اگر والدي باشيم كه دختري در آستانه بلوغ در خانه داريم، مُدام نگرانيم و دلمان نمي‌خواهد او هم به يكي از دختران آرايش‌كرده خيابان تبديل شود. با اين حال بايد بدانيد كه زنان به زيبايي خود اهميت مي‌دهند. اين گرايش به زيبايي امري طبيعي است اما دختران نوجوان بيش از زنان جوان و بزرگسال درگير ظاهر خود هستند. يكي از دلايل اين حجم از مشغوليت به ظاهر، تغييراتي است كه در سن نوجواني در ظاهر فرد رخ مي‌دهد. آنها ساعت‌ها جلوي آينه خود را تماشا مي‌كنند. اغلب از ظاهر خود ناراضي‌اند و به‌دنبال معيارهاي زيبايي و راه‌هاي دستيابي به آنها هستند و در مورد وزن، ظاهر، رنگ پوست و اعضاي صورتشان دچار حساسيت‌اند. به‌همين دليل به سمت آرايش كردن كه يكي از راه‌هاي آسان براي رسيدن به معيارهاي زيبايي است، قدم برمي‌دارند. اگر دلايل را بشناسيم، راهكارها زودتر خودشان را نشانمان مي‌دهند. اگر دلايل را بدانيم، قبل از وقوع واقعه، مي‌توانيم پيشگيري كنيم وتا جايي كه دستمان مي‌رسد دلايل را حذف يا كمرنگ‌شان كنيم. بنابراين بايد بدانيم كه علل گرايش افراطي دختران نوجوان به آرايش چيست؟ اين علل را مي‌توان در 3دسته طبقه‌بندي كرد؛ علل فردي، رواني و اجتماعي.
- مرا ببينيد
نوجوان دوست دارد ديده شود و قضاوت خوب ديگران را جلب كند. پس نخستين چيزي كه به ذهنش مي‌رسد اين است كه «اگر زيبا باشم، هويت فردي جديد كسب كرده و شخصيتي چشمگير خواهم داشت». گمان مي‌كند با ظاهري به‌زعم خودش آراسته مي‌تواند روي ديگران تأثير مثبت داشته باشد و تصويري جذاب از خود در ذهن ديگران بسازد و هويتي آرماني كسب كند. ديده شدن يكي از اولويت‌هاي مهم دوره نوجواني است.
- مرا درست ببينيد
اگر صاحب كودكي هستيد كه هنوز تا نوجواني‌اش زمان باقي‌است بهتر است از همين حالا سعي كنيد اعتماد به نفس او را تقويت كنيد. اگر هم نوجواني در آستانه بلوغ داريد، توجه و تمركزتان را از ظاهرش كه به اندازه كافي براي او مشغوليت‌ساز است به سمت ديگر نقاط قوتش معطوف كنيد. رفتارهاي خوب، موفقيت تحصيلي، هنري، علاقه‌اش به مطالعه يا... را بستاييد، كاري نكنيد كه نوجوانتان گمان كند تمام شخصيت‌اش به ظاهرش وابسته است.
- آنچه هستم را دوست ندارم
برخي دختران نوجوان از آرايش كردن به‌عنوان پوششي براي پنهان كردن هويت واقعي خود استفاده مي‌كنند. آنها از آنچه هستند احساس رضايت و شادماني نمي‌كنند. نتيجه يك پژوهش نشان مي‌دهد درصد زيادي از زنان ايراني از ظاهر خود ناراضي‌اند و به‌دنبال راهي براي جبران آن هستند.
- آنچه هستي را دوست دارم
قبل از آنكه بخواهيد در مورد آرايش كردن و نكردن دختر نوجوانتان نگران شويد و اقدامي بكنيد، بهتر است دستي به سروگوش افكار و معيارهاي زيبايي كه خودتان در ذهن داريد، بكشيد. اگر شما هم تحت‌تأثير تبليغات، زيبايي را منحصر در چند معيار مطرح شده از سوي صاحبان سرمايه و مُد مي‌دانيد والگوهاي ذهني‌تان از زيبايي، بازيگران به غايت آرايش كرده و مدل‌هايي با ظاهر اغراق‌آميز است، نمي‌توانيد خود و فرزندتان را آنگونه كه هست دوست داشته باشيد و اين شادماني و رضايت را به او منتقل كنيد. انسان‌ها با تفاوت‌هايشان زيبا هستند. با همان طبيعتي كه خداوند به آنها بخشيده است. طبيعت و سادگي هميشه زيباست و هيچ زمان اصالت و تأثيرگذاري‌اش را از دست نخواهد داد. اگر شما فردي باشيد كه قضاوت و احترام‌تان منوط به قيافه افراد نباشد و به همه سليقه‌ها و ظواهر و طبيعت انسان‌ها احترام بگذاريد، فرزندتان نيز اين مهم را از شما فرا‌خواهد گرفت.
