براساس گزارش ساينس الرت، دانشمندان قرن‌ها است كه به دنبال توضيحي براي شرح دليل و چگونگي وقوع اين رويداد هستند و اكنون گروهي از دانشمندان عصب‌شناسي ادعا مي‌كنند پاسخي براي اين پرسش يافته‌اند.
محققان دانشگاه سن اندروز در بريتانيا موفق شده‌اند حس دژاوو را در محيطي آزمايشگاهي فعال كنند تا به اين شكل رويدادي كه كاملا خود‌به‌خودي، زودگذر و غيرقابل پيش‌بيني است را كمي قابل‌لمس‌تر سازند.
دانشمندان به واسطه قرار دادن خاطره‌اي مصنوعي در حافظه داوطلبان حاضر در اين آزمايش موفق به ايجاد حس دژاوو شدند. اين آزمايش شامل خواندن ليستي از واژه‌هاي مرتبط به يكديگر، از قبيل تخت، بالش، شب و رويا و ناديده گرفتن عامدانه يكي از اصلي‌ترين و آشكارترين اين واژه‌ها كه ديگر واژه‌ها را به يكديگر مرتبط مي‌سازد، ،در اين ليست واژه خوابيدن، راي داوطلبان بود.
سپس از داوطلبان درباره واژه‌هايي كه شنيده‌اند پرسيده شد كه بيشتر اين افراد حاضر بودند قسم بخورند كه "خوابيدن" را نيز در كنار ديگر واژه‌ها شنيده‌اند. به اين ترتيب خاطره‌اي مصنوعي در حافظه افراد قرار گرفت، اما اين دقيقا همان‌چيزي نيست كه در زمان دژاوو رخ مي‌دهد،از اين رو محققان يك مرحله ديگر به آزمايش خود افزودند.
در بخش اول آزمايش، مرحله‌اي كه واژه‌ها براي داوطلبان خوانده مي‌شد، از آنها پرسيده شد كه آيا واژه‌اي كه با S آغاز مي‌شود را شنيده‌اند؟ و پاسخ داوطلبان منفي بود زيرا واقعا چنين واژه‌اي را نشنيده بودند. سپس زماني كه از داوطلبان خواسته شد تا تمامي واژه‌هايي را كه شنيده‌اند، تكرار كنند، آنها از قبل مي‌دانستند كه واژه‌اي كه با S شروع مي‌شود را نشنيده‌اند، اما همزمان خاطره مصنوعي واژه خوابيدن (Sleep) در حافظه آنها جا گرفته‌بود،از اين رو به نظرشان واژه‌اي آشنا مي‌آمد.
به اين ترتيب داوطلبان حسي مشابه دژاوو را در اين آزمايش تجربه كردند. اين آزمايش روي 21 داوطلب تكرار شد و همزمان محققان فعاليت‌هاي مغزي آنها را در زمان تجربه دژاوو تحت نظر گرفتند و در نهايت شگفتي متوجه شدند اگرچه اين آزمايش شامل تمرين حافظه و قرار گرفتن خاطره‌اي مصنوعي در مغز داوطلبان بوده است، اما بخش‌هايي از مغز كه با حافظه در ارتباط هستند، در حين تجربه دژاوو در زير اسكنر روشن نشدند.
محققان مي‌گويند در حين تجربه دژاوو، بخش‌هايي قدامي مغز كه با تصميم‌گيري در ارتباطند فعال مي‌شوند. به گفته آنها اين فعاليت به احتمال زياد از آن رو ايجاد مي‌شود كه مغز تلاش مي‌كند آرشيو حافظه خود را بررسي كند زيرا مي‌داند نوعي خطا رخ داده‌است و تجربه‌اي از گذشته دوباره تكرار شده‌است. درست مانند اينكه نشستن در ماشين مغز ما را هراسان مي‌سازد،زيرا بخشي از ما فكر مي‌كند در حركتيم و بخشي ديگر فكر مي‌كند ثابت هستيم، درگيري كه معمولا به يك واكنش فيزيكي منجر مي‌شود؛ دانشمندان احتمال مي‌دهند در زمان دژاوو نيز درگيري در مغز انسان در مي‌گيرد.
با اين همه بايد در نظر گرفت كه اين تحقيق در مرحله‌اي بسيار ابتدايي است و نيازمند تكرار و بررسي توسط ديگر دانشمندان است. همچنين اين حقيقت كه دژاووي مصنوعي نسبت به دژاووي حقيقي تاثيري متفاوت بر انسان خواهد داشت نيز غيرقابل انكار است. با اين‌همه نتايج اين تحقيق نقطه آغاز پيچيده‌اي در مسيري متفاوت از درك بهتر پديده دژاوو خواهد بود.