سال‌ها بعد هم که دیگر اثری از سختی‌هایش به‌جا نمی‌ماند؛ فقط نقل خاطراتش در محافل فامیلی و عمومی به جا می‌ماند. اما جدا از ساختگی و پرداختگی دوران سربازی، طبق چیزی که قانون گفته است، بعضی‌ها مجازند که به این دوره‌ها نروند و مشکلی هم برایشان پیش نیاید. درباره معافیت‌های سربازی لابد چیزهایی شنیده‌اید، نه؟ راستی، معافیت‌های رایج غیرپولی خدمت مقدس سربازی اين روزها ، چه چیزهایی هستند؟ برای بیشتر دانستن در این باره، لازم است که به این مقاله نگاهی بیندازید.
- معافیت‌های پزشکی
مرسوم‌ترین نوع معافیت‌های سربازی، معافیت‌های پزشکی هستند. در این مورد و برای اینکه بیشتر بدانید، لازم به ذکر است که هر پسر جوانی که به سن 18سالگی می‌رسد و البته شامل معافیت‌های دیگر نمی‌شود، در یکی از گروه های زیر قرار می‌گیرد:
یک. از نظر جسمی و روانی سالم است و می‌تواند خدمت کند.
دو. نقص عضو یا بیماری داشته، ولی می‌تواند خدمت غیررزمی انجام بدهد.
سه. بیماری خاصی داشته یا دچار عدم رشد بوده و به طور موقت نمی‌تواند خدمت کند.
چهار. آنهایی که نقص عضو یا بیماری جسمي‌روانی اساسی دارند و در کل، قادر نیستند خدمت سربازی دوره ضرورت را انجام دهند.
با توجه به اینکه فرد، در کدام یک از این گروه‌ها قرار بگیرد،وضعيت خدمت سربازي‌اش مشخص مي‌شود؛ از معافیت‌های موقت پزشکی حداکثر یک ساله تا معافیت‌های دائم پزشکی. البته همان طور که عرض شد، این معافیت‌ها برای دوران معمول و به اصطلاح صلح است و طبق قانون، در زمان جنگ یا بسیج همگانی، ماجرا فرق می‌کند و هر کسی، هر خدمتی در هر جایی که بتواند داشته باشد، فراخوانده خواهد شد.
- کجا برویم، چکار بکنیم؟
امروزه، همه کارهاي حوزه سربازي را دفاتر پلیس+10 انجام می‌دهند. تنها کافی است به آنها مراجعه کنید تا شرایط را برایتان تشریح کنند. البته قبل‌تر هم، می‌توانید شرایط و مدارک مورد نیاز را از سایت http://epolice.ir/news.php یا تلفن گویای 096480 استعلام کنید. در سایت پلیس +10، می‌توانید آدرس نزدیک‌ترین دفتر به محل زندگی‌تان را هم پیدا کنید و قبل از عزیمت، به صورت تلفنی، مدارک مورد نیاز را استعلام کنید تا با دست پر به این دفاتر بروید. به هر حال باید بدانید که این مدارک، مورد نیاز است: تکمیل برگ وضعیت مشمولان (برگه شماره1)، تکمیل برگ معاینه اولیه مشمولان توسط پزشک معاینه كننده اولیه (برگه شماره2)، تکمیل برگ واکسیناسیون (برگه شماره 5)، اصل و تصویرکارت ملی مشمول، اصل و تصویر کلیه صفحات شناسنامه عکسدار مشمول، اصل و تصویر آخرین مدرك تحصیلی یا گواهی فراغت از تحصیل، افتتاح حساب عابربانک سپه و درج شماره حساب در برگ شماره یک (ویژه متقاضیان اعزام، معافیت پزشکی و کفالت)، یک قطعه عکس رنگي 4×3 تمام رخ زمينه سفيد مشمول (علاوه بر عکس های الصاقی به برگه‌ها)و... .