- تلافي مي‌كنم
آنقدر مستبد بوده‌ايد و رفتاري سختگيرانه داشته‌ايد كه فرزندتان با ترس و لرز نظرات و دغدغه‌هايش را با شما درميان گذاشته يا قيد بحث و گفت‌وگو و ابراز مخالفت با شما را زده و هميشه مثل برده‌اي سر به زير به حرفتان گوش داده است؟ بايد بگوييم كه اين احساس برد و پيروزي تا زمان نوجواني فرزندتان بيشتر دوام نخواهد داشت. او بالاخره راهي براي ابراز مخالفت و رساندن صداي اعتراضش به شما پيدا خواهد كرد. يكي از عرصه‌هاي قدرت‌نمايي نوجوانان، خصوصا دختران نوجوان، بدن آنهاست. تنها چيزي كه گمان مي‌كنند اختيارش را دارند. آنها تقريبا با ظاهرشان همان كاري را مي‌كنند كه شما از آن بدتان مي‌آيد يا مخالفش هستيد؛ اگر هميشه از زنان لاغر بد گفته‌ايد، خودشان را به هر روشي كه شده لاغر مي‌كنند، اگر از دختران آرايش كرده به روش‌هاي غيراصولي و نابجا انتقاد كرده‌ايد به آرايش رو مي‌آورند. در هر حال آنها به اين وسيله پاسخي به تربيت مستبدانه و سختگيرانه شما خواهند داد.
- همدلي مي‌كنم
راهش مشخص است؛ با نوجوانتان دوست باشيد، خانه را به پادگان نظامي تبديل نكنيد و فرزندتان را همانند برده‌اي بله،چشم‌گو بار نياوريد. در عوض با او راحت صحبت كنيد. دوست باشيد و از سلايق و علايقش سر درآوريد. احساس همدلي‌اش را برانگيزيد و سعي كنيد خودتان را جاي او بگذاريد.
- قهرمان من تويي
قهرمان‌سازي و الگويابي از خصوصيات نوجواني است. كافي است سري به صفحات طرفداران بازيگران و خواننده‌ها و ورزشكاران بزنيد، با نگاه ساده و دقت سطحي هم مي‌توانيد ببينيد كه حدود سني اغلب آنها حدود 12 تا 19 سال است؛ يعني دوره نوجواني. نوجوان همه تلاشش را مي‌كند تا خودش را به قهرمان و الگويش يا چيزي كه او مي‌پسندد شبيه كند.
- الگوي من تويي
اين قهرمان‌سازي تا حدودي طبيعي است اما در وضعيت غيرطبيعي آن مشكلاتي ايجاد مي‌كند كه يكي از آنها تقليدهاي افراط‌گونه است. الگوهاي مناسب را به نوجوانتان معرفي كنيد. راجع به اينگونه جانبداري‌ها با او صحبت كنيد و سعي كنيد به اين خصوصيت نوجوان خط بدهيد.رفت‌وآمد بيش از اندازه در شبكه‌هاي اجتماعي و تماشاي شبكه‌هاي ماهواره‌اي كه مبلغ مُدهاي نامتعارف و آرايش و لوازم آن هستند، براي نوجوان بسيار آسيب‌زاست.
- همرنگ جماعت مي‌شوم
فشار اجتماع كه شامل دوستان، همكلاسي‌ها و خانواده است، تأثير بسزايي در نوع برخورد نوجوان با ظاهرش دارد. نوجواني كه از سوي دوستان و خانواده‌اش به‌خاطر ظاهر ساده و بي‌نقش و نگار، تحقير و تمسخر شود، محتمل است كه خيلي زود به سمت عمل جراحي زيبايي و آرايش كردن گام بردارد.
