دولت موظف است طبق قانون، لايحه بودجه را حداكثر تا پانزدهم آذرماه هر سال تقديم مجلس كند. با اين حال دي‌ماه هم در حال اتمام است اما هنوز از لايحه بودجه خبري نيست به همين دليل هم محمدحسن ابوترابي‌فرد، نايب‌رئيس مجلس كه روز گذشته در غياب علي لاريجاني، رياست جلسه علني مجلس را بر عهده داشت از دولت خواست به فكر ارائه بودجه چند دوازدهم به مجلس باشد. احمد توكلي، نماينده تهران در جلسه علني ديروز مجلس طي تذكري آيين‌نامه‌اي و با استناد به ماده188 آيين‌نامه داخلي به موضوع تأخير بيش از يك ماهه دولت در تقديم لايحه بودجه پرداخت و گفت:
چون دولت در موعد مقرر لايحه بودجه را نياورده، موظف است لايحه چند دوازدهم را به مجلس بياورد؛ بنابراين باز اينطور نشود كه لايحه چند دوازدهمي نياورند و لايحه اصلي را به مجلس بدهند. محمدحسن ابوترابي‌فرد نايب‌رئيس اول مجلس كه رياست جلسه علني را برعهده داشت در پاسخ به اين تذكر و با قرائت ماده۱۸۸ آيين‌نامه داخلي مجلس اظهار داشت: چنانچه لايحه بودجه سالانه كشور تا تاريخ تعيين شده به مجلس ارائه نشود، دولت موظف است لايحه چند دوازدهم را به مجلس ارائه بدهد، لذا دولت محترم به اين مسئله توجه كند.
- سابقه تاخير در بودجه
كشور از سال‌هاي پس از انقلاب تاكنون 3بار سال جديد را بدون قانون بودجه آغاز كرده است. يكي در سال‌هاي اول انقلاب بود كه به‌خاطر مشكلات اداري ناشي از وقوع انقلاب امكان تدوين و تصويب بموقع بودجه فراهم نشد و ديگري هم در 2سال پاياني دولت احمدي‌نژاد بود كه لايحه بودجه به قدري دير به مجلس ارائه شد كه امكان تصويب آن در موعد مقرر فراهم نشد.
نكته جالب اينجاست كه كشور در طول 8 سال جنگ تحميلي هم سال جديد را بدون قانون بودجه آغاز نكرد. حسن روحاني، رئيس‌جمهور هم در دوران تبليغات انتخاباتي‌اش تأخير در ارائه لايحه بودجه را يكي از اشكالات اصلي دولت احمدي‌نژاد برشمرد و قول داد اين اشكال را رفع خواهد كرد. روحاني طي سال‌هاي 92 و 93 لايحه بودجه را به‌موقع به مجلس تقديم كرد اما به‌احتمال خيلي قوي امسال هم امكان بررسي و تصويب بموقع قانون بودجه ميسر نيست چرا كه طبق آيين‌نامه داخلي مجلس، پس از ارائه لايحه بودجه از سوي رئيس‌جمهور به مجلس، نمايندگان مجلس از زمان چاپ و توزيع لايحه بودجه سالانه كل كشور و پيوست‌ها و سوابق آن تا مدت 10روز مي‌توانند پيشنهادهاي خود را به كميسيون‌هاي تخصصي مجلس تقديم كنند.
همچنين كميسيون‌هاي تخصصي موظفند حداكثر تا 15روز پس از چاپ و توزيع لايحه، گزارش خود را به كميسيون تلفيق تقديم كنند. پس از آن كميسيون تلفيق موظف است حداكثر ظرف 15 روز پس از پايان مهلت گزارش كميسيون تخصصي، ضمن رسيدگي به گزارش كميسيون‌هاي تخصصي گزارش نهايي خود را تنظيم و به مجلس شوراي اسلامي تقديم كند. مهلت رسيدگي كميسيون تلفيق حداكثر تا 15 روز با موافقت هيأت رئيسه قابل تمديد است.
به‌عبارتي بين 1.5 تا 2ماه زمان لازم است تا لايحه بودجه از كميسيون‌ها به صحن علني برسد و حدود يك هفته هم‌زمان نياز است تا كل لايحه در جلسه علني تصويب شود و مصوبه بودجه براي اظهارنظر به شوراي نگهبان ارائه شود.شوراي نگهبان هم 10تا 20روز فرصت اظهارنظر دارد و اگر ايرادي گرفته شود دوباره بايد ايرادات شوراي نگهبان در كميسيون تلفيق و سپس جلسه علني مجلس بررسي شده و پس از تصويب و تأييد نهايي براي اجرا به دولت ابلاغ شود. چنين فرايندي بين دو و نيم تا 3 ماه زمان مي‌برد.
ضمن اينكه اسفند‌ماه امسال انتخابات مجلس هم برگزار مي‌شود و تا يك‌ماه ديگر مجلس به‌خاطر اين انتخابات و آغاز تبليغات تعطيل مي‌شود. به اين ترتيب حتي اگر دولت لايحه را هم تا پايان دي‌ماه به مجلس تقديم كند، در عمل امكان تصويب آن وجود نخواهد داشت و كشور براي چهارمين‌بار طي حدود 4دهه اخير، سال جديد را بدون قانون بودجه آغاز خواهد كرد.
- قانون چه مي‌گويد؟
طبق ماده186 آيين‌نامه داخلي مجلس، دولت موظف است لايحه بودجه سالانه كل كشور را حداكثر تا پانزدهم آذرماه هر سال به مجلس تسليم كند. در ماده188 اين قانون نيز آمده است: چنانچه لايحه بودجه سالانه كشور تا تاريخ تعيين شده در اين آيين‌نامه به مجلس تسليم نشود دولت موظف است لايحه چنددوازدهم بودجه را نيز به مجلس تسليم كند. نگاهي به اين دو ماده نشان مي‌دهد كه دولت موظف است لايحه بودجه چند دوازدهم را به مجلس تقديم كند. لايحه بودجه چند دوازدهم يك بودجه اضطراري را در اختيار دولت براي مدت چند‌ماه كه طول ماه‌هاي آن‌را مجلس تعيين مي‌كند و معمولا سه ماهه است، قرار مي‌دهد تا صرف هزينه‌هاي جاري و پرداخت حقوق كاركنان دولت شود.