوند. فرسودگي حاصل از موتورسيكلتها موجب شده علاوه بر آلودگي هوا، تردد آنها در شهر خطرآفرين باشد و با اندك سرعتي بهعلت نقص در ترمز، جان شهروندان و راكبان هدف قرار گيرد.
براساس آخرين آمار اعلامي از سوي معاون حملونقل و ترافيك شهرداري تهران، سهم موتورسيكلتهاي تهران در حملونقل شهري 13درصد است كه بخش قابل توجهي از آن در محدوده مركزي شهر كه تنها 4درصد از مساحت كل شهر را در بر ميگيرد صورت ميپذيرد. 47درصد راكبان موتورسيكلت از اين وسيله بهمنظور رفتوآمد روزانه بين محل كار و سكونت، 29درصد بهعنوان وسيله امرار معاش و 24درصد نيز براي ساير موارد ازجمله تفريح استفاده ميكنند.
سهم موتورسيكلتها در آلودگي هواي تهران 21درصد، سهم سواريهاي شخصي 43درصد و سهم ساير وسايل نقليه ازجمله وانت بارها روي هم 36درصد است. بدينترتيب مشخص ميشود كه بيش از يك پنجم آلودگي هواي تهران ناشي از تردد موتورسيكلتهاي بنزيني كاربراتوري است.
در عين حال آلايندگي يك دستگاه موتورسيكلت كاربراتوري تا 8برابر يك دستگاه خودرو با استاندارد يورو 4است. ابعاد حضور اين وسايل نقليه وقتي خطرناكتر ميشود كه پيشبينيها نشان ميدهد تعداد 750 هزار دستگاه موتورسيكلت فعال تهران تا سال 1400به بيش از 2ميليون دستگاه برسد. از سويي در حال حاضر موتورسيكلتهاي تهران سالانه 126هزار تن و هر روز 346تن گازهاي آلاينده توليد ميكنند كه اين ميزان تا سال 1400به سالانه 186هزار تن ميرسد و هر روز 535تن افزايش خواهد يافت.
- معاينه فني براي كاهش آلودگي
سهم بالاي موتورسيكلتهاي بنزيني از آلودگي هوا درحالي است كه با يك معاينه فني ساده ميتوان اين آلايندگي را تا 60درصد كاهش داد. به گفته ولي آذروش مديرعامل ستاد معاينه فني خودروهاي تهران، تست آلايندگي موتورسيكلتها يكي از آزمونهاي مهم درمراكز معاينه فني است. سلامت و عدمسلامت وسايل نقليه در اين آزمون براساس حدود مجازي كه سازمان محيطزيست تعيين كرده و به مراكزمعاينه فني ابلاغ شده صورت ميگيرد، چرا كه درحال حاضر 27درصد از مردوديهاي وسايل نقليه مربوط به اين آزمون ميشود. البته ساير آزمونها نيز در كاهش آلودگي هوا تأثيرگذاراست.
- فقط 8دقيقه
معاينه فني يك موتور سيكلت تنها 8دقيق طول ميكشد اما بيميلي پليس به اجراي قانون معاينه فني موتورسيكلتها موجب شده كمتر از يك دهم درصد موتورهاي فعال پايتخت خود را به انجام معاينه فني ملزم بدانند. آزمونهاي تعريف شده براي مراكز مكانيزه معاينه فني موتورسيكلتها شامل 4مورد است: اول آزمون غلطكي ترمزها با امكان اندازهگيري وزن وارده بر هر محور، دوم سنجش گازهاي خروجي از اگزوز، سوم آزمون ظاهري اطراف بدنه و چهارم آزمون صدا.