وي داراي مدرك دكتراي طب‌سنتي است و پيش از اين نيز رئيس‌مركز تحقيقات سازمان پزشك‌قانوني بوده است.
- به عنوان نخستين سئوال در ايران چه اسناد بالادستي درباره طب‌سنتي وجود دارد؟
درهيچ رشته‌اي در كشور ما به اندازه طب سنتي اسناد موجود نيست. در ماده16 قانون تشكيل وزارت بهداشت و بعد از آن ماده18 تشكيلات وزارت بهداشت در سال1367، تأكيد كردند كه وزارت بهداشت مكلف است از ظرفيت‌هاي طب سنتي استفاده كند و گياهان دارويي و فرآورده‌هاي طبيعي را توسعه دهد. در بند ح ماده 34قانون برنامه پنجم توسعه تأكيد شده كه وزارت بهداشت مكلف به بسترسازي توسعه استفاده از ظرفيت طب سنتي و گياهان دارويي است. بعد از آن در سند ملي گياهان دارويي و طب سنتي ايران مصوب شوراي‌عالي انقلاب فرهنگي كه 11 راهبرد و 48 اقدام و صفر تا صد توسعه و ترويج طب سنتي را در اين سند آورده وزارت بهداشت و برخي ديگر از وزارتخانه‌ها كه به نوعي مي‌توانند همراه باشند را مكلف كرده كه به ترويج و توسعه طب سنتي چه در داخل و چه در خارج بپردازند؛ به‌طوري كه يك شورا به نام شوراي راهبردي سند ملي گياهان دارويي و طب سنتي را در اين صنعت پيش‌بيني كرده كه 5وزير عضو آن هستند.سند ديگر سياست‌هاي كلي سلامت است كه از 14بندي كه اين سياست كلي دارد بند 12مربوط به ترويج و توسعه و نهادينه كردن طب سنتي ايران است و 6جزء دارد كه كشت گياهان دارويي و استانداردسازي و روزآمد كردن روش‌هاي تشخيص و درمان در طب سنتي و نظارت بر ارائه‌دهندگان خدمات طب سنتي و تبادل تجربيات در اين حوزه با ساير كشورهاي دنيا و نيز تعامل منطقي بين طب رايج و طب سنتي را شامل مي‌شود.
- اهداف عيني و با سررسيد مشخص در اين اسناد بالادستي چيست؟
در سند ملي گياهان دارويي تا سال 1404، 20درصد بازار دارويي كشور قرار است از فرآورده‌هاي طبيعي و سنتي و گياهان دارويي استفاده شود و 5درصد خدمات بهداشتي يعني مراقبت‌هاي اوليه كه در خانه‌هاي بهداشت و درماني و پزشكان خانواده انجام مي‌شود، از ظرفيت طب سنتي ايران استفاده شود و بايد بخشي از توصيه‌ها و آموزه‌هاي سلامتي بر مبناي طب سنتي را وارد سيستم خانه‌هاي بهداشت كنيم. 5 درصد از اعتبارات پژوهشي دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كشور بايد به كارهاي پژوهشي در حوزه طب سنتي اختصاص پيدا كند.
- شما در چه تاريخي به اين سمت منصوب شده‌ايد و چه تحويل گرفته‌ايد و چه اضافه كرده ايد؟
فروردين92 در دولت قبل كار را تحويل گرفتم. البته ما فقط ابلاغ تحويل گرفتيم چون من نخستين معاون طب سنتي در وزارت بهداشت هستم. با يك ابلاغ وارد عرصه شديم و قاعدتا نخستين كاري كه بايد مي‌كرديم اين بود كه تشكيلات درست مي‌كرديم كه همان زمان يك تشكيلاتي را براي ستاد وزارتخانه تدوين و طراحي كرديم و نهايتا به تصويب معاونت توسعه رياست‌جمهوري رسيد.
- سابقه طب سنتي در ستاد وزارتخانه به چه زماني بر مي‌گردد؟
از سال84 دبيرخانه شوراي آموزش طب سنتي و مكمل در وزارت بهداشت زيرنظر معاونت آموزشي بود. از سال88 اين دبيرخانه به مركز فرهنگ، آداب و ميراث پزشكي تبديل شده است كه زيرنظر وزير بود و رئيس اين مركز هم مشاور وزير بود تا فروردين92 كه تبديل به معاونت شد. در سال84 كه اين دبيرخانه راه‌اندازي شد يعني زمان دكتر پزشكيان رئيس آن هم آقاي دكتر عبدالله بهرامي بود كه يكي از پرچمداران طب سنتي هستند. از نظر ساختاري ايشان به همت اين دبيرخانه باعث ايجاد رشته طب سنتي در سال86 شدند و در سال87 رشته داروسازي سنتي ايجاد شد. دكتر ولايتي به‌عنوان رئيس كميته فرهنگ و تمدن شوراي‌عالي انقلاب فرهنگي مصوبه براي ايجاد اين رشته داد.
