جوشكاري، آهنگري، مته‌كاري، كار در ساختمان‌هاي نيمه‌تمام و... از شغل‌هاي پر خطر محسوب مي‌شوند و اگر نكات ايمني لازم در انجام اين كار‌ها رعايت نشود ممكن است به بخش‌هاي مختلف بدن آسيب بزنيم. يكي از اين نكات ايمني، داشتن لباس كار و محافظ‌هاي نقاط آسيب‌پذير بدن مثل چشم، گوش و سر است. اين صفحه شما را با آسيب‌هاي احتمالي در محيط‌هاي پرخطر آشنا مي‌كند و به شما اطلاعاتي درباره محافظ‌هاي ايمني بدن مي‌دهد. رضا صمدي كه يكي از فروشندگان ابزارآلات در تهران است ما را در اين صفحه به‌عنوان كار‌شناس همراهي مي‌كند.
- ماسك‌هاي تنفسي
ريه‌ها در امان خواهند بود
محافظت از سيستم تنفسي بدن در محيط‌هاي كاري امري ضروري محسوب مي‌شود. كار با مواد شيميايي كه باعث ترشح گازهاي شيميايي در محيط كار مي‌شود مي‌تواند به سيستم تنفسي بدن آسيب‌هاي جدي وارد كند. براي جلوگيري از اين مشكل بايد از ماسك‌هاي تنفسي استفاده شود. ماسك‌هاي تنفسي به 2دسته كلي تقسيم مي‌شوند كه عبارتند از ماسك‌هاي تصفيه‌كننده هوا و ماسك‌هاي رساننده هواي اتمسفري. ماسك‌هاي تصفيه‌كننده هوا، ذرات معلق در هواي استنشاقي را مي‌گيرند و براساس نوع كارايي انواع مختلفي دارند. افراد در محيط‌هايي كه ذرات فراواني در هوا وجود دارد بايد از اين نوع ماسك‌ها استفاده كنند. ماسك‌هاي رساننده هواي اتمسفري در شرايطي كاربرد دارند كه غلظت مواد آلاينده در هوا آنقدر زياد باشد كه فيلتر‌هاي موجود در ماسك‌هاي معمولي توانايي پاك‌كردن هوا را نداشته باشند. اين نوع از ماسك‌هاي تنفسي از منبعي غير از هواي بيرون اكسيژن مي‌گيرند. بيشتر آتش‌نشان‌ها از اين ماسك‌ها استفاده مي‌كنند. ماسك‌هاي رساننده هواي اتمسفري در مكان‌هايي كه غلظت اكسيژن كمتر از ۲۱ درصد باشد هم كاربرد دارند.
- محافظان گوش
هواي گوش‌ات را داشته باش
گوش يكي از نقاط بسيار آسيب‌پذير بدن است. در قوانين كار مقرر شده است كه اگر فرد در محيطي كار كند كه شدت صدا در آن بيشتر از ۸۵ دسي بل باشد بايد از محافظ گوش استفاده كند. صوت‌هايي كه شدت آنها بيشتر از ۸۵ دسي‌بل است به گوش آسيب مي‌رسانند. شغل‌هايي مثل آهنگري، كندن خيابان با وسايل پرسروصدا، چوب‌بري، سنگتراشي و... به‌دليل توليد صوت‌هايي با شدت زياد به گوش آسيب فراواني مي‌رسانند. مهم‌ترين نكته درباره محافظ‌هاي گوش اين است كه آنها بايد تنها شدت صدا را كاهش دهند و فرد همچنان توانايي شنيدن داشته باشد تا در مواقع ضروري مثل آتش‌سوزي متوجه شود. محافظ‌هاي گوش انواع مختلفي دارند كه عبارتند از:
گوش‌بند: گوش‌بند وسيله‌اي شبيه گوشگير‌هايي است كه در استخر از آنها استفاده مي‌شود. اين وسيله حدود ۱۵ تا ۳۰ دسي‌بل شدت صوت را كم مي‌كند. از آنجا كه اين وسيله به‌طوركامل كانال گوش را نمي‌پوشاند و احتمال عبور صوت از كناره‌هاي آن وجود دارد زياد وسيله كارآمدي براي حرفه‌اي‌ها به‌حساب نمي‌آيد اما در كارهاي ساده‌اي مثل دريل‌كاري مي‌شود از آن استفاده كرد.
گوشي ايمني: اين وسيله شبيه هدفون است و از بيرون تمام گوش را مي‌پوشاند. اين وسيله هم حدود ۱۵ تا ۳۰ دسي‌بل شدت صوت را كاهش مي‌دهد. استفاده از اين وسيله در هواي گرم بسيار سخت است چرا كه موجب تعرق زير گوش مي‌شود اما در فصل سرما نوعي پوشش گرم‌كننده براي گوش محسوب مي‌شود. اين وسيله از آنجا كه با داخل گوش تماسي ندارد و تمام سطح خارجي گوش را مي‌پوشاند بسيار كم‌خطر‌تر از گوش‌بند است.
محافظ شنوايي الكتريكي: اين محافظ‌ها شدت صدا را در محيط‌هاي مختلف تنظيم مي‌كنند. محافظ الكتريكي در مكاني كاربرد دارد كه شدت صدا به‌طور ناگهاني زياد مي‌شود. اين محافظ‌ها براساس نوع عملكرد به 2دسته تقسيم مي‌شوند؛ يك مدل آنها وقتي صدا‌هاي بلند به آنها مي‌رسد به‌طور كل صدا را قطع مي‌كنند و تا زماني كه صدا زياد باشد قطع صدا ادامه مي‌يابد و گونه ديگر شدت صدا را پايين مي‌آورد و به حد نرمال مي‌رساند.
