اما اين بازنشستگي تازه شروع كاري بوده كه براي صحبت كردن در مورد آن با او هم‌صحبت شده‌ايم تا از 8 سال بعد از تمام شدن كار معلمي بپرسيم، كه چكار كرده است؟ غلامي با همت خودش و همكاري خانواده‌اش، زميني براي كشت گياه به‌ليمو آماده‌‌سازي كرده و همين باعث شده است كه چند نفري را هم به‌طور مستقيم و غيرمستقيم سر شغلي بند كند؛ بياييد سري به مزرعه‌اش بزنيم.
- بيكاري مريضم مي‌كند
من سال‌هاي زيادي از عمرم را در آموزش و پرورش شهرم مشغول بودم و تدريس مي‌كردم. حالا 8سالي مي‌شود كه بازنشسته شده‌ام. راستش را بخواهيد، در همان دوران معلمي، به بيكاري بعد از بازنشستگي‌ام خيلي فكر مي‌كردم. خودم را مي‌شناختم كه نمي‌توانم يك‌جا بنشينم و اگر كاري انجام ندهم، حتما مريض مي‌شوم. حتي فكر بيكاري هم اذيتم مي‌كرد. با خانواده مشورت كردم و به اين نتيجه رسيديم كه ما، هم زمين داريم و هم آب كافي براي پرورش محصولات اين زمين. براي همين، بعد از بازنشسته شدن، شروع به فراهم كردن شرايط زمين براي كشت محصول كرديم.
- هر سال بهتر مي‌شود
شروع كارمان با 70 ميليون سرمايه اوليه بود؛ سرمايه‌اي كه حاصل پس‌انداز و پول بازنشستگي خودم و همسرم بود. در اين سال‌ها توانسته‌ايم هم سرمايه اوليه را جبران كنيم و هم سود خوبي به‌دست بياوريم. البته از همان روز اول همه‌چيز خوب نبود. به مرور وضعيت كشت و فروش بهتر مي‌شد و بعد از كشت به‌ليمو، بهتر هم شد. از سال87 تا 90، سرمايه‌ام با همان صيفي‌جات برگشت اما بعد از به‌ليمو ديگر هرچه بود سود بود. حالا تقريبا هر كيلو به‌ليمو، حدود 70تا 100هزار تومان فروش مي‌رود و اين رقم خيلي خوبي محسوب مي‌شود.
- صبر و تجربه حرف اول را مي‌زند
به‌نظر من هر كاري مي‌تواند براساس 2 ويژگي به موفقيت برسد؛ اول تخصص و بعد از آن هم تجربه. درست است كه من سال‌ها معلم بودم و تخصصي در زمينه كشت محصول نداشتم، اما توانستم با چند سال آزمون و خطا و به‌دست آوردن تجربه، به آن تخصص هم برسم. معلمي هم برايم همين بود. سال‌هاي اول خيلي اتفاقات عجيب و غريب مي‌افتد كه نمي‌داني با آنها چطور برخورد كني ولي بعد از گذشت چند سال، خبره مي‌شوي و ديگر آنها برايت عجيب نيستند. در زمينه كشت محصول هم، مدتي كه بگذرد، مي‌توانيد راه ببريد، توليد كنيد و در بازار بفروشيد؛ مثلا اوايل كار، نشاكاري خيلي برايمان سخت بود و چيزي حدود 6-5 ماه هم براي نشا وقت مي‌گذاشتيم. واقعيت اين است كه اگر مراحل اصلي را ياد بگيري، ديگر كم‌كم آن فوت‌كوزه‌گري را هم مي‌تواني لابه‌لاي مراحل اصلي به‌كار ببري.
- همگي ياري كردند تا محصول برداشت كنيم
كشت گياه به‌ليمو و كار روي اين زمين، يك كار واقعا دسته‌جمعي محسوب مي‌شود. آنقدر كه اگر هركدام از اين مجموعه نباشند، يك جاي كار مي‌لنگد؛ مثلا فرزندانم در بخش مالي حساب وكتاب مي‌كنند و از اين بابت هيچ نگراني‌اي ندارم. همسرم هم مديريت گلخانه‌ها و رسيدگي به آنها را برعهده دارد. اين تنها بخش كوچكي از اين كار است كه به خانواده‌ام سپرده‌ام. در مرحله‌هاي مختلف از كشت، چندين كارگر هستند كه به حضورشان خيلي نياز داريم. حضور اين آدم‌ها، همان دغدغه اشتغال‌زايي است كه برايم خيلي مهم بود و حالا هم به نتيجه دلخواهم رسيده‌ام. واقعيت اين است كه كشت به‌ليمو هر 40روز انجام مي‌شود. در اين دوره، حدود 10 تا 12 روز، به 30 تا 40 كارگر نياز داريم. اما به‌طور دائم هم 5نفر هستند كه در همه روزها و مراحل حضور دارند و اين كار، شغل ثابتشان محسوب مي‌شود.
- از دستم بربيايد، كمك مي‌كنم
خيلي چيز عجيبي نيست كه كسي بخواهد چنين كاري را شروع كند و از آن سررشته‌اي دقيق نداشته باشد؛ مثل خودم. براي همين هروقت كسي پيش من آمده و درباره چند و چون كار سؤالي كرده، تا جايي كه بلد بوده‌ام و در كارم به نتيجه خوب رسيده بوده‌ام، كمكش كرده‌ام تا دستش راه بيفتد و براي سختي‌هاي اين كار آماده شود و اينطور نباشد كه بدون دانش وارد شود و سرمايه‌اش را از دست بدهد. براي برگشت سرمايه‌اش هم بايد صبر كند.
- وجدانم راحت است
خيلي نگران بازار فروش‌اش نيستم. خواص به‌ليمو كه خودم هم از آن مطمئن هستم در مشهد معروف است. ديگر در شهرستان خودمان و مشهد آنقدر مشتري‌هاي خوب دارم كه محصولاتم به شهرهاي ديگر نمي‌رسد. به‌ليمو گياهي دارويي است كه خواص خيلي خوبي دارد؛ آرامبخش و ضد‌استرس است . اگر به چيزي اطمينان نداشته باشم، آن را به كسي توصيه نمي‌كنم. براي همين است كه خيالم بابت محصولي كه دست مردم مي‌دهم،راحت است .
- به‌ليمو نتيجه بهتري دارد
سال87 نخستين سال شروع كار ما بود. آن سال‌ها، به كاشت صيفي‌جات مشغول بوديم. تا حدود 3 سال هم همان صيفي‌جات را ادامه داديم اما بعد از آن ديگر خرجش زيادشده بود و براي ما گران تمام مي‌شد. آنقدر كه ديگر مقرون به صرفه نبود و از سال90 تا امروز، محصولمان را عوض كرديم و به‌ليمو كشت مي‌كنيم. به هرحال تجربه است ديگر؛ كشت به‌ليمو از همه نظر وضعيت بهتري نسبت به كشت صيفي‌جات دارد. هم هزينه كمتري براي من به‌عنوان كشاورز دارد و هم براي فروش‌اش مشكلي نداريم. به‌ليمو سم و كود مصرفي زيادي ندارد و هزينه‌هاي جانبي كمتري پيش مي‌آورد.