اين حادثه موجب قطع جريان برق، گاز، آب و تلفن در منطقه شد؛ خساراتي به كارگاه مترو و چند واحد مسكوني وارد كرد و باعث ناپديد شدن 2 كارگر پيمانكار مترو شد. اما اين حادثه چگونه اتفاق افتاد؟
عقربه‌هاي ساعت 4:30 بامداد را نشان مي‌داد. دقايقي از اذان مي‌گذشت كه ناگهان صداي انفجاري مهيب منطقه شهران را لرزاند. مركز حادثه ميدان شهران بود. هنوز هيچ‌كس نمي‌دانست كه چه اتفاقي افتاده است. اما آنهايي كه در نزديكي ميدان شهران سكونت دارند علاوه بر صداي انفجار، هرم گرما را نيز حس كردند. شعله‌هاي آتش از دل زمين زبانه مي‌كشيد. انگار كه آتشفشاني از ميدان شهران سر برآورده باشد. ارتفاع شعله‌هاي آتش به حدي بود كه به ساختماني پنج‌طبقه كه در مجاورت ميدان قرار داشت، آسيب زد و يك واحد مسكوني را نيز طعمه حريق كرد.
7دقيقه از اين حادثه مي‌گذشت كه صداي آژير خودروهاي آتش‌نشاني منطقه را پر كرد و با حضور آتش‌نشانان عمليات اطفاي حريق آغاز شد. سيد جلال ملكي، سخنگوي آتش‌نشاني در اين باره به همشهري گفت: «وقتي به محل حادثه رسيديم، گودال بزرگي در وسط ميدان ايجاد شده و آتش از دل آن فوران مي‌كرد. در اين شرايط چند گروه از آتش‌نشانان عمليات اطفاي حريق و ايمن‌سازي را آغاز كردند و گروهي ديگر از ساكنان ساختمان‌هاي مجاور خواستند خانه‌هايشان را تخليه كنند.» وي ادامه داد: «هر‌چند مقابله با شعله‌هاي آتش كار دشواري بود اما سرانجام آتش‌سوزي به‌طور كامل مهار شد.»
ملكي مي‌گويد: «بعد از اتمام عمليات تعدادي از پيمانكاران از مفقود‌شدن 2 نفر از كارگران خود خبر دادند اما با توجه به شلوغي محل و قطع‌شدن تلفن برقراري تماس با آنان وجود نداشت. با اين حال تيم‌هاي جست‌وجو هيچ جسدي در محل حادثه كشف نكردند.»
- حادثه ربطي به مترو نداشت
همزمان با انتشار خبر انفجار گاز در منطقه شهران گمانه‌زني‌ها درباره دليل وقوع اين حادثه آغاز شد و برخي به اشتباه مترو را در وقوع اين حادثه مقصر اعلام كردند. اين در حالي است كه تونل مترو دست‌كم 25 متر پايين‌تر از جايي كه اين انفجار رخ داده، قرار دارد. هابيل درويش، مديرعامل شركت مترو در اين باره به شهرنوشت مي‌گويد:
«تونل مترو 25متر زير تمامي تاسيسات شهري قرار دارد و در اين حادثه هم شكستگي لوله گاز ارتباطي با مترو نداشت. خوشبختانه در اين قسمت تونل مترو لاينينگ شده، يعني اينكه عمليات حفاري تونل در اين منطقه 2ماه پيش پايان يافته و همه اصول ايمني و عمليات تثبيت و تحكيم در همان زمان انجام شده بود و بنابراين حادثه ربطي به مترو نداشت.» وي به خساراتي كه اين حادثه به خط 6 مترو وارد كرد، اشاره مي‌كند و مي‌گويد: «اين انفجار باعث ايجاد خساراتي در تونل مترو و تركيدگي لوله آب شده است و ارزيابي‌ها در اين باره ادامه دارد.»
- قصور اداره گاز
برخي شواهد از تعلل 45 دقيقه‌اي امدادگاز در حادثه انفجار در ميدان شهران حكايت دارد. ابوالفضل قناعتي، عضو هيأت رئيسه شوراي شهر به ايسنا مي‌گويد: «متأسفانه اداره گاز در زمان وقوع اين حادثه كوتاهي كرده است و 45 دقيقه پس از شكستگي لوله دست به كار شده در حالي كه اداره گاز بايد زودتر از اينها وارد عمل مي‌شد و با بستن گاز اين منطقه مانع بروز حوادث بعدي مي‌شد اما متأسفانه اين اتفاق نيفتاد و شاهد سرايت آتش بوديم.»
وي ادامه مي‌دهد: «تصور كنيد زلزله‌اي در تهران رخ دهد آيا اداره گاز بايد آنقدر دير عمل كند؟ همچنين بررسي‌ها نشان مي‌دهد لوله گاز در يك‌متري سطح زمين قرار داشت كه در پي شكستگي لوله آب و فاضلاب، لوله گاز نيز تركيده و موجب انفجار شد.»
