ادیب نامدار، نویسندهی توانا، و مورخ بزرگ، مرحوم دکتر سیدجعفر شهیدی، یکی از مفاخر تاریخ علم و ادب اسلام و ایران است.
دکتر شهیدی، آثار گرانبهایی در حوزهی تاریخ و سیرهی معصومین علیهمالسلام را از خود به یادگار نهاد، که در جامعهی مخاطبان ایرانی و غیرایرانی خود، فوقالعاده تأثیرگذار بوده، به گونهای که بعضی از آثار او تاکنون دهها بار به چاپ رسیده است.
یکی از افتخارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی این است که دکتر شهیدی در زمان حیات خود، نشر قابل توجهّی از آثار خود را به دفتر نشر فرهنگ اسلامی سپرد، این آثار، در عین برخورداری از ژرفای علمی، با زبانی سلیس، به مطالب اصلی و غیرحاشیهای پرداخته و به همین دلیل با استقبال وسیع خوانندگان رو به رو شده است.
این بستهی فرهنگی، با نام چهرههای معصومین علیهمالسلام، شامل 5 جلد کتاب، از آثار ماندگار مرحوم دکتر سیدجعفر شهیدی است که قبل از این به صورت جدا از هم، بارها و بارها به تجدید چاپ رسیده، و اینک در کنار هم، به شکل یک مجموعه، تقدیم خوانندگان عزیز میشود.
این کتابها، شامل موارد ذیل است:
- علی از زبان علی، یا زندگانی امیرمؤمنان علی علیهالسلام
این کتاب، دربرگیرندهی 28 فصل است که در هر فصل، خواننده با گوشههایی از شخصیّت امام علی(ع)، زندگی، اخلاق، رفتار، و نیز با فرازهایی متعدد از اوضاع اجتماعی و سیاسی زمان ایشان و نوع عملکردهای آن حضرت، آشنا میشود:
فصل اول: علی(ع)، ابوطالب، فاطمه بنت اسد، اسدالله، حیدر، سال تولد، ولادت در کعبه.
فصل دوم: در کنار پیغمبر، نخستین مسلمان، وصّی رسولالله، نگهبانی او از رسول خدا.
فصل سوم: ظهور اسلام، بیم قریش از انتشار اسلام، سختگیری قریش بر مسلمانان، دربندان بنیهاشم در شعب ابیطالب، توطئه قریش برای کشتن رسول خدا، خوابیدن حضرت علی(ع) در جای پیامبر، رفتن علی(ع) از مکه به مدینه، برادری مهاجر و انصار.
فصل چهارم: علی در میدانهای جنگ بدر، زناشویی با دختر پیامبر، نبرد احد، احزاب، رویارویی علی با عمروبن عبدود و...
فصل پنجم: صلح حدیبیّه، جنگ خیبر، کشته شدن مرحب به دست علی(ع) و پیروزی مسلمانان.
فصل ششم: فتح مکه، شرکت علی(ع) در سریهها، رفتن ایشان به فدک، رفتن به یمن، ماجرای غدیر، گماردن ایشان به امامت به فرمان پیامبر(ص).
فصل هفتم: رحلت رسول خدا، گردآمدگان در سقیفه، زنده شدن جاهلیت دیرین.
فصل هشتم: غسل پیامبر، گزیده شدن ابوبکر به خلافت، سخنان دختر پیامبر در مسجد مدینه، رحلت فاطمه سلامالله علیها، سخنان ایشان به هنگام خاکسپاری دختر پیامبر.
فصل نهم: مرتد شدن قبائل، سخنان علی(ع) به ابوسفیان، سخنان علی(ع) دربارهی خلافت و شکیبایی او برابر مخالفان، راهنمایهای آن حضـرت در دوران گوشهنشینی، داوریهای حضرت، سفارشهای حضرت دربارهی قرآن.
فصل دهم: خلافت عمر، تعیین شورای شش نفره، برگزیده شدن عثمان برای خلافت.
فصل یازدهم: فرمانداران نالایق، رفتارهای خلاف اسلام، آغاز ناخرسندی از عثمان، اندرز دادن به عثمان و پاسخهای او، و ...
فصل دوازدهم: ماجراهای ابوذر، خردهگیریهای ابوذر، تبعید شدن ابوذر، رفت و آمدهای علی(ع) میان عثمان و شورشیان، کشته شدن عثمان.
فصل سیزدهم: گردآمدن مردم برای بیعت علی(ع)، جوابهای حضرت در چگونگی بیعت، سرپیچیدگان از بیعت، عدالت علی(ع)، در بیت-المال، فرار امویان از مدینه.
فصل چهاردهم: فرستادن عاملان به ایالات، توطئههای معاویه، گلههای علی(ع) از طلحه و زبیر، و بیرون رفتن آنان از مدینه و اقامت در مکه.