البته در وزارتخانه اين كار توسط دكتر بهرامي تسهيل و هدايت مي‌شد. در سال 86نخستين دانشكده طب سنتي در دانشگاه علوم پزشكي تهران به همت دكتر لاريجاني راه‌اندازي شد كه رئيس دانشگاه علوم پزشكي تهران بودند.
مركز فرهنگ، آداب و ميراث پزشكي در زمان خانم دكتر دستجردي بود كه رئيس آن آقاي دكتر شمس شد كه ايشان رئيس دانشكده طب سنتي تهران هم بود كه يكي ديگر از كساني كه در توسعه رشته طب سنتي و داروسازي سنتي نقش تعيين‌كننده‌اي داشت ايشان بود.
- شما چه تحويل گرفتيد و امروز كجا هستيد؟
هم‌اكنون ما 8 دانشكده طب سنتي داريم. زماني كه من آمدم 7 دانشكده بود. هشتمين آن امسال در دانشكده علوم پزشكي ايران تاسيس شد. در 17رشته محل، دكتري تخصصي طب سنتي تربيت مي‌شوند كه قبلا 15رشته محل بود و در زمان بنده 2رشته محل اضافه شد. ايجاد رشته داروسازي سنتي و رشته تاريخ پزشكي در سال92 بوده است.
بيشترين كاري كه صورت گرفت اين بود كه بيشتر به‌صورت محتوايي كار شد يعني در بحث ساماندهي ارائه دهندگان خدمات طب سنتي يكسري بسته‌هاي آموزشي طب سنتي را براي پزشكان عمومي و كارشناسان مراكز آموزشي، درماني و بهورزان آماده كرديم كه الان كار ادغام خدمات تأييد شده طب سنتي در سيستم شبكه بهداشت درماني شروع شده است كه در بهمن‌ماه نخستين جلسه هماهنگي با 10معاون بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي كشور را برگزار كرديم و در اسفندماه هم نخستين جلسه آموزشي مربيان بهورزي با اين بسته‌هاي آموزشي تهيه شده اتفاق افتاد.
همچنين بناست كه از سال 95، در 5درصد خانه‌هاي بهداشت كشور بهورزان آموزه‌هاي طب سنتي فراگرفته شده را به مردم آموزش بدهند كه تقريبا حدود 1000خانه بهداشت مي‌شود و به‌تدريج اين روند توسعه پيدا مي‌كند تا در برنامه ششم صددرصد خانه‌هاي بهداشت بتوانند اين بخش را آموزش بدهند. در بحث ساماندهي ارائه‌دهندگان طب سنتي كه در برنامه هم پيشنهاد شده بنا شد كه انجمن علمي طب سنتي به‌عنوان متولي امر آموزش و برگزاري آزمون‌هاي لازم براي پزشكان عمومي كه الان طب سنتي را ارائه مي‌كنند اما مجوزي ندارند، بشود و به آنها گواهي داده شود و به استناد اين گواهي‌ها بتوانند خدمات اختصاصي ارائه كنند كه البته اين در برنامه ششم ديده شده است.
- هم‌اكنون چه تعداد پزشك خدمات طب سنتي ارائه مي‌كنند؟
براساس برآوردهاي آماري از سال92 از معاونت درمان دانشگاه‌هاي علوم پزشكي سراسر كشور، 6هزار پزشك خدمات طب سنتي ارائه مي‌كنند. اما از آنجا كه اينها گواهي‌هاي معتبر ندارند و مشخص نيست كه از چه كانالي آموزش ديده‌اند تا خدمات ايمن به مردم داده شود قرار است كه انجمن علمي اطلاعات آنها را به روز كند.
- درباره عطاري‌ها چه برنامه‌اي داريد؟
از نظر ما عطاري زير صنف عطار است و وظيفه‌اش عرضه گياهان دارويي است و اگر تجويزي كنند وزارت بهداشت بايد جلوي آن را بگيرد. يك راهكاري كه ما در اين زمينه پيشنهاد كرديم و معتقد هستيم كه بايد اتفاق بيفتد اين است كه بايد به‌صورت ايجابي برخورد كنيم و سلامتكده‌هاي طب سنتي را در كشور توسعه دهيم كه از ابتداي سال 94وزيربهداشت هم موافقت كردند كه 20سلامتكده تيپ طب سنتي با معماري ايراني ساخته شود. البته ما بايدها و نبايدهايي كه آنها بايد رعايت كنند را به آنها ابلاغ كرده‌ايم و صنف وظيفه نظارت بر آنها را دارد. آنها موظف هستند فقط عرضه‌كننده گياهان دارويي باشند و حق ندارند داروي تركيبي بفروشند همچنين حق تجويز ندارند.