وجود لوله‌ها و انشعابات گاز و برق و آب، آن‌هم درعمق يك متري زمين كه ممكن است خطرات زيادي را به همراه داشته باشد يك‌بار ضرورت وجود كانال تاسيسات شهري را گوشزد مي‌كند؛ يعني همان اتفاقي كه هنگام ساخت پروژه صدر رخ داد و تمامي لوله‌ها و كابل‌ها از كانالي كه براي اين منظور درنظر گرفته شده بود عبور داده شد تا از حوادث اينچيني جلوگيري شود.
- حادثه به روايت شركت گاز
در همين حال سخنگوي شركت ملي گاز نيز دليل وقوع اين حادثه را نشست زمين اعلام كرد. مجيد بوجارزاده به فارس گفت: «در جريان اين حادثه خط 8 اينچ گاز منطقه شهران به‌دليل فرو نشست زمين شكسته شد و پس از برخورد با كابل‌هاي قطع شده برق در اين ناحيه آتش‌سوزي اتفاق افتاد.» وي ادامه داد: «هنوز علت حادثه مشخص نشده و در دست بررسي است و بايد مشخص شود كه چرا اين خط لوله نشست كرده است.»
- گمانه زني‌هاي فاقد اعتبار
محمد شهرياري، سرپرست دادسراي امور جنايي تهران نيز از شروع بررسي‌هاي قضايي در اين باره خبر داد و گفت: «اينكه برخي مي‌گويند علت وقوع حادثه نشست زمين به‌دليل فعاليت كارگاه مترو بوده، هنوز اثبات نشده است. برخي ديگر نيز علت حادثه را نشت آب و سپس ريزش زمين و وقوع اين حادثه مي‌دانند كه اين موضوع هم هنوز ثابت نشده است.» شهرياري ادامه داد: «تلاش براي رفع مشكلات به‌وجود آمده از وقوع اين حادثه و همچنين مشخص شدن علت تامه وقوع اين حادثه در حال انجام است و هرگونه گمانه‌زني در اين خصوص فاقد اعتبار است.»
براساس اين گزارش، تا عصر ديروز آب ٧٥ درصد منطقه وصل شد و بنابر اعلام شهردار منطقه٥ دسترسي ترافيكي از طريق شبكه‌هاي جايگزين امكان‌پذير شده و پيش‌بيني مي‌شود با اتمام عمليات عمراني و اصلاح مسير، روز يكشنبه ترافيك و عبور و مرور به حالت عادي برگردد.
- تونل نجات‌بخش مترو
اما انفجار گاز در شهران چگونه اتفاق افتاد؟ سيدجعفر تشكري هاشمي، معاون حمل‌ونقل و ترافيك شهرداري تهران در اين باره به شهرنوشت مي‌گويد: «حادثه به‌دليل شكستن لوله گاز 18 اينچي كه از اين معبر عبور كرده، اتفاق افتاد و به احتمال زياد نشست زمين در طول زمان باعث ايجاد حفره در لوله گاز شده است.» وي ادامه مي‌دهد: «با شكستن لوله، گاز به لايه‌هاي زيرين خاك نشت كرده و در اثر جرقه ناشي از قطع‌شدن سيم‌هاي زير لوله انفجار رخ داده است. وجود تونل مترو در محل حادثه يكي از عواملي بود كه باعث شد از گستردگي خسارات در سطح زمين و بروز يك فاجعه انساني جلوگيري شود.
تشكري هاشمي ادامه مي‌دهد: انفجار به دو دامنه فوران كرد؛ يكي تونل مترو و ديگري سطح زمين كه هر چند اين حادثه به تونل مترو آسيب وارد كرد اما وجود تونل مترو باعث عدم‌گستردگي آتش و فوران آن به بيرون شد. به تعبير ديگر خاك و آتش ناشي از انفجار به داخل تونل سرايت كرد تا خود مانعي سر راه انتشار بيشتر شود.»
- اگر مديريت يكپارچه داشتيم
رئيس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران عصر روز گذشته با اعلام اينكه عمليات ايمن‌سازي و تخليه ساختمان‌هاي مجاور در محل حادثه انفجار لوله گاز منطقه كوهسار انجام شده است، اظهار داشت: خوشبختانه در اين حادثه هيچ‌يك از شهروندان و ساكنان محل آسيب جاني نديدند. خسارت مالي نيز محدود به ايجاد حريق در نماي يك ساختمان اداري خالي از سكنه، شكستن شيشه‌هاي 2ساختمان و آتش گرفتن يك خودروي پارك‌شده بوده اما نكته اين است كه بايد ديد اتفاقات بعدي كجاي شهر و در چه شرايطي روي خواهند داد؟وي با اشاره به اهميت مديريت يكپارچه شهري در اداره شهر تأكيد كرد:
محقق نشدن مديريت يكپارچه شهري موجب شده تا هر نهاد، سازمان و شركت خدماتي به‌صورت جداگانه كار كند. چه آنكه مي‌بينيم در اين حادثه خطوط انتقال گاز، آب و برق هر يك در وضعيت‌هاي مختلف از كف معبر عمومي رد شده‌اند. به گفته احمد صادقي اگر مديريت يكپارچه شهري وجود داشت در نتيجه تمامي خطوط خدماتي نيز از كانال تاسيسات شهري عبور داده مي‌شد و ضريب بروز چنين سوانحي نيز به صفر نزديك مي‌شد.