به گزارش همشهری‌آنلاین در این برنامه تخصصی آواز که به ارائه مباحث تئوریک و فنی و آموزشی و همچنین اجرای آواز توسط پیشکسوتان و اهل فن در کنار معرفی هنرجویان گمنام و افراد مستعد کمتر شناخته شده اختصاص دارد، «بررسی ادوات تحریر در آواز ایرانی» مورد بحث و گفت وگو قرار گرفت.
ابتدا علی شیرازی (آوازپژوه و خواننده موسیقی دستگاهی) و کارشناس مجری برنامه به طرح پرسشی از میهمان ویژه و استاد مدعو برنامه پرداخت و خطاب به علی جهاندار گفت: «دوست داریم بدانیم تعریف شما از اداوت تحریر در آواز چیست؟» جهاندار پاسخ داد: «بحث ادوات آنقدر گسترده و در عین حال ظریف است که نمی‌توان آن را در چند دقیقه خلاصه کرد. ادوات را حتی نمی‌توان در قالب یک بسته ارائه داد. پی بردن از نظر تئوریک و بعد هم اجرای دقایق و ظرایف آن به قدری کار و وقت لازم دارد که سالها برای این کار زمان و مداومت و تدقیق و تعمق لازم است. شما اگر به آواز بزرگان این هنر دقت کنید می‌بینید که در هر یک از آوازهایشان و حتی در هر سطر از اشعاری که می‌خوانند به فراخور از یک یا چند تا از ادوات استفاده می‌کنند.»
این استاد و مدرس قدیمی آواز سپس خودش یک مصراع از غزلی را در سه مایه مختلف آوازی و با ادوات متفاوت اجرا کرد تا این فرضیه را به اثبات برساند.
در خلال دیگر بحث‌ها نیز جهاندار به فراخور نکته‌ای که در حال بیانش بود قطعه‌های کوتاه آوازی اجرا کرد.
جهاندار سپس افزود: «ما باید به سرچشمه هنر آواز دقت کنیم و از همان جا هنرمان باید ارتزاق کند. چهار سرچشمه آواز در این ملک عبارتند از استادان غلامحسین بنان، ایرج، گلپایگانی و شجریان. در آواز هر یک از این چهار ستون و چهار پایه آوازی، دنیایی مطلب نهفته است. از بنان گرفته که خودش به نوعی بستر رشد و تکامل آن سه تن دیگر یعنی ایرج، گلپا و شجریان محسوب میشد تا بقیه این بزرگان که باعث رشد هر یک از ما شدند و خواهند شد.»
در ادامه جهاندار در پاسخ به این پرسش علی شیرازی که نقش کیفیت و قدرت صدا در ارائه مفید و مطلوب ادوات تحریر چیست گفت: «صد البته صدای خوب نقش مهمی در این زمینه ایفا میکند. به قول دوست و همکلاسی قدیمی ام آقای محسن کرامتی اساساً کسی که صدای خوبی ندارد نمیتواند خواننده کاملی باشد. صدای خوب هم نه فقط در ارائه ادوات و تحریرها که در عرضه و اجرای همه ارکان آوازی نقشی بی بدیل بازی میکند.»
جهاندار در ادامه با انتقاد تند و شدید از وضعیت آموزش آواز در ایران افزود: «اوضاع آموزش این هنر اصلاً مساعد نیست. این کار متأسفانه به دست کسانی افتاده که خود سررشته زیادی از این امور ندارند و تازه با وجود همان ناپختگی شان مثلاً به تربیت شاگرد و هنرجو مشغول هستند.» در اینجا جهاندار به طعنه به تقلید صدای چنین مدرسانی پرداخت و پرسید: «مگر با چنین وضعیتی در خوانندگی میشود هنرجوی خوب و آینده دار تربیت کرد؟»
با پایان بخش مباحث تئوریک آوازی و با اعلام مجری، یکی از چهار شاگرد برگزیده جهاندار روی صحنه آمد و به هنرنمایی مشغول شد. عرفان نجف متولد 1369 اصفهان که به جز جهاندار شاگرد استادان حسن واعظ، اصغر شاهزیدی، ماریو تقدسی و نوربخش بوده است. آوازش را در دستگاه نوا با غزل سعدی و همراهی امیر متولی نوازنده سه تار عرضه کرد و تصنیف «بگو چه کنم» اثر زنده یاد علی تجویدی پایان بخش برنامه این خواننده جوان بود. به گفته شیرازی که معمولاً پس از هر اجرا به ارئه نقدی کوتاه و مختصر از کار خوانندگان این نشست می‌پردازد عرفان نجف به درک درستی از تلفیق شیوه آوازخوانی دو استاد مهمش یعنی جهاندار و شاه زیدی رسیده است. به علاوه اینکه اجرای او دارای گرما و ملاحت هم هست.
