سعيد زمانيان جوان 27ساله‌اي است كه از زماني كه توانسته پيچ و ميخ را از هم تشخيص بدهد و تفاوت آچار فرانسه با آچار شلاقي را فهميده در حال اختراع بوده و تاكنون حدود 20اختراع انجام داده است. با او گفت‌وگو كرديم تا ما را در جريان اختراعاتش قرار بدهد و از همه مهم‌تر ما را با گل درشت‌ترين اختراعش كه همان ساخت دستگاه توليد خوراك دام است آشنا كند؛ اختراعي كه دامداري را ارزان‌تر مي‌كند.
- داستان يك اختراع
متولد 1367و اهل مشهد است و ديپلم تصويربرداري دارد. بعد از گرفتن ديپلم كنار پدر شغل آباءواجدادي‌اش كه كشاورزي و توليد و پرورش نهال‌هاي پايه كوتاه است را ادامه داده، البته در كنار كار كشاورزي به كار دامپروري هم مشغول است. داستان از آنجا شروع شده كه او مجبور بود براي خوراك دام‌هايش ذرت و كاه را با قيمت بالا خريداري كند و برگ‌هاي نهالستانش را با قيمت بسيار پايين در اختيار شركت‌هاي توليد خاك‌برگ قرار دهد. جرقه اختراع اين دستگاه هم در يك روز سرد پاييزي كه برگ‌هاي خزان‌زده تمام باغ را پر كرده بود در ذهنش خورد كه برگ‌هايي كه چنين ارزش غذايي بالايي دارند كه مي‌توان به‌عنوان كود براي خود درختان استفاده كرد چرا به‌عنوان خوراك دام مورد استفاده قرار نگيرد؟
- كارخانه‌اي به نام درخت و محصولي به نام برگ
بعضي از درختان در طول سال يك يا 2 بار سمپاشي مي‌شوند و بعضي از آنها نيازي به سمپاشي ندارند. از طرفي هم به‌دليل ارتفاع زياد بعضي از درختان، نور خورشيد مستقيما روي برگ‌ها اثر مي‌گذارد و اگر سمپاشي صورت گرفته باشد تأثير آن را كم‌رنگ مي‌كند. او مي‌گويد: «كارخانه غذاسازي هر درخت، برگ آن درخت است. اما درست زماني كه پاييز سراغ درختان مي‌آيد بهترين رفتاري كه با برگ‌هايي كه كف خيابان‌ها را مي‌پوشانند مي‌شود اين است كه توسط مأموران شهرداري جمعآوري شوند و در اختيار كارخانه‌هاي توليد كود گياهي قرار بگيرند اما معمولا همه شهرداري‌ها اينقدر با برگ‌ها مهربان رفتار نمي‌كنند. برگ‌ها در شب‌هاي زمستان براي گرم شدن آتش‌زده مي‌شوند يا بيرون شهر و كنار رودخانه‌ها درون زمين دفن مي‌شوند تا دوباره به طبيعت برگردند؛ يعني محصولي كه يك درخت طي يك سال با زحمت به ثمر رسانده و از لحاظ ارزش غذايي بهترين خوراك براي دام است در بهترين شرايط به خاك‌برگ تبديل مي‌شود. علاوه بر اين شهرداري براي جمعآوري و انتقال اين برگ‌ها به خارج از شهر و در نهايت آتش‌زدنشان هزينه هم مي‌كند درحالي‌كه از نگاه من كه ارزش تك‌تك برگ‌ها را مي‌دانم هر برگ درخت يك اسكناس هزار توماني است».
- ابتكـار سعيد چيست؟
عملكرد دستگاه به اين صورت است كه برگ‌هاي جمعآوري شده را درون محفظه شست‌و‌شو ريخته و آلودگي را از سطح برگ‌ها پاك مي‌كند. در مرحله بعد خود دستگاه برگ‌ها را خشك و به قطعات ريز تبديل مي‌كند، حالا وقت اضافه كردن مكمل‌هاست. براي شيرين كردن خوراك دام و البته بالا بردن ارزش غذايي مي‌توان پسماند شركت‌هاي توليد قندوشكر را با قيمت بسيار پايين خريداري كرد. اين شركت‌ها بديهي‌ترين استفاده‌اي كه از پسماندها مي‌كنند براي پوشاندن سيلوهاي گندم است ولي در بيشتر مواقع اين پسماندها دور ريخته مي‌شود. اين خوراك ارزش غذايي بالاتري نسبت به گندم ، ذرت و يونجه دارد و بسيارارزان‌تر است. جالب است بدانيد سالانه حدود 168ميليون‌دلار براي خريد ذرت دانه‌اي كه خوراك اصلي دام است ارز از كشور خارج مي‌شود. او مي‌گويد:«تا به حال از خودتان سؤال كرده‌ايد كه چرا عسل سبلان معروف، خوشمزه و غني است؟ دليلش اين است كه با توجه به وجود گونه‌هاي مختلف گل در دامنه‌هاي سبلان و تغذيه زنبوران از اين گل‌ها عسل بسيار مرغوبي توليد مي‌شود. اين موضوع در مورد توليد خوراك دام توسط برگ‌ها هم صدق مي‌كند. چون براي ساخت اين خوراك هيچ نوع محدوديتي در جمعآوري برگ‌ها وجود ندارد. به غيرسوزني برگان و درختان هميشه سبز كه برگ‌هايشان نمي‌ريزد بقيه برگ‌ها براي توليد اين نوع خوراك مناسب‌اند. به همين جهت هم ارزش غذايي بالايي براي دام دارند».