فصل پانزدهم: طلحه و زبیر، رفتار عثمان با طلحه، سخنان علی(ع) دربارهی طلحه، عذرآوری زبیر در جدایی از علی(ع).
فصل شانزدهم: عایشه، ناخشنودی او از علی(ع)، ناخشنودی عایشه از عثمان، رفتن عایشه به مکه، خواندن مردم به خونخواهی عثمان.
فصل هفدهم: جداییطلبان و رفتن آنها به بصره، خریداری شتر برای عایشه، سخنان علی(ع) دربارهی جداییطلبان و...
فصل هجدهم: رفتن علی(ع) به عراق، نامهی ایشان به مردم کوفه، خطبهی ایشان دربارهی تفرقه مسلمانان، نامه به عثمان پسر حنیف، و...
فصل نوزدهم: مخالفت ابوموسی با علی(ع)، رفتن نماینده علی(ع) به بصره و گفتگوی او با طلحه و زبیر و عایشه، رخصـت ندادن علی(ع) برای شـروع جنـگ، جنگ جمل، سخنان علی(ع) دربارهی عایشه، تقسیم بیتالمال و...
فصل بیستم: نامه علی(ع) به معاویه، ماجراهای عمروبنعاص و معاویه و...
فصل بیست و یکم: روانه شدن علی(ع) به شام، ماجراهای شریح، معاویه و درخواست حکومت شام، درگیری با شامیان، محرّم و تعطیل جنگ، از سرگیری جنگ، نیرنگ عمروبنعاص و خواندن سپاهیان علی(ع) به حکم قرآن، دو دلی در سپاه علی، توقف جنگ صفین.
فصل بیست و دوم: گزیدن داوران، فریب خوردن سپاهیان علی(ع)، فریب خوردن ابوموسی اشعری، منصوب شدن معاویه به خلافت، خرده-گیری سپاهیان علی در اینباره، تشکیل خوارج، رفتن خوارج به نهروان، جنگ نهروان، پیروزی سپاه علی(ع)، پایان جنگ.
فصل بیست و سوم: خوارج چه کسانی بودند و چه میگفتند؟
فصل بیست و چهارم: آمادگی علی(ع) در جنگ با شامیان، بهانه آوردن سپاهیان علی(ع)، گلههای علی(ع) از مردم، آماده شدن معاویه برای دستاندازی به عراق، شعارهای جاهلی مردم بصره، خطبهی قاصعه و...
فصل بیست و پنجم: سالهای پر رنج، سخنان علی(ع) در نکوهش سپاهیان خود، نامهی معاویه به طرفداران خود، فرستادن مالک به مصر، شهادت مالک، کشته شدن محمدبن ابوبکر، سخنان علی(ع) درباره معاویه؛ درخواست مرگ خود از خدا.
فصل بیست و ششم: شهادت حضرت علی(ع)؛ توطئه خوارج برای کشتن او، ابن ملجم مرادی، افسانهی قطام، رفتار علی(ع) در ماهی که شهید شد.
فصل بیست و هفتم: علی(ع) چگونه شهید شد، آخرین سخنان او، سفارشات او، وصیّتهای او.
فصل بیست و هشتم: وصیّتهای علی(ع) به امام حسن، عهدنامه مالکاشتر.
- زندگانی فاطمه زهرا سلامالله علیها
این کتاب نیز که دربرگیرندهی 29 فصل میباشد، کندوکاوی است پردامنه و فراگیر، راجع به شخصیت استثنایی حضرت فاطمه، از تولد تا شهادت.
سرفصلهای کلیدی این کتاب، شامل موارد ذیل است:
تحلیل اسناد دربارهی تولد ایشان، اطلاعاتی راجع به حضرت خدیجه، حرمت فاطمه(س)، ماجراهای خواستگاری از ایشان؛ جهیزیه، عروسی، خانهی شوهر، ولادت امام حسن(ع)، نبرد احد، ماجرای چادر دختر پیامبر، فروختن گردن بند، عبادات و دعاهای ایشان، ماجرای فدک، فتح مکه، حجهالوداع، بیماری پیامبر، رحلت پیامبر، سقیفهی بنی ساعده، تصرف فدک، گفتگوی ایشان با ابوبکر، خطبهی ایشان در مسجد، پاسخ ابوبکر، احتجاج دختر پیامبر با خلیفه، گفتگوی ایشان با حضرت علی(ع)، فاطمه(س) در بستر بیماری، وصیتهای ایشان، به خاکسپاری ایشان، درد دل حضرت علی(ع) در کنار قبر زهرا(س). قبر ایشان کجاست؟ اشعار ستایشگران، فرزندان حضرت فاطمه(س) و...
- قیام حسین علیهالسلام
این کتاب که به راستی پژوهشی تازه، پیرامون قیام امام حسین(ع) است، در 30 فصل ارائه گردیده و شامل اطلاعاتی بسیار دقیق دربارهی این حادثهی شگفت میباشد.
