در اين نمايشگاه غرفه‌هايي به اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري هر يك از استان‌هاي كشور اختصاص داده شده بود تا جاذبه‌ها و ظرفيت‌هاي گردشگري استان‌ها و كارآفريني در اين زمينه را در آن به نمايش بگذارند؛ بهترين فرصت براي گفت‌وگو با فعالان صنعت گردشگري و صنايع‌دستي. با ما همراه باشيد. از نمايشگاه برايتان سوغات آورده‌ايم؛ فرصت‌ها و راهكارهاي كارآفريني با استفاده از ظرفيت‌هاي چند استان كشور.
- زنجان: ما به همه شما نزديك هستيم
ابوالفضل اجلي، رئيس گروه مراكز و خدمات گردشگري استان زنجان مي‌گويد:«اين استان در مركز يكي از مهم‌ترين مناطق گردشگري كشور واقع شده است. استان زنجان با 9 استان كشور فاصله‌اي كمتر از 4ساعت دارد. 40درصد از جمعيت كشور كه ساكن اين استان‌ها هستند مي‌توانند با طي مسافتي كوتاه به زنجان بيايند». او ادامه مي‌دهد: «جشنواره ملي آش ايراني هم ابتكار مسئولان گردشگري استان ماست. اين جشنواره 10 دوره در زنجان برگزار شده و شهريور سال آينده در انتظار برگزاري يازدهمين دوره آن هستيم». رئيس گروه مراكز و خدمات گردشگري استان زنجان، چاقويي از روي ميز برمي‌دارد و تأكيد ميكند:«چاقو يكي از سوغاتي‌هاي اصلي استان ماست. ما قراردادهايي با بعضي هتل‌ها امضا كرده‌ايم كه كارد و چنگال‌هاي پذيرايي با آرم هتل برايشان توليد كنيم. از آن طرف، چاقو، خنجر و قمه‌هاي خيلي نفيس در تعداد نسبتا محدود اينجا توليد مي‌شوند كه تزيينات خيلي ظريفي رويشان انجام شده و بيشتر جنبه زينتي دارند». اجلي يادآوري ميكند: «وقتي بازار سوغاتي‌هاي رونق بگيرد در كنارشان صنايع‌دستي ديگري هم ظهور مي‌كنند. براي مثال ما كارآفريني در استان داريم كه جعبه‌هاي تزييني سنتي و زيبايي براي بسته‌بندي سوغاتي‌هايي مثل چارق(كفش سنتي) و چاقو توليد ميكند. به اين ترتيب، عوض پيچيدن سوغاتي‌ها لاي روزنامه و كاغذ، مي‌توان آنها را در بسته‌بندي‌هاي شكيل كه خودشان يادآور هنر سنتي استان ما هستند عرضه كرد».