- معافیت های کفالت
معافیت کفالت جزو مرسوم‌ترین معافیت های سربازی است. به این ترتیب که اگر جوانی، بايد به خدمت سربازی برود، ولی پدری دارد که بالای 70سال سن داشته باشد، از خدمت سربازی معاف است. البته این جوان، در صورتی معاف است که ثابت کند نگهداری از پدرش، برعهده او است. سن مشمولیت برای پدر هم، تمام کردن 70سال و وارد 71سالگی شدن است. یعنی متولد دی ماه 1323 و قبل‌تر از آن باشد (البته به تاریخ انتشار این مقاله دقت کرده و متولد آن روز و قبل از آن، مدنظر قرار داده شود). نکته بعدی هم، این است که اگر پدر، سن کمتری داشته باشد ولی به‌واسطه بیماری و نقص عضو و... نیاز به مراقب داشته باشد و جز پسر یا نوه‌اش، مراقبی هم نداشته باشد، در این صورت باز هم معافیت کفالت، تعلق می‌گیرد. اما در اینجا، نکته‌ای دقیق‌تر را هم باید در مورد یگانه مراقب‌که در قانون آمده است، ذکر کنیم. طبق قانون، «تبصره 1: منظور از يگانه مراقب، تنها فرزند ذكور يا برادر يا نوه بيش از 18 سال تمام است كه مراقبت هر يك از بستگان مذكور در اين ماده را به علت نقص عضو، بيماري، كبر سن، صغر سن، يا زن بودن برعهده دارد. نيازمندي اين اشخاص به مراقبت با توجه به نقص عضو، بيماري و يا محجور بودن آنان به تشخيص شوراي پزشكي است.»
- چه کنیم، کجا برویم؟
لازم نیست کار خاصی انجام بدهید، تنها به دفاتر پلیس+10 مراجعه کنید. عجالتا مدارک مورد نیاز هم، عبارتند از: تكميل برگ وضعيت مشمولين (برگه شماره 1 دفترچه راهنما)، برگه معاينه اوليه مشمولين(برگه شماره 2 دفترچه راهنما)، اصل و تصوير كارت ملي يا كارت موقت ملي، اصل و تصوير كليه صفحات شناسنامه عكس دار مشمول (2نسخه)، يك قطعه عكس رنگي4×3 تمام رخ زمينه سفيد مشمول(علاوه بر عكس هاي الصاقي به برگه‌ها)، اصل و تصوير گواهي آخرين مدرك تحصيلي كه توسط مرجع صادركننده يا دفتر ثبت اسناد برابر با اصل شده باشد، گواهي اشتغال به خدمت از يگان خدمتي براي مشموليني كه حين خدمت اقدام مي‌كنند، تصوير تمام صفحات شناسنامه پدر، مادر، خواهران و برادران، تصوير كارت‌ملي پدر و مادر، تكميل برگ مشخصات بستگان مشمول (برگه شماره 3 به استثناء متقاضيان قانون حمايت از حقوق معلولان) و برگه تكميل شده وضعيت مشمول(برگه شماره 4).
- معافیت‌های مددجویان
از دیگر معافیت‌های موجود، معافیت مددجویان بهزیستی و کمیته امداد است. در صورتی که مادری فاقد شوهر بوده و از سوی دیگر، تحت پوشش کمیته امداد یا بهزیستی باشد، یکی از فرزندانش می‌تواند از این معافیت استفاده کند. البته اگر تعداد فرزندان پسر، بیشتر از یکی باشد، انتخاب نفری که باید معافیت بگیرد با مادر است. اگر مشمول دارای فرزند یا فرزندان معلول هم باشد، در صورتی که غیبت از خدمت نداشته باشد، می‌تواند از معافیت ویژه این قانون سود ببرد. از سوی دیگر، اگر خانواده‌ای تنها یک فرزند پسر داشته باشد و 3 یا بیشتر از 3فرزند دختر، باز هم معافیت‌هایی اعمال می‌شود که قواعد خاص خودش را دارد. این قانون، البته در صورتی اعمال می‌شود که پدر یا مادر، تحت پوشش بهزیستی یا کمیته امداد باشند. از دیگر وجوه این قانون، معافیت مشمولانی است که با بانوان دارای معلولیت جسمی- حرکتی ازدواج کرده باشند. البته این معافیت، موقت و 5ساله است و در صورتی تمدید می‌شود که ازدواج نیز پابرجا بوده باشد.
