زمين ناگهان به لرزيدن مي‌افتد، سيل كوچه‌ها و خيابان‌ها و جان‌ها را مي‌گيرد، يا آسمان سر ناسازگاري مي‌گذارد و توفان مي‌شود. اين حادثه‌هاي طبيعي در كنار حادثه‌هاي ساخت دست انسان، مثل جنگ، زندگي شهري را دستخوش تغييري ناگهاني مي‌كند و آرامش را از بين مي‌برد. اين حادثه‌ها اغلب در لحظه وقوع، فقط حادثه‌اند اما زمان كه مي‌گذرد، فاجعه نزديك مي‌شود. زمان زيادي براي نجات شهرونداني كه آسيب ديده‌اند يا زير آوار مانده‌اند، وجود ندارد. مي‌گويند اين زمان حداكثر 72ساعت است. اينجا ديگر عجله كار شيطان نيست؛ اگر شتاب نشود، فاجعه اتفاق مي‌افتد. بايد خودمان را براي لحظه‌هاي بحراني آماده نگهداريم. البته مديران شهري در سال‌هاي گذشته تلاش كردند تا در 3دوره پيش، هنگام و پس از وقوع پديده‌ها و بحران‌هاي طبيعي، شرايط را مطلوب نگه دارند. خب، حالا چه كاري از دست ما مردم عادي برمي‌آيد؟ آيا همين كه خانه خودمان را مثلا در برابر زلزله ايمن‌سازي كنيم يا يك كيف وسايل مورد نياز بعد از زلزله را كنار بگذاريم كفايت مي‌كند؟ اينجا پيشنهادهايي داريم براي كساني كه كمي فراتر از خودشان و براي ساعت‌هاي بعد از بحران فكر مي‌كنند؛ كساني كه به فكر كمك‌كردن به يك شهر بحران‌زده هستند.
- عضو كانون‌ها شويد
پديده‌اي مثل زلزله يا سيل يا هر بحران طبيعي و غيرطبيعي ديگر، به‌خودي خود جان كسي را نمي‌گيرد. در واقع مثلا ريزش ساختمان‌ها و اشياي پيرامون ماست كه سلامتي ما را در چنين لحظاتي تهديد مي‌كند. اما چه بايد بكنيم كه هنگام بروز بحران كمترين آسيب ممكن را ببينيم؟ پاسخ اين سؤال در سراي محلات شهر نهفته است. با تشكيل كانون‌هاي مديريت بحران در سراسر محلات شهر امكان كسب اطلاعات لازم درخصوص زلزله و حواشي آن فراهم شده است. همه مردم مي‌توانند عضو اين كانون‌ها شوند، در كارگاه‌هاي آموزشي اطفاي حريق و مديريت بحران زلزله شركت كنند و ياد بگيرند كه چگونه وسايل خانه را طوري بچينند كه احتمال سقوط آنها كمتر باشد و هنگام وقوع زلزله در كجا پناه بگيرند. در اين كارگاه‌ها، اصول آموزشي مسائل پس از وقوع زلزله و اقدامات آماده‌سازي براي رويارويي احتمالي با اين پديده آموزش داده مي‌شود. حضور در اين كارگاه‌هاي آموزشي براي همه رايگان است و شما عضوي از كميته كارگروه مديريت و بحران محله‌تان خواهيد شد.
- به ياري محله‌تان بشتابيد
اگر در خود روحيه همنوعدوستي و مشاركت‌پذيري مي‌بينيد مي‌توانيد به سراي محله يا ستادهاي مديريت بحران نزديك خانه‌تان مراجعه كنيد و عضو گروه دوام محله‌تان شويد. گروه دوام چيست؟ دوام مخفف داوطلبان واكنش اضطراري محله‌هاست. افرادي كه در اين گروه‌ها ثبت‌نام مي‌كنند پس از گذراندن دوره‌هاي تخصصي به يكي از امدادرسانان محلي هنگام وقوع زلزله تبديل مي‌شوند. حضور افرادي كه تخصص خاصي در زمينه‌هاي مختلف امدادرساني دارند مي‌تواند جان بسياري از اهالي محل را هنگام بروز انواع بحران، به‌ويژه زلزله نجات دهد. در حقيقت شما با عضويت در اين گروه مي‌توانيد در زمان طلايي امدادرساني به كمك اهالي محل برويد.
- پايگاه‌هاي مديريت بحران
احتمالا شما هم با سالن‌هاي بزرگ و سفيدرنگي در سطح شهر تهران روبه‌رو شده‌ايد. اين سالن‌ها هنگام زلزله تأثير بسيار مهمي در كاهش اثرات منفي اين پديده طبيعي خواهند داشت. سالن‌هاي سفيدرنگ تا پيش از وقوع زلزله نقش ستاد مديريت بحران ناحيه را به‌عهده دارند و پس از وقوع زلزله به‌عنوان مركز فرماندهي و مديريت بحران شناخته مي‌شوند. قرار است همه ۱۲۵ ناحيه تهران، هركدام به‌صورت مستقل داراي يك پايگاه مديريت بحران شوند كه تاكنون اين مسئله در بسياري از نواحي شهري محقق شده است. اين مراكز به‌عنوان بازوان اجرايي بحران، هنگام وقوع بلاياي طبيعي انجام وظيفه مي‌كنند اما در مواقع عادي هم بيكار نخواهند بود. برگزاري مانورهاي فصلي، جلسات هماهنگي با سازمان‌ها و نهادهاي ذي‌ربط و برگزاري كارگاه‌هاي تخصصي درخصوص مديريت بحران محله و ناحيه ازجمله برنامه‌هاي معمول آنهاست. ضمن اينكه در اين سالن‌ها امكانات لازم براي تمركز مديريت بحران، استقرار تيم فرماندهي و هدايت نيروهاي داوطلب وجود دارد. در همه ستادهاي مديريت بحران نواحي تجهيزات اوليه امدادرساني براي كمك به مصدومان احتمالي تعبيه شده تا اين امكانات در كمترين زمان ممكن در اختيار نيازمندان قرار گيرد.