مرحوم شهیدی در بخشی از مقدمهی این کتاب، مینویسد:
«... کمتر حادثهای تاریخی است که از رنگ تبلیغات سیاسی امویان و عباسیان و یا تعصّبات دینی و مذاهب مختلف برکنار مانده و حقیقت آن دگرگون نشده باشد. لذا دربارهی تحلیل این حادثه تا آنجا که ممکن بوده است از هیچ کوششی دریغ نکردهام و رویدادها را یکی با دیگری سنجیده و با دیگر وقایع مقایسه کردهام ...»
این کتاب، یک کتاب تحلیلی است؛ یعنی بیش از آنکه به شرح وقایع متعدد سال 61 هجری که منجر به عاشورا شد بپردازد، به تحلیل مسائل تاریخی، اجتماعی و سیاسی آن دوره و مقدّمات آن پرداخته و 17 فصل از کتاب را به آن اختصاص داده است. و البته در فصلهای بعدی به شرح وقایع نیز اشاراتی متعدد و خواندنی دارد.
خوانندگانی که میخواهند علاوه بر فهم شور و احساس قیام حسین(ع)، اطلاعاتی دقیق و پردامنه، راجع به دلائل تاریخی ـ سیاسی، و مقدمات فراهم شدن این قیام داشته باشند، مطالعهی این کتاب ارزشمند، به آنان کمک شایانی خواهد کرد.
- زندگانی علیبنالحسین(ع)
این کتاب، شامل 17 فصل است و نویسنده سعی بر آن داشته با دقت نظر بر مستندات قطعی، شرحی مفصل از زندگانی حضرت سجاد(ع) را پیش روی خوانندگان قرار دهد.
مرحوم سیدجعفر شهیدی، در بخشی از مقدمهی کتاب، آورده است:
« ...اکنون که توفیقی دست داد تا این کتاب را فراهم آورم، کوششی فراوان به کار رفت که بر منطق و مدرک تکیه کنم، نه بر عاطفه و احساس. من در این کتاب، آنچه نوشتهام چیزی است که تاریخنویسان و جامعهشناسان مسلمان و حتی غیر مسلمانان، آن را پذیرفتهاند. چیزی ننوشتهام که درک آن برای مردم روزگار ما آسان نباشد، و از سوی دیگر نتیجهی عملی بر آن مترتب نشود. از میان همهی نوشتهها، آن را گزیدهام که تاریخ، درست یا نزدیک به درست ضبط کرده است. بدین ترتیب در این کتاب کوشیدهام با نشان دادن آنچه در سندهاست سیمایی از ظاهر این امام بزرگوار نشان دهم. اما باید بگویم درک مقام او از روی حقیقت و واقع، پیداست که در توانایی کسی مانند من نیست... و نمیگویم آنچه فراهم کردهام، حقیقت محض است؛ حقیقت محض را جز خدای بزرگ نمیداند.»
نویسنده در پایان کتاب، توضیحاتی مفید و خواندنی، راجع به «رسالهی حقوق» امام سجاد(ع)، «ترجمهی رسالهی برابر ضبط صدوق در حضال»، «صحیفهی سجادیه» و «قرآن به خط امام علیبنالحسین» اضافه کرده است.
- زندگانی امام صادق، جعفربن محمد علیهالسلام
این کتاب، شامل 15 فصل است که طی آن، نویسنده به معرفی کامل آن امام همام، چه از نظر فردی، و چه اجتماعی و سیاسی، و بخصوص مسال علمی و فقاهتی پرداخته است.
چهار فصل پایانی این کتاب، فصولی است که بر شرح زندگی آن حضرت اضافه شده و خوانندگان را با نکات و مواردی شیرین و خواندنی، آشنا میکند:
ـ گلچینی از سخنان گهربار آن حضرت.
ـ شعرهایی که به امام جعفر صادق(ع) منسوب است.
ـ برخی از شعرهایی که شاعران عرب در مدح امام سرودهاند.
ـ برخی از شعرهایی که فارسی زبانان در ستایش آن حضرت گفتهاند.
- شناسنامه این 5 کتاب:
1. زندگانی امیرمؤمنان علی(ع): چاپ سی و هشتم/ 221 صفحه/ 90000 ریال
2. زندگانی فاطمه زهرا(س): چاپ پنجاه و هشتم/ 296 صفحه/ 120000 ریال
3. قیام حسین(ع): چاپ چهل و نهم/ 220 صفحه/ 90000 ریال
4. زندگانی علیبن الحسین(ع): چاپ هجدهم/ 96000 ریال
5. زندگانی امام صادق(ع): چاپ دوازدهم/ 60000 ریال
این مجموعه، به صورت یک بسته، به مبلغ 50 هزار تومان در اختیار خوانندگان است. هر پنج کتاب، حاوی فهرست مآخذ، نمایه اشخاص، نمایه اقوام، نمایه کتب، و نمایه اماکن است.