تاريخ براي همه ما نسخه‌اي ضروري است، حتي اگر پاسكال گفته باشد «تمام تاريخ، حرف مفت است!» و در اين بين، دوران مشروطه شايد مهم‌ترينِ دوره‌هاست. به همين علت، كتاب‌هاي زيادي درباره مشروطه نوشته‌اند كه احتمالا هنوز هم «تاريخ مشروطه» كسروي يكي از بهترين‌هاست. زبان خاص و زيباي اين كتاب و وجه تقريبا بي‌طرفانه‌اي كه در آن هست، براي كسي كه مي‌خواهد مشروطه را بدون تحليل‌هاي نويسنده بخواند، حتما جذاب خواهد بود. اما كتاب تازه‌اي كه در اين‌باره منتشر شده و فكر مي‌كنم براي علاقه‌مندان به تاريخ مي‌تواند شيرين و جذاب باشد، كتاب «انقلاب مشروطه ايران» است كه انتشارات كتاب پارسه منتشر كرده است. اين كتاب را هوشنگ شهابي و ونسا مارتين تدوين كرده‌اند كه همانطور كه معلوم است يكي از دست‌اندركاران نگارش آن، ايراني است.
اين كتاب را محمدابراهيم فتاحي ترجمه كرده و كتابي است در حدود 650صفحه و 5 بخش: تاريخ‌نگاري، دولت‌سازي، ملت‌سازي، ابتكارات فكري و فرهنگي، چشم‌اندازهاي فراملي. شايد يكي از تفاوت‌هاي اصلي «انقلاب مشروطه ايران» با ساير كتاب‌هاي مربوط به مشروطه، تازگي آن باشد. آنطور كه دست‌اندركاران كتاب نوشته‌اند، منابعي كه به‌تازگي در دسترس قرار گرفته‌اند، مورد توجه و استناد نويسندگان بوده است و كتاب تلاش دارد «تمامي واقعيت‌هاي مربوط به انقلاب مشروطه را در يك بررسي نوآورانه گرد هم آورد.»پيشنهاد ديگرم درباره تاريخ معاصر ايران است.
ايراني‌هاي فعال در عرصه كتاب‌هاي تاريخي و سياسي كه به زبان غيرفارسي مي‌نويسند، عموما كارشان خوب است. مطرح‌ترين آنها شايد يرواند آبراهاميان باشد كه از او هم بعد از 2 كتاب «ايران بين دو انقلاب» و «تاريخ ايران مدرن»، اواخر سال گذشته، كتاب «مردم در سياست ايران» منتشر شد. «مردم در سياست ايران» مجموعه 5 پژوهش موردي است كه سعي دارند نقش و تأثير مردم را در تاريخ ايران نشان دهند. هر يك از اين 5 مقاله، به شكلي ثابت مي‌كنند مردم در تحولات مهم تاريخ معاصر ايران، بسيار تأثيرگذار بوده‌اند.
شيوه آبراهاميان، مداخله‌گرانه و كاملا تحليلي است. او تحليل خود را علاوه بر شيوه نگارش در بدنه مقاله، در بخش مجزايي به نام «نتيجه» مستقيما بيان مي‌كند و كتابش يك تاريخ تحليلي خواندني است. «مردم در سياست ايران» را نشر چشمه با ترجمه بهرنگ رجبي منتشر كرده است.
- نويسنده و داستان‌نويس