رئيس سازمان بورس هم گفت، بورس ارز همزمان با تك‌نرخي شدن ارز راه مي‌افتد اما مقامات بانك مركزي سكوت كرده‌اند. مديرعامل بورس كالا هم تاكيد كرد: زمينه‌هاي ارز تك‌نرخي و به‌دنبال آن تاسيس بورس ارز فراهم شده است.به گزارش همشهري، تك‌نرخي شدن ارز مقدمه تاسيس بورس ارز است. رويدادها نشان مي‌دهد مقدمات تك‌نرخي شدن ارز فراهم شده است چرا كه سال قبل براي نخستين بار در تراز تجاري ايران، سهم درآمد‌هاي غيرنفتي از درآمد‌هاي نفتي بيشتر بود و اين به‌معناي آن است كه اكنون ديگر بانك مركزي بازيگر اصلي ارز نيست و شركت‌هاي ديگري مانند توليد كننده‌هاي پتروشيمي كه خود محصولاتشان را صادر مي‌كنند به يكي از مهم‌ترين بازيگران اصلي دلار در كنار بانك مركزي تبديل شده‌اند.
اين رويداد مي‌تواند معادلات عرضه ارز را در آينده دستخوش تغيير كند چرا كه اكنون شركت‌هاي صادر‌كننده نيز به منبع مهم عرضه ارز در بازار داخلي تبديل شده‌اند.با چنين شرايطي رد پاي تك‌نرخي شدن ارز به چشم مي‌خورد اما در مقابل اين شواهد مقامات بانك مركزي هنوز سكوت كرده و حاضر نيستند در اين‌باره اظهارنظر كنند. اما گويا وزير اقتصاد در اين‌باره خوشبين است. ديروز علي طيب نيا وزير امور اقتصادي و دارايي از تك‌نرخي شدن ارز در نيمه دوم سال خبر داد و گفت:اكنون فاصله نرخ ارز در بازار آزاد و مبادله‌اي بسيار كاهش يافته و فاصله زيادي با تك‌نرخي كردن ارز نداريم. طيب نيا تاكيد كرد: اكنون بخش عمده‌اي از كالاها براساس نرخ ارز آزاد محاسبه مي‌شود و فاصله ارز در بازار آزاد و ارز مبادله‌اي كاهش زيادي داشته است.
تك‌نرخي شدن ارز مقدمه تاسيس بورس ارز است به همين دليل ديروز رئيس سازمان بورس بر اين موضوع تاكيد كرد و گفت: مصوبه شوراي‌عالي بورس براي راه‌اندازي بورس آتي ارز دريافت شده و منتظر تك‌نرخي شدن ارز هستيم تا زمينه اجراي آن را فراهم كنيم.محمدفطانت با بيان اينكه بازار آتي ارز پس از تك‌نرخي شدن ارز راه‌اندازي مي‌شود تاكيد كرد: تك‌نرخي كردن ارز نياز به فراهم كردن بسترها و انجام اصلاحاتي دارد كه پيگيري مي‌شود.
- آيا زمينه تأسيس بورس ارز فراهم است؟
برخلاف فراهم بودن موقعيت‌هاي اقتصادي براي تاسيس بورس ارز و همچنين برخلاف سخنان وزير اقتصاد و رئيس سازمان بورس، برخي خبر‌ها نشان مي‌دهد بانك مركزي مانند گذشته موافق تاسيس بورس ارز نيست.مقامات بانك مركزي در دولت قبل هم اجازه ندادند بورس ارز راه بيفتد و زماني كه قيمت ارز به‌شدت در حال افزايش بود وكارشناسان راه حل ايجاد تعادل در بازار را تاسيس بورس ارز مي‌دانستند با الگو‌برداري از ايده بورس ارز مركز مبادلات ارزي را راه انداخت كه منجر به آن شد كه پروسه تك‌نرخي شدن ارز هم 5سال به عقب بيفتد.
در غياب ارز تك‌نرخي، سفته‌بازان با استفاده از رانت ارز دونرخي سود‌هاي بسيار كلاني به‌دست مي‌آورند.تاسيس بورس ارز و تك‌نرخي شدن ارز 2مولفه‌اي هستند كه در راستاي هم حركت مي‌كنند به اين معنا كه تك‌نرخي شدن ارز زمينه تاسيس بورس ارز است و بورس ارز هم به تك‌نرخي شدن ارز و كشف قيمت واقعي كمك مي‌كند. با اين كار به‌دليل شفاف‌شدن قيمت‌ها منافع كساني كه اكنون از ارز دونرخي سود مي‌برند از بين مي‌رود.