- جاي كانكس‌ها را ياد بگيريد
چند وقتي است كه در برخي از محله‌هاي شهر كانكس‌هايي با عنوان دوام يار يا كانكس‌هاي مديريت بحران جانمايي شده است. از آنجا كه هنگام وقوع بحران‌هاي طبيعي مثل زلزله، امكان امدادرساني و بهره‌مندي از تجهيزات لازم به صورت متمركز وجود ندارد، مديريت شهري در پي تمركززدايي برآمده و اين تجهيزات را در بيشتر محله‌هاي شهر مستقر كرده است. اعضاي گروه دوام و همه مردم پس از وقوع زلزله مي‌توانند از اين تجهيزات در جهت امدادرساني به ساير همشهريان خود استفاده كنند. مديريت شهري در حال حاضر بسياري از اقلام امدادرساني را خريداري كرده و پس از تدارك كانكس‌ها، آنها را در محله‌هاي مختلف شهر جانمايي خواهد كرد. اگر بخواهيد با شكل ظاهري اين كانكس‌ها آشنا شويد مي‌توانيد هنگام عبور از خيابان كارگر شمالي و در نزديكي بوستان لاله يا در بوستان شفق، نمونه آن را ببينيد.
- خودتان را آماده كنيد
بسياري از كساني كه از زلزله‌هاي بزرگ دنيا جان سالم به در برده‌اند، در زمان وقوع زلزله عكس‌العمل فوق‌العاده‌اي داشته‌اند. آنها سعي كرده‌اند با حفظ خونسردي بهترين كار ممكن را انجام دهند. اگر چندبار، ذهني و عملي، مسيرهاي خروج ساختمان هنگام زلزله را مرور كرده باشيد، عكس‌العمل بهتري خواهيد داشت. درضمن اگر منزلتان در برابر زلزله دوام بياورد، ممكن است لوازم و دكوراسيون منزل موجب صدمه به اعضاي خانواده شود، پس ايمن‌سازي در داخل منزل را جدي بگيريد. يادتان باشد. كه تمام تابلو‌ها را به ديوار مهار و از نصب تابلو در بالاي محل خواب خودداري كنيد. هر چيزي كه سقوطش به كودكان آسيب مي‌رساند را مهار كنيد. كيف تجهيزات مورد نياز بعد از زلزله را هم فراموش نكنيد كه حسابي به كارتان مي‌آيد. خلاصه‌اي از لوازم مورد نياز عبارتند از: كلاه ايمني- كپسول آتش‌نشاني- چراغ قوه- آب معدني حداقل يك بسته- انواع كنسرو- چاقو- چنگال- قاشق- پتو- راديو ترانزيستوري- يك بسته الكل جامد- يك نقشه شهر-كيف كمك‌هاي اوليه‌و... . همچنين يادتان باشد نقاط امن مي‌توانند شما را از مرگ حتمي در هنگام بروز زلزله نجات دهند. اما اين نقاط كجاست؟ به‌طور مثال زير يك ميز محكم فلزي يا ناهار خوري، فضاي خالي كنار مبل و ... .
- عضو پايگاه‌هاي معين شويد
۵ پايگاه معين نيز در تهران ساخته شده است. پايگاه‌هاي معين در مناطقي قرار مي‌گيرند كه مدخل ورود به تهران هستند و بناي كار آنها بر اين است كه اگر در شهرهاي اطراف حادثه‌اي رخ داد، از سوي تهران و از طريق اين پايگاه‌ها امدادرساني انجام شود. علاقه‌مندان به امدادرساني و كمك‌كردن در زمان‌هاي بحراني مي‌توانند عضو اين پايگاه‌ها هم بشوند. متقابلا شهرهاي همجوار نيز در زمان وقوع حادثه در تهران، با استقرار در اين پايگاه‌ها به ياري ساكنان تهران خواهند آمد.
- خطرات اطرافتان را بشناسيد
كاري كه قبل از وقوع بحران مي‌توانيد انجام دهيد اين است كه با خطرات محيطي اطراف محل سكونت يا كارتان آشنا شويد؛ مثلا چه خطراتي؟ قنات‌ها يكي از اين خطرات هستند كه شما با مراجعه به سايت مديريت بحران شهر تهران به نشاني tdmmo.tehran.ir مي‌توانيد محل قرار گرفتن آنها را روي نقشه پايتخت مشاهده كنيد.
تعداد قنات‌هاي فعال و غيرفعال شهرمان آنقدر زياد هستند كه هنوز هم بعضي از آنها شناسايي نشده‌اند. اين قنات‌ها گاهي در شرايط عادي هم زير پاي مردم را خالي مي‌كنند و باعث كشته شدن عده‌اي از شهروندان مي‌شوند، چه رسد به زماني كه زمين سفت و محكم هم شروع به لرزيدن كند. درضمن از كار‌شناسان ايمني سازمان آتش‌نشاني مي‌توانيد درباره قنات‌هاي تهران اطلاعات كسب كنيد.