- معافیت‌های باقیمانده
جدا از مواردی که گفتیم، چند مدل معافیت دیگر هم وجود دارد. یکی از این معافیت‌ها، شامل مشمولان ایرانی مقیم خارج از کشور است که دست کم، 3سال سابقه اقامت در خارج کشور را داشته باشند. این مشمولان، می‌توانند سالانه 2بار و در مجموع، 3ماه، به کشور بیایند. این گروه برای دریافت مجوز تردد، قاعدتا باید به نمایندگی‌های دولت جمهوری اسلامی در کشور محل اقامت‌شان مراجعه کنند. معافیت‌های ایثارگران هم وجود دارد که البته بسیار کم شده است ولی قوانینش موجود است و شامل نیروهای مسلح هم می شود. معافیت تحصیلی هم که البته جزو معافیت‌های موقت است و می‌تواند شامل خارج از کشور هم بشود. معافیت تحصیلی شامل کسانی می‌شود که به اقرار و تأیید آموزش و پرورش و مراکز آموزش عالی و حوزه‌های علمیه، در حال تحصیل هستند. این معافیت برای آموزش و پرورش، تا 20سال است و برای دیگر مقاطع نیز، سال‌های مشخص خودش را دارد. معافیت‌های کوتاه کارهای تحقیقاتی مفید برای نیروهای مسلح و نیز معافیت رهبری نیز از دیگر معافیت‌های موجود غیرپولی هستند. برای همه امور معافیتی، می‌توان از طریق دفاتر پلیس+10 اقدام کرد.
- تغيير رسمي سن در شناسنامه
سن شناسنامه‌اي بسياري از افراد با سن واقعي آنها يكي نيست. معمولا در گذشته‌هاي دور خيلي به اين موضوع دقت نمي‌شده است. قانوني در سال 67 در مجلس شوراي اسلامي تصويب شده كه بر اساس آن تعيير تاريخ تولدثبت شده اشخاص ممنوع است، اما اين قانون تبصره‌اي هم دارد كه مي‌گويد صاحب شناسنامه تنها یک‌بار در طول عمر و در صورتی که اختلاف سن واقعی با سن مندرج در شناسنامه به تشخیص کمیسیون مربوطه بیش از 5 سال باشد می‌تواند سن خود را اصلاح كنند. خب، حالا براي انجام اين كار چه بايد كرد؟ هر فردي که خواهان اصلاح تاریخ تولد خود است می‌تواند با مراجعه به اداره ثبت‌احوال محل صدور شناسنامه خود اقدام به اين كار كند. البته قانون شرايط زير را براي چنين فردي در نظر گرفته است:
۱- اشخاص ۱۸ سال به بالا. ۲- اشخاص کمتر از ۱۸ سال که دارای حکم رشد باشند. ۳- پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود براي فرزندان کمتر از ۱۸ سال. همچنين قیم و وصی برای افراد تحت سرپرستی خود با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد.
خب، حالا بايد چه مداركي براي اين كار داشته باشيد؟
۱- درخواست کتبی صاحب سند یا ولی قانونی در برگ مخصوص (اين برگ مخصوص را از ثبت‌احوال بگيريد).
۲- ارائه اصل شناسنامه عکسدار و تصویر آن.
۳- یک قطعه عکس جدید.
۴- اصل و تصویر حکم رشد برای اشخاص کمتر از ۱۸ سال که شخصا مراجعه می‌كنند.
۵- اصل تصویر مدارک مربوط به قیم یا وصی.
۶- فیش بانکی به مبلغ 500هزار ریال نزد هر یک از شعب بانک ملی ایران به نام سازمان ثبت‌احوال کشور.
اما براي اين كار بايد مراحلي را هم طي كنيد:
۱- متقاضی برای اصلاح تاریخ تولد بايد به دبیرخانه کمیسیون تشخیص سن اداره ثبت‌احوال محل صدور شناسنامه خود مراجعه و مدارک لازم را تسلیم و رسید آن را دریافت كند.
۲- تاریخ تشکیل جلسه رسیدگی توسط دبیرخانه کمیسیون به متقاضی ابلاغ خواهد شد.
۳- درخواست‌کننده مکلف است در وقت تعیین شده با در دست داشتن شناسنامه عکسدار در کمیسیون تشخیص سن حاضر شود.
4- کمیسیون می‌تواند در صورت لزوم، صاحب سند را براي معاینه و تعیین سن به پزشکی قانونی معرفی كند.
5- تصمیم کمیسیون تشخیص سن به متقاضی ابلاغ می‌شود.