- بورس كالا آماده انجام معاملات است
همزمان با شدت گرفتن بحث تك‌نرخي شدن ارز سراغ حامد سلطاني نژاد مديرعامل بورس كالا رفتيم و از او پرسيديم آيا مقدمات آغاز معاملات مشتقه ارزي در بورس كالا فراهم است؟ وي توضيح داد: بله، با توجه به آنكه سهم درآمد‌هاي غيرنفتي در سال قبل به‌دليل كاهش قيمت نفت و اجراي سياست‌هاي دولت بيشتر از سهم درآمد‌هاي نفتي شد اكنون زمينه براي تك‌نرخي شدن ارز نسبت به گذشته بيشتر مهياست و بورس كالا هم آمادگي دارد پس از تك‌نرخي شدن ارز معاملات مشتقه ارزي را آغاز كند.
او اضافه كرد: افزايش سهم درآمد‌هاي غيرنفتي اين پتانسيل را به‌وجود آورده كه قيمت ارز غيراز نرخ‌هاي مبادله‌اي خريدو فروش شود و اين مقدمه تك‌نرخي شدن ارز است؛ ضمن اينكه بانك مركزي مي‌تواند روي 50درصد از ارزي كه از بازار خارج مي‌شد حساب باز كند.
از سلطاني‌نژاد پرسيديم انجام مبادلات مشتقه ارزي در بورس كالا چه مزيت‌هايي دارد؟ او توضيح داد: بورس كالا نزديك به 6سال در انجام معاملات مشتقه ارزي تجربه دارد و نحوه معاملات و مشكلات اين بخش را مي‌شناسد.او با بيان اينكه هم‌اكنون روزانه 10هزار قرارداد آتي سكه در بورس كالا مورد دادوستد قرار مي‌گيرد، ادامه داد: اگر نخواهيم بگوييم فعالان بازار سكه همان فعالان بازار ارز هستند مي‌توانيم بگوييم كه فعالان بازار ارز و سكه اشتراكات زيادي با هم دارند چراكه بين بازار ارز و طلا همبستگي وجود دارد. مديرعامل بورس كالا با بيان اينكه بحث‌هاي زيرساختي و نرم‌افزاري همگي در بورس كالا از قبل فراهم و مهيا شده است، تصريح كرد: به‌طورعام سرمايه‌گذاري در بازار‌هايي مانند طلا و ارز در يك حوزه تعريف مي‌شود و مكمل يكديگر هستند.
او با تاكيد بر اينكه بورس كالا در زمينه انجام معاملات مشتقه سردوگرم چشيده است، گفت: بورس كالا در جريان تلاطم قيمت‌ها در بازار طلا و ارز در سال‌هاي 91 و 92 تجربه‌هاي زيادي به‌دست آورده و به‌دليل اينكه با اوج ريسك مواجه بوده تجربه‌هاي گران قيمتي را پشت سر گذاشته است.
- سازوكار عرضه اوراق خريد خودرو در بورس كالا
مديرعامل شركت بورس كالا ضمن اشاره به توافق‌هاي انجام شده با خودروسازان براي فروش خودرو با استفاده از اوراق سلف در بورس كالا معتقد است كه با عرضه اين اوراق بازار سياه به‌وجود نخواهد آمد.حامد سلطاني نژاد، مديرعامل بورس كالا در گفت‌وگو با ايسنا، درباره جزئيات عرضه اوراق خريد خودرو در بورس كالا توضيح داد: قرار است به‌زودي اوراق سلف خودرو از طريق بورس كالا با همكاري شركت‌هاي خودروساز فروخته شود. سازوكار فروش به اين شكل است كه متقاضيان مي‌توانند با خريد چندين برگه كه معادل قيمت يك خودروست، خودروي موردنظر خود را در زمان تحويل از كارخانه دريافت كنند اما ويژگي اين كار اين است كه اولا مي‌توانند قيمت خودرو را يكباره پرداخت نكنند، دوم اينكه اگر پيش‌بيني مي‌كنند ممكن است قيمت خودرو افزايش يابد بخشي از قيمت خودرو را به قيمت امروز پرداخت كنند.