- خراسان شمالي: نوروز كنار تركمن‌ها و يوز ايراني
خراسان شمالي كلي براي خودش جاذبه دارد. از جاذبه‌هاي طبيعي مثل ديدن يوز ايراني از نزديك گرفته تا به‌قول آقاي رباني، كارشناس گردشگري سازمان ميراث‌فرهنگي، تماشاي كشتي سنتي و جاذبه‌هاي ناب بوم‌گردي كه به‌ويژه براي توريست‌ها جذابيت دارد؛ «واحدهاي اقامتي در استان ما كم است. ما هتل و مهمانسرا كم داريم. براي حل اين مشكل تلاش كرده‌ايم كه بوم‌گردي و امكان اقامت در خانه‌هاي روستايي را براي گردشگران فراهم كنيم. بوم‌گردي خصوصا براي توريست‌هاي خارجي جذابيت خيلي زيادي دارد. روستايي‌ها هم از اين طريق مي‌توانند منبع درآمد داشته باشند و جلوي مهاجرت‌شان به شهرها گرفته مي‌شود.» او در مورد بوم‌گردي در جوار تركمن‌هاي مهمان نواز هم مي‌گويد: «زندگي تركمن‌ها يك جاذبه بوم‌گردي فوق‌العاده است. گردشگرها مي‌توانند خانه‌هاي تركمن‌ها را از نزديك ببينند، در آنها اسكان كنند و با اين سبك زندگي از نزديك آشنا شوند. بافت قاليچه 2 روي ابريشمي تركمن يك جاذبه منحصربه‌فرد استان ماست. همزمان 2خانم بافنده در دوطرف دار مي‌نشينند و با نخ‌هاي ابريشمي نازك از دو طرف فرش را مي‌بافند. اين قالي‌ها علاوه بر اينكه خودشان مشتري‌هاي خارجي زيادي دارند، فرايند بافت جالب و ديدني‌اي هم دارند كه گردشگران مشتاق ديدن آن هستند. تركمن‌ها آنقدر مردم مهمان‌نواز و دوست داشتني‌اي هستند كه حتي اگر از آنها نخواهيد، خودشان دست شما را مي‌گيرند و به خانه‌شان مي‌برند. امكان ندارد شب بي‌جا و مكان بمانيد. مراسم كشتي سنتي ما هر سال 14فروردين برگزار مي‌شود و 50تا 60هزار تماشاگر مرد و زن را به استان ما مي‌كشاند».
- چهارمحال و بختياري: زاينده‌رود خروشان را در استان ما ببينيد
حيدر صادقي، معاون گردشگري و سرمايه‌گذاري ميراث فرهنگي استان چهارمحال و بختياري توصيه ميكند به استان آنها برويم و عشاير را از نزديك ببينيم؛ «اولين ظرفيت گردشگري استان ما بوم‌گردي است. بزرگ‌ترين ايل عشايري كشور يعني ايل بختياري در استان ما هستند. عشاير از قديم مورد توجه گروه‌هاي توريست خارجي بوده و 60درصد توريست‌هايي كه به كشور ما مي‌آيند خارجي هستند. به همين دليل، بخش خصوصي با سرمايه‌گذاري روي اين فرصت‌هاي بوم‌گردي، دهكده‌ها و كمپ‌هاي عشايري زيادي را در سطح استان به‌وجود آورده كه شرايط زندگي عشايري را براي توريست‌ها شبيه‌سازي ميكند. در اين كمپ‌ها امكانات يك هتل 2 تا 3 ستاره در محيط شبيه‌سازي شده زندگي عشايري براي توريست‌ها فراهم است. همچنين، 10باغ گردشگري در استان داريم.»
او تأكيد ميكند كه اين استان، جاذبه‌هاي طبيعي زيادي هم دارد؛ « با اينكه نمي‌شود زاينده‌رود پرآب را در اصفهان ديد، اين رود در استان ما همچنان خروشان و پرآب است. ما از اين امواج خروشان براي قايقراني بهره مي‌بريم.» او يادآوري ميكند كه در عرض 5ساعت مي‌توان از تهران به استان آنها رسيد؛ استاني كه در آن، صنايع‌دستي با لوگو و حمايت يونسكو توليد مي‌شود؛ «روندي را براي حمايت از صنايع‌دستي در استان تعريف كرده‌ايم كه به افراد آموزش ديده محلي، مواد خام مي‌دهيم. توليدشان را هم به‌صورت تضميني توسط فروشگاه‌هاي مركزي سازمان خريداري مي‌كنيم. ما از آموزش گرفته تا خريد تضميني و فروش محصول و درآمد حداقل 1/5 ميليون تومان، همراه آنها هستيم.»
- هرمزگان: آفتاب ما قيمتي است!