از سال86 درحال آموزش متخصصين طب سنتي هستيم ضمن اينكه بسياري از پزشكان هستند كه در طب سنتي وارد هستند و گياهان دارويي را مي‌شناسند.آن چيزي كه در رسالت وزارت بهداشت است اين است كه مراكزعرصه فرآورده‌هاي طبيعي و گياهان دارويي مناسب با مسئوليت فني داروساز ايجاد شود كه در برنامه ششم ديده شده و اقدامات عملي هم در اين حوزه انجام شده و انتظار مي‌رود با راه‌اندازي اين مراكز احتياطات لازم در تجويز و عرضه گياهان دارويي ايمن صورت بگيرد. هم‌اكنون 20 سلامتكده داريم و 20سلامتكده ديگر هم درحال احداث داريم كه البته دانشگاهي هستند. از بخش خصوصي هم حمايت مي‌شود كه اين سلامتكده‌ها را با مسئوليت فني متخصصين طب سنتي راه‌اندازي كنند كه هم‌اكنون در تهران 4 يا 5 سلامتكده راه افتاده و2سلامتكده هم در البرز و شيراز و مشهد راه‌اندازي شد. كه اين رويكرد وزارت بهداشت بوده و بعد از راه‌اندازي اينها اطلاع‌رساني انجام مي‌شود.
- براي قرار گرفتن خدمات طب سنتي تحت پوشش بيمه كاري صورت گرفته است؟
56قلم داروي گياهي مثل شربت آويشن، در سال92 تحت پوشش بيمه قرار گرفت به همين دليل تعدادي از اين داروها كه مصارف عام تري دارند را انتخاب كرديم و يك بسته آموزشي درست كرديم كه دركنار آموزش‌هاي ديگر انجمن، اين اطلاعات هم به پزشكان ارائه مي‌شود كه اين داروها را براي تجويز بشناسند. همچنين جلسات متعددي را با كارشناسان بيمه داشتيم و از طرف وزارت بهداشت هم نامه‌اي به شوراي بيمه مكاتبه شد كه ويزيت و مشاوره تخصصي طب سنتي، بادكش، حجامت و ماساژ تحت پوشش بيمه قرار بگيرد كه اين 5 خدمت را متخصصين طب سنتي بايد تجويز كنند و قول دادند كه اين مسئله مطرح شود.
- براي توسعه دانشكده‌ها و رشته‌هاي جديد كاري شده است؟
ما اعتقاد به توسعه كمي رشته‌هاي متعدد در دانشگاه‌ها نداريم. حداكثر توسعه كمي ما در مراكز منطقه‌اي يا قطب كشور است يعني 8 مركز به 12خواهد رسيد. همچنين در نيروهاي مسلح كه اينها مصوبه شوراي سياستگذاري هم هست. چيزي كه در بورد طب سنتي تصويب شد اين است كه دكتري و جنبه پژوهشي طب سنتي هم حفظ شود منتهي امكان ورود كارشناسان ارشد برخي از رشته‌هاي وابسته به گروه پزشكي در دكتري طب سنتي ميسر باشد و رشته‌هاي ديگر هم امكان ادامه تحصيل در رشته‌هاي طب سنتي را داشته باشند. علاوه بر اينها در برنامه ششم پيش‌بيني شده كه در مقطع كارشناسي 3 رشته ماساژ و تغذيه طب سنتي و مراقبت‌هاي باليني طب سنتي مثل حجامت هم اضافه شود.
- هم‌اكنون چند درصد از آموزش‌هاي بهداشتي كه در صداوسيما داده مي‌شود مبتني بر آموزه‌هاي طب سنتي است؟
نمي دانم دقيقا چقدر است. ما هم از طريق صداوسيما آموزش مي‌دهيم و هم به آنها ابلاغ كرديم كه از افرادي براي آموزش استفاده كنند كه حتما صلاحيت داشته باشند. نبايد انتظار داشته باشيم يك شبه ره صدساله طي شود. برخي از برنامه‌هاي صداوسيما كه خيلي طرفدار هم دارد به اين دليل است كه پشت‌شان اسپانسرهاي قوي وجود دارد اما ما هيچ‌وقت از مارك خاصي صحبت نمي‌كنيم و هنوز شركت‌هايي كه تمام محصولاتشان را به‌صورت ارگانيك و روش‌هاي سنتي صحيح توليد كنند وجود ندارد. در شبكه سلامت ما معمولا آموزش‌هاي طب سنتي داريم.
- براي آموزش رسانه‌اي طب سنتي چه برنامه‌ريزي‌هايي شده است؟
در اين زمينه يكي از كميته‌هايي كه وابسته به شوراي سياستگذاري است كميته سياستگذاري ارتباط با رسانه در وزارتخانه است كه به شبكه‌هاي مختلف صداوسيما معرفي شده‌اند و با آنها ارتباط دارند كه در راستاي حفظ تندرستي برنامه دارند. ما براي اين كار متأسفانه بودجه‌اي نداريم.
- جشنواره گياهان دارويي، فرآورده‌هاي طبيعي و طب سنتي ايران
سومين جشنواره و نمايشگاه ملي گياهان دارويي، فرآورده‌هاي طبيعي و طب سنتي ايران برگزار مي‌شود. اين جشنواره از 15تا 18شهريور‌ماه سال‌جاري با شعار؛ «گياه‌درماني، عزم ايراني، رويكرد جهاني» به‌همت ستاد توسعه علوم و فناوري گياهان دارويي و طب سنتي معاونت علمي و فناوري رياست‌جمهوري در مصلاي بزرگ امام خميني(ره) تهران برگزار مي‌شود.