- مقابله با بحران كم آبي
بيشتر آب چاه‌ها و سفره‌هاي زيرزميني صرف آبياري ذرت و گندمي مي‌شود كه تقريبا نصف اين محصولات خوراك دام مي‌شود. او مي‌گويد:«هنگام فروش گندم و ذرت، پاي دلالان به زمين‌هاي كشاورزي باز مي‌شود كه قصد خريد گندم و ذرت به قيمت بسيار پايين را دارند و اغلب موفق هم هستند؛ چون كشاورزان معمولا فقط فضايي براي توليد گندم و ذرت دارند و مكاني براي ذخيره اين محصولات و فروش‌شان به وقت و قيمت مناسب ندارند. گندم‌هايي كه به‌صورت مازاد خريداري مي‌شوند درون سيلوهاي بهداشتي نگهداري نمي‌شود و به‌دليل خارج شدن از شرايط بهداشتي در اختيار دامداران براي خوراك دام قرار مي‌گيرد. اين در حالي است كه يك چاه آب براي توليد گندم بايد 6ماه روشن باشد تا اين محصولات به ثمر بنشينند. مدار آبياري گندم و ذرت 4الي 5روز يك‌بار است و هر هكتار زمين كه يونجه كشت مي‌كند هر 4روز به 8تا 10ساعت آبياري نياز دارد آن هم در شرايطي كه خشكسالي تهديدمان مي‌كند و اين كار به نفع كشور و مردم و طبيعت نيست».
- تجاري‌سازي به اندازه اختراع مهم است
زمانيان مي‌گويد:«اگر قرار باشد هر استان يك كارخانه توليد خوراك دام داشته باشد براي 50الي 60نفر هم ايجاد شغل مي‌شود؛ يعني يك دستگاه مي‌تواند براي 100نفر كارآفريني كند. درحالي‌كه اگر 100كيلو برگ از سطح شهر جمعآوري شده باشد با توجه به اضافه شدن مكمل‌ها حدود 120كيلو خوراك دام توليد مي‌شود». اما متأسفانه استقبالي از توليد دستگاه خوراك دام نشده است. درحالي‌كه ساخت اين دستگاه حدود 60ميليون تومان برايش آب خورده و براي ساختش 3سال وقت گذاشته است. مي‌گويد هيچ وقت دست از اختراع برنمي‌دارد اما تجاري شدن كارها مسئله مهمي است كه بايد جدي گرفته شود.
- اختراع‌هاي ديگر من
يكي از اختراعاتي كه انجام داده و در مرحله ثبت گير كرده، بخاري آبي است كه براي گرم كردن دامداري و گلخانه‌اي كه داشته مورد استفاده قرار داده است. اين بخاري براي گرم كردن فضا از آب و روغن استفاده مي‌كند و عملكردش به اين صورت است كه بعد از گرم كردن محيط خاموش مي‌شود و پس از آن تا مدتي گرماي آب را به فضا انتقال مي‌دهد. اما به محض سرد شدن نسبي آب، دوباره ترموستات عمل كرده و شروع به گرم كردن آب و محيط اطراف مي‌كند. يكي ديگر از اختراعاتش هم دستگاه جمعآوري گل زعفران است. اين دستگاه، زعفران يك هكتار زمين زيركشت را در يك ساعت جمعآوري مي‌كند درحالي‌كه براي يك هكتار زمين زيركشت به 4الي 5كارگر نياز است و چيدن گل زعفران هم حدود 5الي 6ساعت توسط اين كارگران زمان مي‌برد. اين دستگاه قادر است توسط يك نفر در يك ساعت حدود 10كيلو زعفران را به‌صورت كاملا بهداشتي جمعآوري كرده و بسته‌بندي كند. زمانيان براي ساخت بخاري آبي 2سال وقت و 120هزار تومان هزينه كرده و براي ساخت دستگاه جمعآوري گل زعفران 3ميليون تومان هزينه كرده و 3سال براي اين اختراع وقت صرف كرده است.
- سبوس براي دام؟
زمانيان كه در كنار كار كشاورزي به دامداري هم مشغول است برايمان از استفاده از سبوس براي تحريك اشتهاي دام گفت. از اينكه سبوسي كه بايد درون نان باشد و به بدن انسان برسد از گندم جدا مي‌شود و روي خوراك دام پاشيده مي‌شود. سبوس به‌دليل عطر خوبي كه دارد دام را تشويق به خوردن غذا مي‌كند. درحالي‌كه برگ خيس درخت هم همان عطر سبوس را دارد.