او با اشاره به اينكه صنعت خودروسازي بيش از هر زمان ديگري نيازمند تأمين مالي براي فعاليت‌هايش است، گفت: مردم ما به‌خودرو علاقه دارند ولي بعضا دلشان نمي‌خواهد سهام شركت‌هاي خودروسازي را خريداري كنند چون وقتي سهام خودروسازي خريداري مي‌شود درواقع در هزينه‌هاي شركت شريك خواهند شد. سلطاني نژاد با اشاره به اينكه در اوراق سلف خودرو به‌صورت واحد درنظر گرفته مي‌شود، اعلام كرد: مثلا يك واحد اوراق سلف يك ميليون تومان به فروش مي‌رسد.
در حالت عادي اگر بخواهيم پرايد بخريم بايد 20ميليون تومان پول بدهيم ولي اگر اندازه 20ميليون از اين اوراق داشته باشيم مي‌توانيم يا پرايد تحويل گرفته يا اينكه پولمان را به علاوه سود دوره مشاركت گرفته و از اين معامله خارج شويم كه نرخ آن با توجه به‌نظر هيأت پذيرش تعيين خواهد شد. مديرعامل بورس كالا متذكر شد: اگر نرخ‌هاي بانكي پايين آمده باشد اين نرخ هم به همان نسبت پايين خواهد آمد ولي در سال‌هاي قبل نرخ‌هاي ما 21تا 23درصد بوده كه تقريبا متناسب با نرخ بانك‌هاست البته مي‌توانم بگوييم از نرخ بانك‌ها كمتر بوده چون فرمولي كه نرخ سود بانكي حساب مي‌شود مركب است و سود به‌صورت دوره‌اي و روزشمار حساب مي‌شود درحالي‌كه در بورس اينطور نبود.
مديرعامل بورس كالا در پاسخ به اين پرسش كه در واگذاري خودرو در بورس كالا احتمال به‌وجود آمدن بازار سياه وجود خواهد داشت؟ گفت: در راستاي انتشار اوراق سلف يا مشاركت خودرو براي تأمين مالي از طريق بورس كالا و به‌وجود نيامدن بازار سياه بايد پرايد در بورس كالا پذيرش شود همچنين بايد تعهد دهند كه طبق آن تعهد مشخص شود كه در روز چند پرايد در بورس كالا عرضه خواهد شد. او درباره ميزان عرضه اين محصول در بورس كالا توضيح داد: برنامه توليد وعرضه را قطعا به هيأت پذيرش و بورس كالا خواهند داد و ما طبق آن تصميم مي‌گيريم كه چطور بازار را مديريت كنيم و چطور عرضه و تقاضا را با هم هماهنگ كنيم. فعلا در حوزه قيمت‌گذاري ما ورود نمي‌كنيم و بحث ما تأمين مالي است.
سلطاني نژاد همچنين درباره تحت‌تأثير قرار گرفتن بازار از نوع عرضه در بورس كالا تأكيد كرد:اينطور نيست، اين بازار نسبت به بازار آزاد كوچك است، ولي اگر بزرگ شود بله. با بازار‌هاي مالي مي‌شود بازار‌هاي نقد را كنترل كرد. ما با همين معاملات سلف مي‌توانيم كاري كنيم كه قيمت خودرو پايين بيايد. مديرعامل بورس كالا در پاسخ به اين پرسش كه در اين طرح چه خودروهايي قرار است به فروش برسد؟گفت: فعلا پرايد131 را درنظر گرفته‌ايم و اين موضوع براي شروع كار است، ولي گواهي سپرده خودرو مي‌تواند براي خودروهاي جديد درنظر گرفته شود.
او درباره عرضه پرايد و اينكه اين محصول رتبه اول در حوادث جاده‌اي را دارد و در كل ديدگاه خوبي در جامعه نسبت به اين خودرو وجود ندارد، توضيح داد: پرايد محصولي است كه عرضه آن زياد است و مي‌تواند يك بازار را به‌وجود بياورد، درحالي‌كه اگر ما محصول ديگر را بياوريم بازاري شكل نمي‌گيرد كه تقاضا‌كننده زيادي به سمت آن بيايد، ولي اينكه پرايد استاندارد دارد يا نه اين خودرو استاندارد دارد. ما در بورس كالا، كالاهايي را مي‌پذيريم كه استاندارد ملي يا استاندارد‌هاي بين‌المللي داشته باشند.