يكي از غرفه‌داران استان هرمزگان، كه از زنان فعال در حوزه گردشگري و صنايع‌دستي است، مي‌گويد: «استان هرمزگان از نظر جغرافيايي موقعيت خاصي دارد. طولاني‌ترين ساحل كشور در اين استان واقع شده. جزاير و ساحل ما براي توريست‌ها بسيار جذاب است. تنوع اقليمي در استان ما زياد است. به‌عنوان مثال، منطقه‌‌اي داريم كه درخت خرما و درخت گردو كنار هم به عمل مي‌آيند و هر دو محصول مي‌دهند. جزاير مرجاني استان هرمزگان هم براي گردشگران جالب است. خيلي از ما ايراني‌ها اسم تعداد كمي از اين جزاير را مي‌دانيم. به‌خاطر نزديكي با كشورهاي عربي، خيلي از گردشگران خارجي به استان ما هم سر مي‌زنند. همين گرما و آفتاب بندرعباس كه براي ما عذاب‌آور است براي گردشگران خارجي خصوصا اروپايي‌ها فوق‌العاده جذاب است».
نسرين فرلان، در مورد فعاليت‌هاي اشتغالزايي در زمينه صنايع دستي هم مي‌گويد: «صنايع‌دستي ما منطقه به منطقه متفاوت است. زندگي مردم ما با نخل عجين شده و حصيربافي، هنري پرطرفدار در استان هرمزگان است. همچنين، خيلي از صنايع‌دستي ما مثل گهله كه نوعي كوزه است براي كنار آمدن با گرماي هوا درست شده‌اند. خانم‌هاي ما به‌دليل مجاورت با دريا از حلزون، صدف و بقاياي آبزيان خليج‌فارس كه در ساحل فراوان است براي ساخت وسايل تزئيني استفاده مي‌كنند». فائقه عسگري، خانم هنرمند ميانسالي است كه در گوشه‌اي از غرفه استان هرمزگان طرح‌هاي زيبايي با حنا مي‌كشد، مي‌گويد: «در استان ما، طراحي با حنا معمولا براي اعياد و عروسي‌ها انجام مي‌شود. اين طرح‌ها معمولا بداهه هستند. خانم‌هاي محلي اكثرا اين كار را بدون آموزش، با تمرين زياد و نشستن كنار دست بزرگ‌ترهايي كه اين هنر را دارند ياد مي‌گيرند. من فوق ديپلم حسابداري دارم اما از همان جواني، به‌خاطر اينكه مادرم كارمند سازمان ميراث فرهنگي بود به‌كار صنايع‌دستي مشغول شدم. كار اصلي من صنايع‌دستي، و به‌ويژه صنايع‌دستي دريايي است و اين كار را در كنار حرفه اصلي‌‌ام، به‌عنوان فعاليت جانبي و به‌خصوص در نمايشگاه‌ها انجام مي‌دهم. من قبلا كار تاكسيدرمي هم انجام مي‌دادم. توريست‌هاي خارجي كار طراحي با حنا را دوست دارند اما خود ايراني‌ها بيشتر مشتاق آن هستند. اين كار به اين شكل و با اين كيفيت خيلي كم در تهران پيدا مي‌شود».
- از جامعه محلي خريد كنيم
يكي از فعالان صنعت گردشگري بومي مي‌گويد: «بعضي گروه‌هاي گردشگري براي تفريح به منطقه ما مي‌آيند اما مايحتاج سفر خود را از جامعه محلي نمي‌خرند. از طبيعت و جاذبه‌ها استفاده مي‌كنند اما سودشان به جامعه محلي نمي‌رسد. اين كار در دراز مدت ذهنيت جامعه محلي را نسبت به گردشگران خراب ميكند». او تأكيد ميكند: «بايد به فرهنگ بومي منطقه احترام گذاشت. مثلا درست است كه لباس‌هاي بختياري زيبا هستند ولي نبايد توقع داشته باشيم بتوانيم از خانمي با لباس بختياري عكس بگيريم يا سياه‌چادر در واقع خانه عشاير است و طبيعي است كه نسبت به عكاسي غريبه‌ها از حريم خصوصي‌شان حساس باشند».