- اجتماع قابل اطمينان
بررفت‌وآمدهاي خودتان با افراد و دوستان خانوادگي حساس باشيد و آنهايي را انتخاب كنيد كه مي‌دانيد آرايش كردن و ظاهرپرستي براي‌شان در اولويت ارزش‌ها نيست.
افرادي كه در خانواده و اجتماع مذهبي زندگي و رفت‌وآمد مي‌كنند، ارزش‌هايشان هم متفاوت است و كمتر تحت فشار اجتماع به سمت آرايش كردن و آراستن غيرطبيعي متمايلند. در ميان اينگونه جمع‌ها، سادگي مقبوليت بيشتري دارد و تمركز بر معنويات بيش از ظاهر است و تميزي و آراستگي طبيعي بيش از آراستن مصنوعي مورد قبول واقع مي‌شود. پس سعي كنيد با فرزندتان در ميان گروه‌هايي رفت‌وآمد داشته باشيد كه چنين خصوصياتي دارند. در اين حالت از لحاظ الگويابي و قهرمان‌سازي هم مشكلات كمتري براي نوجوانتان پيش مي‌آيد.
- مثل مادرم هستم
واضح است مادري كه مشتاق آرايش كردن است مسئله آرايش كردن دخترش نه برايش امري غيرمعمول است و نه مسئله‌اي قابل‌اعتنا بلكه امري طبيعي به شمار مي‌آيد، پس قطعا دختري خواهد داشت كه از ابتدا بيش از باطن، مشغول ظاهر و آرايش آن است. يادتان باشد دختران نوجوان از مادرانشان الگوبرداري مي‌كنند.
- به من نگاه كن
كودك و نوجوان ما آينه تمام‌نماي ماست و آنگونه مي‌شود كه ما رفتار مي‌كنيم نه آنگونه كه دلمان مي‌خواهد.اگر آدمي اهل آرايش كردن هستيد و مرز و موقعيتي براي آن قائل نيستيد، حتي اگر واقعا نخواهيد كه دخترتان به سمت آرايش گرايش داشته باشد، باز هم موفقيتي كسب نخواهيد كرد چون او به رفتار شما نگاه كرده و الگوبرداري مي‌كند و كاري به نيتي كه در سر داريد، ندارد.
- كليد طلايي شما چيست؟
نوجوان بايد با واقعيات آشنا شودتا فريب تبليغات و تصاوير غيرواقعي و اغراق‌آميز رسانه‌ها را نخورد. به او توضيح دهيد كه بسياري از اين تصاويري كه مي‌بيند به لطف نرم‌افزارهاي گرافيكي مانند فتوشاپ به اين شكل درآمده‌اند يا آن اندام‌هايي كه در ميان عروسك‌هاي اغلب ساخت غرب مي‌بيند، غيراستاندارد و غيرواقعي است. او را با واقعيت جوامع مختلف آشنا كنيد.
او را در آغوش بكشيد؛ دختر نوجوانتان را در آغوش بگيريد و از زيبايي او تعريف كنيد. دست از انتقاد و سرزنش و تحقيرها برداريد. محبت و ستايش باعث مي‌شود كه خودباوري در او تقويت شده و مقبول واقع شدن برايش يك آرزوي دست نيافتني و عقده رواني نباشد.
از مضرات استفاده از لوازم آرايش صحبت كنيد؛ آرايش كردن باعث پيري زودرس در زنان مي‌شود، خاصه آنهايي كه از نوجواني آن را شروع كرده‌اند. تحقيقي درباره نحوه ساخت لوازم آرايش، مواد مصرفي آنها و تأثيري كه بر پوست و سلامت جسم دارند بكنيد و نتيجه آن‌را با دخترتان بررسي كنيد.
تحقير و تنبيه و محروميت آخرين راهكار نيست، اگر نوجواني داريد كه به‌دنبال آرايش كردن است، بهتر است از تنبيه و تحقير استفاده نكنيد چون احتمالا نتيجه عكس مي‌دهد، نهايتا اينكه در غيبت شما و جايي كه حضور نداشته باشيد به كارش ادامه خواهد داد. بهتر است علت‌يابي كرده و مسئله را ريشه‌اي حل كنيد.