اجرای آواز در مایه افشاری به خوانندگی علی انصاری همراه با تار صائب کاکاوند و تمبک پژمان پرنیا بخش دیگری از برنامه‌های این نشست را به شمار می‌آمد. انصاری متولد 1357 شیراز و دارای درجه استادی در خوشنویسی از سوی انجمن خوشنویسان است. او ردیف آوازی را نزد استادان جهاندار و محسن کرامتی گذرانده و انتشار آلبومهای محلی لری «پرزین» به آهنگسازی حسین انصاری و همچنین «بی نشان» به آهنگسازی حسین پرنیا را در کارنامه دارد. شیرازی صدای انصاری را دارای لحن شخصی و تحریرهای کم اما جاندار توصیف کرد.
برنامه آوازی عیسی فرزان راد (متولد 1352 مرند) که به جز جهاندار، شاگرد استادان سیدودود مظهری و زنده یاد رضوی سروستانی نیز بوده در دستگاه چهارگاه اجرا شد و امین دماغ گل نوازنده تار او را همراهی کرد. ارائه آوازی شسته رفته و مرتب و منظم، این خواننده را در جایگاه یکی از بهترین آوازخوانان این نشست معرفی کرد و تشویق حضار را برانگیخت. صحبت توأم با اجرای قطعه آوازهای کوتاهی به فراخور و در تکمیل بحث با موضوع «بررسی اجمالی گستردگی موتیفهای شعری و اداوات تحریری در شیوه آواز خوانی استاد علی جهاندار» نیز نام بخشی بود که عزیز قاسم زاده قصد داشت آن را اجرا کند اما تنگی وقت باعث شد تا بنا به گفته مجری، این خواننده از ارائه آن درگذرد و به اجرای آواز اکتفا کند. قاسم زاده متولد 1358 رودسر و کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی است و مبانی موسیقی و آواز ایرانی را نزد حمیدرضا نوربخش و علی جهاندار آموخته است. او آوازش را با سه تار امیر متولی (که یک بار دیگر روی صحنه آمد) در دستگاه شور اجرا کرد و گرم و شیرین و البته مفید و مختصر خواند. در نهایت استاد جهاندار از پی شاگردانش در میان تشویق ممتد حضار روی صحنه آمد و مرکب خوانی اش در همراهی با تار امین دماغ گل تحسین همگان را برانگیخت.
آنچه در دومین نشست تخصصی آواز توجه همگان را برانگیخت حضور یکجای تعدادی درخور از مهمترین مدرسان و خوانندگان این سالهای آواز ایرانی بود. به صورتی که در این سالها کمتر دیده شده این افراد یکجا گرد هم جمع شوند. به جز علی جهاندار که خودش به نوعی میزبان این اساتید محسوب میشد قاسم رفعتی، علی رستمیان، مظفر شفیعی، رضا رضایی پایور، محمود مخدوم، داود فیاضی، مرتضی غزنوی و فاضل جمشید به همراه کسانی چون پیروز ارجمند که در سالهای گذشته مدیریت مرکز موسیقی حوزه هنری و نیز دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را برعهده داشت از جمله میهمانان ویژه این برنامه بودند.
برنامه بعدی آیین آواز روز سه شنبه 6 مهر از ساعت 17 در فرهنگسرای ارسباران برگزار خواهد شد.