- لباس و كلاه ايمني
مثل يك زره براي فني‌ها
داشتن لباس و كلاه ايمني هم در محيط‌هاي پرخطر امري لازم است و افراد بايد با توجه به نوع كار خود از اين لباس‌ها استفاده كنند. لباس‌هاي ايمني هم با توجه به نوع كارايي به دسته‌هاي مختلفي تقسيم مي‌شوند. تقسيم‌بندي اين نوع لباس‌ها هم مثل دستكش‌هاي ايمني است كه فرد را از آسيب‌هاي احتمالي در محيط كار خود حفظ مي‌كند. از معروف‌ترين اين لباس‌ها مي‌شود به لباس و كلاه آتش‌نشان‌ها اشاره كرد. اين لباس، هم در برابر ضربه و هم در برابر احتراق مقاوم است. برخي از لباس‌هاي ايمني به شكل يك تكه و برخي به شكل شلوار و كاپشن يا شلوار و بلوز است. لباس كار بايد به اندازه و متناسب با بدن استفاده‌كننده باشد. اگر انجام كار ايجاب مي‌كند كه فرد آستين لباس كار خود را مستمر بالا بزند، بايد از لباس كار با آستين كوتاه استفاده شود. معمولا متناسب با هر شغلي، لباس كار ايمني در بازار موجود است. مثلا كساني كه با ماشين‌آلات كار مي‌كنند يا در كنار ماشين‌آلات مشغول كارند بايد از لباس كاري استفاده كنند كه هيچ قسمت از آن باز نباشد.
- محافظان چشم
مراقبان عضو حساس و مهم
چشم را مي‌توان به‌عنوان آسيب‌پذير‌ترين عضو بدن معرفي كرد. در بعضي از مشاغل مثل جوشكاري و برشكاري در اثر رعايت نكردن نكات ايمني و نداشتن عينك محافظ چشم، ممكن است ضربه‌هايي به چشم وارد شود كه جبران‌ناپذير باشد. اين ضربه‌ها در درازمدت مي‌توانند موجب عفونت چشم و حتي نابينايي شوند. تحقيقات نشان مي‌دهد كه سالانه حدود 2هزار نفر در محل كار خود دچار آسيب‌هاي چشمي مي‌شوند. اين درحالي است كه حدود ۹۰درصد اين آمار با داشتن عينك و رعايت نكات ايمني كاهش مي‌يابد. عينك‌هاي محافظ چشم با توجه به نوع كارايي به 2نوع عينك‌هاي محافظ در برابر ضربه و عينك‌هاي محافظ در برابر نور تقسيم مي‌شوند. عينك‌هاي محافظ در برابر ضربه در برشكاري و مشاغلي مانند آن كاربرد دارند، اما در شغل‌هايي مثل جوشكاري كه نور زيادي هنگام كار با آن توليد مي‌شود نياز است از عينك‌هاي محافظ در برابر نور استفاده شود.
- كفش ايمني
پاپوش هايي براي محيط كار
كارشناسان مي‌گويند عمده‌ترين خطر تهديدكننده پا در محيط‌هاي صنعتي له شدن پنجه‌هاي پا در اثر سقوط ناگهاني اجسام سنگين روي پنجه‌ها يا برخورد جلوي كفش با قطعات تيز و برنده و آسيب‌‌ديدن پنجه پاست. بنابراين براي حفاظت پا در برابر اين صدمه‌ها بايد كفش‌هاي ايمني‌اي پوشيده شود كه در قسمت جلويي آنها از پنجه‌هاي محافظ فولادي استفاده شده باشد. همچنين كفه اين كفش‌ها را از يك ماده قابل انعطاف مي‌سازند كه حركت فرد را راحت‌تر مي‌كند. پنجه كفش متناسب با شغل افراد مي‌تواند از جنس چرم (عايق برق) يا PVC (عايق شيميايي) باشد. به هر حال نوع شغل در انتخاب نوع كفش ايمني بسيار اهميت دارد، مثلا كفش‌هاي ايمني كاركناني كه با برق سر و كار دارند يا در محل كارشان احتمال ايجاد جرقه وجود دارد، بايد بدون هر نوع ميخ فلزي باشد.
- محافظان دست
دست يكي از نقاط آسيب‌پذير بدن در محيط‌هاي كاري پرخطر است. از آنجا كه دست مستقيما با ابزارآلات سروكار دارد، ممكن است دچار آسيب‌هاي فراواني شود. استفاده از دستكش در اكثر شغل‌هاي پرخطر جزو الزامات كار محسوب مي‌شود. دستكش‌ها انواع و كارايي‌هاي مختلفي دارند. انواع دستكش‌ها عبارتند از: ۱- دستكش ايمني در برابر خطرات مواد شيميايي ۲- دستكش مقاوم در برابر سرماي شديد، ۳- دستكش مقاوم در برابر بريدگي، ۴- دستكش‌هاي مقاوم در برابر ضربه، ۵- دستكش ايمني هنگام كار با الكتريسيته، ۶- دستكش ايمني در برابر احتراق و ۷- دستكش‌هاي ايمني در برابر مواد راديو اكتيو.